Harremana

    OEH - Bilaketa

    6297 emaitza gabe bilaketarentzat

    Sarrera buruan (154)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    mugarri.
    tradizioa
    Tr. Bien documentado al Norte (excepto en suletino) hasta finales del s. XIX. Al Sur se encuentra desde mediados del s. XVIII, siendo frecuente sobre todo en el s. XX. La forma general es mugarri; Larramendi y Alzola (Atalak 47) emplean muga-arri , y Goyhetche muga-harri (junto al más frec. mugarri ). La forma mugerri se documenta en Revol . En DFrec hay 9 ejs. de mugarri .
    Onom.: Pedro de Mugarreche. (1366) Arzam 346.
    sense-1
    1. (gral.; SP, Urt IV 120, Lar, Añ, VocBN , Dv, H, Zam Voc ), muarri (V-gip), muga-harri (mugaarri V-gip, G-to), mugerri (G-nav; H), muberri (G-nav) Ref.: A; BU Arano; Iz Als (mugerriya), ArOñ (mugaarrixa), To (mugaarriya); Etxba Eib (muarrixa, mugarrixa); Elexp Berg; Gte Erd 60; ZestErret .
     Mojón; límite entre dos territorios; (en exprs. en pl. como mugarrietan, etc.) término, territorio. "Lindero, linde", "aledaño", "hito que divide los términos, muga, mugarria" Lar. "Acirates, las lindes de las heredades entre sí, lurren, soroen, landen mugak, mugarriak" Ib. "Desacotar, [...] mugarriak kendu" Ib. "Acotar montes, prados, poner cotos, [...] mugarriak ifini" Ib. "Término, mojón", "apear tierras, lurrak mugatu, [...] mugarriak ifiñi" Lar y Añ. "Límite" Añ. "Espainiako mugarrian zira, [...]. Munduko mugarriak, nork daki noraino heltzen diren?, les limites du monde [...]" H. "Mugarriz onuntz (AN-gip), barrer para casa, actuar en provecho propio" BU Arano. "Onetan Jakob-ek artu eban arri bat eta jarri eban mugarritzat (Gen 31, 45)" Etxba Eib. "Mugarrixak ziela ta etziela asarriak izete zien baztarretan" Elexp Berg. Leiçarraga (Decl ã 7v) da zedarria como equivalente suletino de mugarria. Cf. VocNav s.v. mugarri. v. zedarri. Tr. Documentado en autores septentrionales desde Leiçarraga hasta finales del s. XIX. Al Sur se encuentra en Larramendi, Iztueta, Echenique, Arrese Beitia, Azkue y en autores del s. XX.
    Egin ukhan du natura humano guzia, [...] lehenetik sasoin ordenatuak determinaturik, eta haién habitazionearen mugarriak ezarririk. Lç Act 17, 26 (He, TB, Dv zedarri, Ol muga, Ker, IBk bizitoki-muga, BiblE lurmuga). Itsasoari Zuk bere / mugarriak ifintzen. EZ Noel 137. Gizon prestuaren errana mugarri. "Ferme comme une borne" . O Pr 610. Eztetzatzula hauts zure aitzinekoek finkaturikako xedarriak edo mugarriak. ES 97. [Irungo hibaia], zeina zerbitzatzen baita mugarritzat. Ib. 110. Zabulongo eta Nephtaliko mugarritan. He Mt 4, 13 (TB, Echn mugarri(e)tan; SalabBN, Ip, Dv, Ur, Samper, Ol, Or, Ker, IBk muga). San Agustiñen argi-itxasoari etzion Jainkoak ipiñi muga-arririk, ez ta ubaztarrik ere. Lar SAgust 10. [Yarraiki zitzaien] bere herriko mugarritaraino. Lg I 261. Ezagungarritzat ifinia dagoen mugarritik gertuan. Izt C 111. Segurki hek mugituko / ez direla gehiago / muga-harri batzu baiño. Gy 254. Mendiak, / Erresuma hunen mugarri direnak. Ib. 218. Erromako mugarri urrun hedatuak. Hb Esk 48. [Nafarroa goikoak] Franzia du mugarri iphar alderditik. Ib. 78. Begira zaizte igaitetik mendira, eta ukitzetik hango mugarriak. Dv Ex 19, 12 (Ur, Ol, Ker muga). Au jakitean zurtzen ez dana guztia, / diñot ez dala gizon, dala mugarria. AB AmaE 267. Mugarriz alde hartara alhatzen. Elzb PAd 73 (75 mugarriez hunatago). Munarri edo mugarri baten ganera igonaz. A Ezale 1897, 2a. Etxe-lurrak mugatzen dituzten mugarrietan. JMB ELG 86. Lurra mugarriz bananduta ei-dauke. Eguzk GizAuz 133. Zaldiak okertzean, mugarri-muturra yo zun ezustean. Zait Sof 30. Soroetako mugarriak zaitzen. Vill Jaink 77. Kofradi eta mugarriak be / beti gogoan eukazan [eskribauak] . FEtxeb 67. Iru probintzin muga-arria / dagon Arbarrain onduan. AZink 154. Mugarri baten antzera lur berrien seinalea eta ezaugarria [dugu liburu hau] . MIH 297.
    v. tbn. Ax 113 (V 75). Urt Ex 19, 12. Hb Egia 10. Ag Kr 100. Or Eus 222. Akes Ipiñ 17. Erkiag Arran 11. Gazt MusIx 123. Zubk in Etxabu Kontu 220. MMant 15. Muga-arri: Ostolaiz 31.     Límite (en el tiempo).
    [Jainkuak] daukaz ifinita gure bizitzako mugarriak, ta eztago emendik igaroterik. CrIc 30. Gaztetasunak labur ditu mugarriak. Hb Esk 183. Ezarri zaizkigun mugarrietarik irten gabe, XVIII-XIX. mende barruan alegia. MEIG VI 48. 1794 hartuko nuke hegoaldean aro berriaren mugarri. Ib. 52.
    v. tbn. Arti MaldanB 231.
    azpiadiera-1.1
    Mojón, hito (fig.).
    Errikoitasun gorritik bertso ikasietarako tartean, izen aiek [Txirrita, Muxika, Yauregi] iru mugarri bezela yotzen ditut. Ldi IL 82. Ukatu egingo al diegu, beren erako mugarri lakartxo bat bederik bidertzean sartzea? Ib. 84. [Detxeparek] bertsoei azken humil hura, [...] ezarri zienean, lehenengo mugarria jartzen zuela uste zuen noski, menderen mende luzatuz joango zen errenka baten lehenengo mugarria. MIH 28. Nolakoa behar lukeen izan hiztegiak? [...] Euskara jaso eta ikasiaren mugarri eta eredu izan daitekeena. MEIG VII 77.
    azpiadiera-1.2
    Fin, meta (?).
    [Laudazazu Zure Iauna] zeren eman baitarotzu, / mugarritzat bakea. Hm 157.
    azpiadiera-1.3
    (Como segundo miembro de comp.).
    Engoitik bai-noa bizi-mugarriruntz. 'El último trecho de mi vida' . Zait Sof 149.
    sense-2
    2. (Lar, Añ, H).
    Límite, barrera (fig.); término, ámbito. " Iainkoaren ahalak eztu mugarririk, la puissance de Dieu est infinie, n'a pas de limite" H. Tr. Documentado en autores septentrionales, desde mediados del s. XVII hasta finales del s. XIX. Al Sur se encuentra en CrIc (146), msOñ (234v) y en autores modernos.
    [Iainkoak gizonari] seiñalatu dio noreraiño hel, bere xedea, bere mugarria eta marra. Ax 114 (V 76). Bakearen eta soseguaren mugarrietan eta tartetan. SP Imit III 23, 1 (Ch bakean eta soseguan, Ol, Pi atseden-mugetan, Leon bidean). Mugarri guziez urrunago. Ch III 5, 4 (SP neurri guzien gainetik). [Jainkoaren] perfekzionek ezbaitute xederik edo mugarririk. CatLav 26 (V 20). Ez dire behiñ ere iragan behar diskrezionearen eta obedienziaren mugarriak. He Gudu 114. Jaunaren pazientziak badituela bere mugarriak! Lg I 218. Ez munduaren eremuez, ez denboraren mugarriez zarratua. Mih 55. Urrundu mugarri izpiritualak, arimen gatheak hautsi. Hb Egia 123. Ez diteke mugarririk eman haren [elizaren] ikuspenari. Ib. 109. Bideak ez egozan aske; edonun egozan mugarriak, loturak, eragozpenak. Erkiag BatB 89. Metodu orren bitartez ezin erabaki ditekena, beren mugarrietatik kanpo gelditzen da. Vill Jaink 68. Ez al da mingarri / gu bi lagun zaarri / bizi onek jartzea / ainbat mugarri? Zendoia 47. Asko esan nahi du kultura lanetan, [...] aldez aurretik begiz jota edukitzeak helburuak, mugarriak, pausoak eta bideak. MIH 90. Hesiak ipini beharko dizkiogu geure hiztegiari, hesi eta mugarri aldakorrak alde batetik eta iraunkorrak bestetik. MEIG VII 188.
    v. tbn. Dh 207. MarIl 125. Lap 31 (V 17). Etxde JJ 270. In MEIG VI 27.
    azpisarrera-1
    AZKEN MUGARRI. Límite, frontera.
    Laphurdik Erresumako frontera edo azken mugerri bezala, [...]. (1789). Revol 91. Deitzen dugu Jainkoaren Ama, hori da haren goratasunaren azken mugarria. Jaur 353. Izpirituaren azken mugarritaraino... Hb Egia 90. Hori berori, jakina, hobe genuke molekula mailan ezagutu, eta ez dugu oraindik azken mugarririk jo. MEIG VI 119.
    azpisarrerakoSense-1.1
    ( Azkenengo mugarri ).
    Lurbirearen azkenengo mugarrietatik. Ag Kr 46.
    azpisarrerakoSense-1.2
    Final, meta.
    Ark ere, eutsi-eutsirik, azken-mugarriari beti ikutuxe zun gurpilla, eskubiko zaldiari aokoa eman eta bestaldekoari laburturik. Zait Sof 30.
    azpisarrera-2
    LUR-MUGARRI. v. lur.
    azpisarrera-3
    MUGARRIDUN. "Cancellatus, mugarriak dituena, mugarriduna, mugarritua" Urt IV 124.
    azpisarrera-4
    MUGARRI GABE. v. mugarrigabe.
    azpisarrera-5
    MUGARRIKO.
    a) "Aledaño, confinante, pegante, aldekoa, mugakoa, mugarrikoa" Lar. b) "Terminal" Lar.
    azpisarrera-6
    MUGARRIRIK GABE.
    a) Inmenso, infinito. v. mugarrigabe.
    Behar zarete guziak doneki harritu Jainkoaren ontasun mugarririk gabeaz. Birjin 147. Ber-ontasun mugarririk kabearen esneaz hazten. Ib. 267. Haren majestate guzizkoa, haren bothere mugarririk gabea. Dh 135. [Jainkoaren] perfekzioneak xederik eta mugarririk gabeak dire. Ib. 238.
    b) Inmensamente, infinitamente.
    Zenbat aldiz ez naiz ni neroni supherki altxatu Jainko nitaz mugarririk gabe gorago denaren kontra? Birjin 129. Jainkoaren izate mugarririk gabe perfet hura. Dh 175 (v. tbn. 184).
    azpisarrera-7
    MUGARRIRIK GABEKO. Inmenso, infinito. v. MUGARRIGABEKO (s.v. mugarrigabe).
    Errekeritu zuen bere mugarririk gabeko urrikaltzapen guziaz [...] athera zezala bere jaidura gaxtoetarik. Birjin 364. Jesus, mugarririk gabeko ontasuna, urrikal zakizkigu. Dh 79. Haren karitatea mugarririk gabekoa izan da. MarIl 118.
    v. tbn. Lap 152s (V 68).
    azpisarrera-8
    MUGARRI-ZURRUN. Confinante, limítrofe.
    Mugarri-zurrun (mugakide) dirade berak. Or Eus 183.

    mugarri

    mugarri
    << MUGARRI GABE 0 / 0 MUINIK GABE >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper