Harremana

    OEH - Bilaketa

    6297 emaitza gabe bilaketarentzat

    Sarrera buruan (154)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hutsune.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Sur desde Lizarraga de Elcano, al Norte se encuentra en Axular, J. Etchepare y Mirande. La forma general es (h)utsune, con aspiración inicial en Mirande (Pr 116), Aresti (Tobera 280), Oskillaso (Kurl 199), Lasa y BiblE. Hay utsuna en Apaolaza (102), Garitaonaindia (junto a usgune ), Gandiaga (tbn. 199 utsune ), Etxebarria, Olea, F. Etxebarria e Insausti; utsun en G. Manterola, Goenaga y Ataño; hutsgune en Axular y J. Etchepare (junto a usgune ), usgune en Lizarraga de Elcano y Zinkunegi, uskune en Lhande y Txillardegi, y utzune en Astarloa (junto a utsune ) y en un ejemplo de EE (1882a, 129). En DFrec hay 69 ejs. de (h)utsune, 2 de husgune y 1 de hutsgune.
    sense-1
    1. (gral.; Lar, Añ, Dv (V), H (V, G)), hutsgune (B, BN-baig; SP (que cita a Axular), H), utsuna (V-gip), husgune (Dv, H; u- B; H), utzune, uskune Ref.: A ( usgune, utsune, utsgune ); Lrq ( hüts ); Elexp Berg ( utsuna ) .
     Hueco; claro, espacio o intervalo vacío. "Hueco", "cavidad" Lar, Añ. "Calibre del cañón, su hueco" Lar. "Concavidad" Lar. "Terrear, verse la tierra en los sembrados, ereiñean utsuneak agiri " Ib. "Corral en cartapacio, &c., utsunea. Lat. lacuna" Ib. "Cóncavo [='concavidad']" Añ. "Creux, concavité" Dv. "1.º seno, en el sentido de concavidad; 2.º trecho vacío, hueco, cavidad" A. " Jente asko zeuan, baiña utsuna batzuk pe agiri zien " Elexp Berg.
    Eztu bazterrik, eztu huts-gunerik, guztia da bethea. Ax 590 (V 379). Obra zimendurik gábe fálsuan edo usgúne duéla parétean, urratu ta eroriko dá. LE Urt (ms.) 86r (ed. 1846, 242 utsune ). Buru azur biribilla da beste azur batzuben batzakuntzia, zeintzuk egiten dabeen utsune edo onzi bat. Mg PAb 85. Beretzat badau bere izena ta besterentzat badau bestiaren izena, barruban agiri dan utsune berariazko baten. CrIc 167. Bere bizilekua zan atx baten leze ta utsune bat. Añ NekeA 235. Ekusten zirala emakumeen bular-inguruan ustai andi batzuek: oekin utsune andia geratzen zan. AA II 120. Beraren barrunpeko uts-uneak egiñeratzen du gela andi baten idurineko artzulo bat. Izt C 66. Moises [...] ez begietan illuntasunik, ez ortzetan utsunerik, ezagutu gabe, Eleazar eta Josueren eskuetan il zan. Lard 107. Beronen ondotik eta lelengo esanaren aurrean egiten zan burdiñ okertuekin orma utztaizin bat, utsuna barruko alderutz ebala. Murga EE 1895b, 494.
    ( s. XX) Gizadi mordozka lodia ikusten zan utsune guztiak beteaz. Ag Kr 221. Elizan orratz batentzako ere utsunerik ezegoen. A Ardi 118. Zabaldu dau asko guda-mutillen arteko utsunia ta beronen erdi-erdijan geratzen dira ollar bijak. Kk Ab I 94. Bultzi (edo trena) eldu baño aurreragotik geltokian etzan arkitzen utsuna aundirik. Garit Usand 45. Geienetan sorkalderuntz dagoana txikiago da ta utsune bat uzten du. Arzdi LEItz 84. Erregebidearen bi bazterrak hesten dituzten zuhatz-lerroen hutsgunetarik, ordoki bat gaitza agertzen zaiku. JE Ber 16. Husguneari esker, bazterrak agertzen dauzkigu etxe txar apal batzu. Ib. 42. Beatz-muturraz noizpait utsunea jotzen badet, senide antzo bedi: maiteki. TAg Y 1933, 21. [Zelula] batzuek badituzte husgune batzu, erran dugun uraz haatik beteak. JE Med 155. Sortaldetik daukan zutikako arria besteak baño laburxeagoa izaten da, eta berorren eta estalkiaren bitartean utsune bat egon oi da. JMB ELG 87s. Mamian utsuneak egiten eta ezurrak nabarmentzen asi zitzaizkion. Etxde AlosT 34. Sutarako indar gutxikoa da. Zuaitz-utsuneetan sartzeko ez da ain txarra. Munita 50. Inguru osoan tellatua dauanez, utsune ortaz zerua agiri da beraren giñoan. Erkiag Arran 135. Azurrak, banan, etsiko dabe / t'emon erraien utsuna. Gand Elorri 168. Illebete astiroen ondoren etorriko ote zera Erigon eta Arrubiaren tartean edatzen dan utsunea betetzeko? Ibiñ Virgil 70. Apala zar bat agiri da, liburuz betea. Tarteka, utsuneak ere ikusten dira ta aietan amalaunak nabarmen. NEtx LBB 103. Uhinak uhinen ondotik / hutsuneak izugarrizko / tarteak idekitzen / oraina eta geroaren / binbitartean. Lasa Poem 107. Leiotik asi ta metroren bat inguru, solairu gabeko utsuna bazin. Ataño TxanKan 132 ( ib. 46 utsune ). Utsuneren batzuk baegozan be, dana zan piñu eta piñu. Gerrika 222. Hutsunetako marrazki hauei, hirugarren kaizua, lodiera, eman behar zitzaien. "En hueco" . MEIG IX 137 (en colab. con NEtx).
    v. tbn. EE 1884a, 133. Lh Yol 13. Ldi IL 140. Bilbao IpuiB 222. Basarri 89. Uskune: Lh Yol 6.
    azpiadiera-1.1
    (G-azp; Lar, Añ), utsuna (V-gip ), husgune (Dv, A (que cita a SP)) Ref.: Etxba Eib ( utsuna ); Gketx Loiola .
     Agujero, bache. "Hoyo" Lar. "Hoya, hoyo" Añ. "Creux, dépression" Dv. " Bide ortatik utsuna bat dago zaindu biarrekua " Etxba Eib. "Bache. Aizearen utsuneetan, aideplanuek zabu aundiak egiten dituzte " Gketx Loiola.
    Bidean eukazan labantasun, traba, utsune ta miñ artzeko arriskoak ikusi zituanean [...]. Ag Kr 141. Besteak, besotik eutsiaz, zapidunari ezkerrera edo eskubira eragiten dio, koskarik jo eztezan, utsunietan erori eztedin. Ag G 356. Lurrean zetzaten zutarriak, eta giza-irudiak beren uskuneetan apurtzen ziran. Txill Egan 1956 (2), 25.
    sense-2
    2. hutsgune (O-SP 229SP).
    "Lieu où il y a danger de manquer ou faillir. Bide hutsgunea halako lekuan da, l'on peut manquer le chemin en un tel endroit" O-SP 229.
    sense-3
    3. (Lar), utsuna, usgune.
    Espacio. "(Espacios) imaginarios, utsune irudigarriak " Lar.
    Neurturik zerua ta zerupeko utsuna. Añ MisE 49. Usgunean biztantzen gera oro. "Todos moramos en el espacio" . Zink Crit 76. Utsune argi, meia, / bigun ta dirdira. "Ambiente" . Gand Elorri 169. Erak, hutsune hau agertaraztea beste lanik ez du. "Espacio" . MEIG IX 119 (en colab. con NEtx). Eskulturak eta musikak hutsune bera dute, soinuka, hasten eta berrasten. Ib. 136 (en colab. con NEtx). Ainbesteko utsunaren edo hueco-ren teillatu eta aren azpiko sapai dotore bikaiñari eusteko. Insausti 39.
    azpiadiera-3.1
    Espacio vacío, el vacío. "Vacío, el vacío" Lar, Añ.
    Amildegi ertzean hutsuneari zuzendutako marmarra laua. Lasa Poem 105.
    sense-4
    4. (V-m, G-azp; Izt 120r, Dv), utsuna (V-gip; Añ), utsun, usgune Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 121; ZestErret .
     Vacío, falta, carencia; ausencia. "Vacío, falta, utsunea (metáfora)" Izt. "Manque" Dv. " Utsuna aundixa dago etxe aretan ama il zanetik " Elexp Berg. " Utsune aundirekin gelditu gera (G-azp), amaren utsune aundia topatzen dot (V-m)" Gte Erd 121. " Bat hiltzeanian haren hutsunia beti iarrikoa " ZestErret.
    Janari gozo onekin Israeltarrak [...] bazkatzen ziran: etzuten iñoiz ere onen uts-unerik izan. Lard 75 (128 utsune ). Premiadunak, / dituzutenak kejak edo bai utsunak, / atozte neregana arin. AB AmaE 333. Biotzaren erdian utzune andi bat daukat. Ag Ioan 275. Zu an etzegozalako utsune andia neukan barruan nik. Ag Kr 190. Joxe-Mariren usgunea etzuen iñork beteko. Garit Usand 59. Utsune aundia betetzera datorrela, uste degu, liburutxo au. ArgiDL 170. Bost astian be gaimel ez gozatz / ikusi barik nago-ta? / Utsune onek illuntzen daustaz / urdalla eta biotza. Enb 126 (42 utsuna ). Etxe artako iziltasuna! Maite aren gelako utsunea! FIr 132. Au nere biotzaren utsune samiña...! Jaukol Y 1933, 185. Euskel-yatorrizkoak bezela bildu ditudan erdel-itzak ikusirik, nork edo nork utsune bat baiño geiago errex eta aguro arkituko ditu. PMuj Y 1934, 163. Bilbaoko Epailletza Berezietako Epailleen arteko utsuneak alkar ordezkotuaz bete ditezela. "Bajas" . EAEg 23-11-1936, 366. Etzuten xanpañik ezagutzen egazti jateari laguntzeko, baño ardoak neurriz gañera bete zun arren utsunea. Etxde AlosT 78. Bestetik utsune aundi bat ikusten; gure mendi ta basoen ondamena ezin ukatu. Munita 13. Bardoek betetzen dute orain haiek utzi hutsunea. Mde Pr 233. Monja joandako alabak biotzean sortu zion utsune mingotsa. Etxde JJ 98. Zorion-miña da izadiaren eder-lore yaukalak sortu didan biotz-utsunea. Txill Let 24. Onen utsunea betetako, [...] Undurragan idegi zituen gobernuak eskola barriek. Akes Ipiñ 9. Nere seme-alabak eta nik utsune galanta izango degu etxean aren joateaz. NEtx Antz 59. Fede orrek utzitako utsunea eztuzue deusez bete. Vill Jaink 81. Aita zuur ta langillearen utsunea, ez eban ez egokiro bete aren ama nagiak. Erkiag BatB 34. Utsune ori betetzera dator nere lenengo idazki au. MAtx Gazt 11. Erdalerritik etorri zan ildakoaren utsunea bete bear zuan botikaioa. NEtx LBB 17. Pentsaturikan mixiolari / orain juan bear dezuna, / au atsekabe samin garratza, / au biotzeko utsuna! Olea 133. Alako utsunea utzi bait digu guztioi biotzean bere ez-ustezko joatearekin... Lek Egan 1973 (1-6), 13. Berori bezain zoritxarreko zaldun ibiltariek onelako utsuneak betetzeko bildu oi zituzten belarrak alegia. "Faltas" . Berron Kijote 203. Pozik nago Esteban, Fortunato eta Akaiko etorri direlako, haiek bete baitute zuen hutsunea. BiblE 1 Cor 16, 17 (Ker utsune; Lç absentiá, He, Dv eskas, TB urrunde, Ol gabe, Bibl eskasi ). Bat gaixotzen zanean, aren ordezkorik ontzian ez zan artzen, eta besteak lan geiago egiñaz beteten eben bere utsunea. Etxabu Kontu 106s. Gure sukaldean utsun bat utzita, aldegin zin arek ere. Ataño TxanKan 249. Apaiz jaunak bakaziotan diran garaiean, elizan ango utsunean lagun egiten. BAyerbe 83. Tomasek utsune guztiak bete biar zituan, [...] danerako prest. Gerrika 39. San Juan Gurutzekoak dion "bere hargaitasun sakonetik gainezka darion animaren ahalmenen hutsune haundi honek". "Vacío" . MEIG IX 130 (en colab. con NEtx). Ni giputz aditzaren alde nago argi eta garbi. Aski erraza da, sistematikoa, zenbait hutsune gorabehera. MIH 124. Ipuin kontuan beintzat, Julenek bete digu utsune aundi bat. SM ( in MEIG III 61 ). Aski nabarmen dela deritzat ezin dezakegula hutsune hori etxeko gaiez bete. MEIG VII 187. Ohartzen naiz, zenbat falta zaigun eginbide horretan bertan, baina hutsune hori hutsaren hurrengo da bestetan eskas dugunaren aldean. MEIG VIII 109.
    v. tbn. Anab Usauri 97. Ldi IL 169. Y 1934, 49. Eguzk GizAuz 167. Ibiñ Virgil 24. JAzpiroz 217. Onaind STeresa 28. Utsuna: FEtxeb 100.
    azpiadiera-4.1
    Parte que falta.
    Nundik etorri zatekian utsune ain aindia, arriturik negoan. Astar (ap. DRA ). Irakurle orrek utsuneak sarritxu ta birritan esandako gauzak be bein baño sarriago idoroko dozuz. Eguzk GizAuz 6. Badakigu [...], utsune bat dagoela bere egunkarian eta ain zuzen, ezkontzaldikoa dela ura. Txill Let 73. Gure Erdi Aroko historiaren hutsune nabarmen hori ez du inork oraindik bete. MEIG III 139.
    sense-5
    5. (gral. sg. A ; u- Izt 34r, VocCB Dv (G)), hutsgune ( VocCB ), utsuna (V-gip ap. Etxba Eib ).
    Falta, error, defecto. "Défaut" Dv. " Zure liburuak, nere ustez, utsuna bat dauka " Etxba Eib.
    Jai domeketan atera bear dozuz astegunetako utsuneak. Añ MisE 249. Imini dan errazoiak bere zatijeetan uts uniak daukazala, ta ondo amaituten ez dabela. fB Olg 104. Ateraten dituz argitara zugaitik dakizan utsune, edo falta gustijak. Astar II 30 (293 utzune ). Beste edozeiñ alako biar moduk, gabaz nai egunaz, izango dau bere uts unia. JJMg BasEsc 114. Beren etorbide eta gordelekuak arkitzen dira era bage egiñak, ardura gutxi eta utsune askorekin. Izt C 89. Onek bete zuen bere birtute andiaz, Juan Capella, Judas bigarrenak, egin zuan uts-unia. Bv AsL 104. Utzune arteztuak. Itz Azald V. Badakit Gipuzkoako izkuntzearen utsuneak billatuko ditudana. Ag Kr 8. Utzune asko topako dozuz irakurlea, irakurgei onetan. Echta Jos 5. Zuaitzak eztu errurik izan ta nik bai, erruak eta utsuneak. Ag G 213. Amaikari erakutsi diet irakurgaitxo au! Batek ere eztio utsunerik ediro. A Ardi 79. Izaki gustion ereserki eder / onetan utsun bat tamalez dakust; / oron bakaldun dan gizonan abotsa, / epel eta motel bakarrik dantzut. GMant Goi 42. Lagun urkoaren utsune ta utsegiteak bearrikan gabe zalbaltzea da maxeatzea. KIkG 59. Ez du bear utsunerik neska lirain baten logelak. TAg Uzt 55. Egunerokoan ezartzeari buruz utsuneren batzuk nabaitu izan dirala-ta, beroiek zuzendu ditzagun. "Subsanar las erratas" . EAEg 19-11-1936, 137. Betor lasterka, nere utsuneak zuzentzera. Munita 13s. Berriz ere utsunerik nabaitzen baduzute gogorazi orain bezala. Etxde JJ 94. Baldin irakurleren batek edo askok, orrialdeotan utsunerik idoro badeza, ark edo aiek nere adiskidetasunik zinena izango dute. Zait Plat 2. Bakoitzak bere doai ta utsuneak dauzka. MAtx Gazt 14. Ondo dakit utsune aundiak ditutela neure itzulpenok. Ibiñ Virgil 25. Garbituko dizkitzut aitzaki oiek guziak; eta osatu-ere, beldur-ikara ematen dizuten utsune oiek osatuko dizkitzut. "Faltas" . Berron Kijote 19. Hutsune horiek, ordea, esan bezala, aise bete ditzake lanak. MIH 359.
    v. tbn. Etxba Ibilt 469 (utsuna).
    sense-6
    6. utsun.
    Vanidad, cosa vana.
    Nola ekarri zuan Jaungoikoak bere ezaguerara munduko utsun edo banidadeetatik. Goenaga S. Inazio 4 (ap. DRA ).
    sense-7
    7. Hueco, intervalo de tiempo libre.
    Baña tarte edo utsune txiki bat arrapatu eziñik ille-apainketarako. Albeniz 57.
    azpisarrera-1
    HUTSUNEAN .
    (Tras gen.). A falta de, en (su, etc.) defecto.
    Etxe-jaunaren utsunean, sendiko zenbaitzuk. EAEg 6-11-1936, 230. Gurasoak. Eta oien utsunean, goragoko belauneko gurasoak. Ib. 12-1-1937, 786.
    azpisarrera-2
    HUTSUNEZKO .
    (Adnom.).
    Era honek, beregandik sortzen diren hutsunezko egitura aldakorrak pizten ditu. MEIG IX 118 (en colab. con NEtx). Bere azken oinetik urrutiratzeke dabilela, hutsunezko iduri batek har ditzakeen bere ardatzarekiko egoera guziak. "Figura del espacio" . Ib. 140 (en colab. con NEtx).

    hutsune

    hutsune
    0 / 0

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper