OEH - Bilaketa

14 emaitza gaban bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 ohatze.
tradizioa
Tr. En la tradición septentrional hasta mediados del s. XIX sólo se documenta la forma ohatze (hay un ej. de ohatza det. en Oihenart, metri causa ); a partir de esta época domina ohantze, aunque sin llegar a desplazar a la anterior. La mayoría de los escritores alto-navarros emplea ohatze (cf. sin embargo goatze en Lizarraga), así como el resto de los meridionales. Ogatze, goatze y guatze son variantes documentadas en textos alto-navarros, baztaneses y salacencos, en su mayoría populares. Arriandiaga emplea ogatze y ogetz . Ibiñagabeitia usa oatze con el sdo. de 'cama, lecho', y oantze con el de 'nido'.
sense-1
1. (AN-larr-araq-ulz, BN-mix, Ae, Sal; Lar, Añ (AN), Izt 21v, Dv (+ oa- G), H (+ oa-)), ohantze (L-ain, BN-baig; VocBN Dv, H), ohatz(a), ogatze (AN-ulz, Sal), ogetz, goatze (G-nav, AN, B, BN, Ae, Sal, S; Dv), guatze (AN-ulz, B, Ae; Dv), juatz (A) Ref.: A (ohatze, ohantze, ogatze, goatze); Echaide Nav 196, 300-301; Iz Ulz (guátzia); AtBou 375.
Cama, lecho, lugar donde se acuesta. "Huetza, stroe [paja]" (vocabulario de Arnold von Harff, finales s. XV; seguramente por oatzea o guatzea). "Cama, lecho, [...] oatzea" Lar y Añ. "En BN-mix, ohatze es cama de animales y ohe lo es de personas" A. Tr. Usado por autores septentrionales (sobre todo bajo-navarros) desde Leiçarraga, apenas aparece en éstos en el s. XX. Es frecuente en textos alto-navarros, donde se documenta ya en Beriain. Entre los guipuzcoanos lo hallamos en Iztueta y en autores del s. XX, época en la que se extiende tbn. a algunos vizcaínos.
Egunáz anzo honestki ebil gaitezen: ez gormandizetan eta hordikerietan, ez ohatzetan eta insolenzietan. "En couches" . Rom 13, 13 (Dv oheetan; Ol oe-lizunketan, Bibl etzankeria eta likiskerietan). Ohatzetik jaikitzen diradenean. Ber Doc 97v. Beso minduna bulharrean, / zango eria ohatzean. O Pr 97. Neguan datza / Landan izotza; / Ezt' en' ohatza / Bezanbat hotza. O Po (ap. Vin 103; aparece en un cuadernillo impreso separadamente, con variantes respecto a los otros ejemplares). Datzan ogatzetik jeikiko eztela. (Munarriz, 1743). FLV 1989, 100. Aren horduko oatze guzia zen eskaratzeko gorotz loitsu zikiña. Mb IArg I 195. Bere oatz gañean. Ib. 281. Gau bates faltatu ze gizon au guatzetik. (Guesálaz, s. XVIII). FLV 1973, 381. Guatzetik eramo zute infernuko diabruek. MurSerm 73. Beraz amek iduki bear dute kuidado beren humeak ohatzeratakoan santiguatzeaz? FamInst 693. Nere biotzaz egizu zu deskansatzeko oatzea. IntzSerm 182. Irur órdus iraunduzué goátze gogorgártan akabátzen dolóres. LE Urt (ms.) 18v (hablando de la cruz). Elizan sartzean, jatorduan ta oatzerakoan. CatAN 13. Ogei ta lau oatze erri bereko gaixo ta eri beartuentzako. Izt C 503. Izan diteke gaurko gaban / zure ohatzean hiltzea. CatLuz 2. Nola etzaten ziren kanpoan, zerua atherbe, lurra ohatze. Laph 168. Oatzetik xeikitzean. CatAe 16. Noiz una nonziela presentatzen dakoien perlisiatu bat etzinik ogatze batean. Samper Mt 9, 2 (Echn, BOEaanm 1293 goatze, Arriand ogatze; Hual oi, IBe ohatila). Zaldien zangopetan egiten dut ene ohantzea. Prop 1884, 40. Lan egunetan nagia, / ohatzean egolia. Etcham 98. Oatzerik bageko eskale bati. Or Mi 95. Eri-handien ohatzean jarririk egoteak. FIr 191. Simonen amagiarreba oatzean (oean) zetzan. Ir YKBiz 83. Oatzerako: Bi izara aldi eta bi buruki-azal. EAEg 8-1-1937, 756. Etzaunik leguan ogetza soin-gane artu leban. Arriand Lc 5, 25. Bere oatze ondoan eukitzen zunean gau ta egun. Etxde JJ 264. Titonen urrezko oatzetik iaikitzen baldin bada. Ibiñ Virgil 78. Zoazte, zoazte guatzera, biyar goizian lanera yoan bear duzute ta! Auspoa 77-78, 17. Gosea bera jaki, ta nekea bera oatze. (AN-5vill). EZBB I 135. Ohantzean etzan zumierrik gabe. Etchebarne 28.
v. tbn. GoldSerm 218. Legaz 9. TP Kattalin 178. Sabiag Y 1934, 24. Ohantze: Larre ArtzainE 34. Ogatze: BOEans 606 (AN-araq, s. XIX). CatSal 17. ZMoso 40. Goatze: FLV 1988, 149 (Ibero, s. XIX). Guatze: BOEsal 221 (Izal, 1727). FLV 1988, 269 (Larrainzar, 1905).
sense-2
2. (L-côte-sar-ain; SP, Urt I 217, Lar, VocCB, H), ohantze (L-côte-ain, BN-baig-lab; Ht VocGr, Lar Sup, Lecl, Dv, H), ohatse (L-sar; vEys), ohantza (-nz- Arch VocGr), oihantze (BN-bard), orhantze (BN-arb), ogatze. Ref.: A; Bon RIEV 1909, 25. Nido; madriguera, cubil de animales; (fig.) hogar. Tr. Documentado desde Leiçarraga en textos septentrionales y, en el s. XX, tbn. en algunos meridionales.
Azeriek zulhoak zitié eta zeruko xoriék ohatzeak. Mt 8, 20 (He ohatze, Dv, Leon ohantze; Ur, Ol kabi, Ip, Ur (V), Samper, Hual, IBk, IBe (h)abi(a)). Ene ariman eztezan [infernuko beleak] / egin bere ohatzea. EZ Noel 104. Gaizki doha erbiaz, alhatzen denian ohatziari. Saug 103. Bere habia edo ohatzea zeruan eman zutenak pobretu dira. SP Imit III 7, 2. Bere ohatzea zeruraiño. Arbill III 7, 10. Andreier zifera baten ohatzean. "Dans un nide" . Gy 275. Inguru guziko lixtor ohantzeak. Dv Lab 295. Xori-ohatze bat. Elzb PAd 36. Xori ohantze bat iduri. HU Zez 117. Xoriñoak lumaturik ohantzearen uztera doazi. JE Bur 105. Ihizi gaixtoak ohatzean behar direla garbitu. StPierre 36. Laztan-laztantxu txoriak kabia, / laztantxu ogatzea usoak / kume maitentzat gertu dau! Arriand Ps 83, 4 (ap. DRA; Dv ohantze, Or oatze; Ol kabi, Ker apia, BiblE habia). Xuberotar eta Baxenabartar, denak bat, guziak ama berekoak, ohantze berdinekoak. Zub 103. Azeriek oatzea ta eguratseko egaztiek kabia ba-dute. Ol Mt 8, 20. Gu bezala ohantze maitetik urrundu behar izan direnek. Zerb Azk 7. Urruneko egutera joango ete zan bere kabi beroa, bere oatze guria egitera? Erkiag Arran 178. Ene ohantzeaz pentsatzeko adina jina dut... Eta, hemen nahi nuke kokatu. Larz Iru 138. Beren oantze garaietan. Ibiñ Virgil 78. Andre pulit bana hartu eta / bertan egin ohantzea. Mattin 123.
v. tbn. Hb Egia 140. Ohantze: Arb Igand 53. StPierre 38. Ox 144. Iratz 158. Xa Odol 197.
azpiadiera-2.1
Pequeño balcón.
Oihal hortaz gorago, soinularien ohantzea. Lf ( in Casve SGrazi 11 ).
sense-3
3. Sede, lugar donde se aloja.
Dohatsua da gizona / oraño zeñenean / gaixtakeriak ohatze / ezpaitu bihotzean. EZ Eliç 319. Zu zara [...] konplitasunaren ohatzea. Harb 217. Beiratuko naiz egitetik / deabruaren ohatzea / Jesus-Kristok bere odolaz / erosi duen etxea. 123. Sinhets othe diteke hedatuak direla [izarrak], hondo gabeko zeruan, gure ohatze ilhun hunen argitzeko? Hb Egia 39. Eliza katolikoak han behar baitzuen egin bere bildumaren ohatzea. Zby Pel 41.
azpiadiera-3.1
(Ref. a objetos materiales). "Lit, place qu'occupent certaines choses ou qu'elles se font en y reposant. Harriak bere ohatze egokian ongi ezartzea da harginaren lehen lana " H.
Han hara egonen dire Zeru khexak geldirik / eta izarrak zein bere ohatzetan iarririk. EZ Man I 89. Gure zikoitza zenean geroago haratu / diruaren ohatzea zuen xoilki aurkitu. "Le nid" . Gy 88. Bere ohantzetik atheraz geroz ixter-hezurraren burua, goraxago kokatzen ohi da. EskLAlm 1911, 32. Abiatzen gira dafailako pusken biltzen. Amaxok bere taulier beheitituaz altzo, nexkek beren jaka laburrez ohantze, muthikoñoak bere besoez ustei. JE Ber 32.
azpiadiera-3.2
Alrededores (de una localidad).
Ohatze ederra du bederen herriak, / bainan etxeak oro kasik itsusiak. Hb Esk 120.
sense-4
4. Camada, nidada (tbn. fig.).
Eskaldun lan guzia harri biratzea, / lehertzeko errekan franses ohatzea. Hb Esk 58.
sense-5
5. Yacimiento.
Nork erran zenbat burdin, berun, letoin eta zilhar ohatze. Prop 1906, 165. Peruko urhe ohatzetan lan egin arazteko. Prop 1907, 118.
sense-6
6. "Lit (de rivière, etc.)" Lh.
Ohantze harritsu itxuxi batean koskatuz, bidearen sahetsetik gurekin badoa beheiti lats mehe bat. JE Ber 17. Ohantzearen bazterrek elgarretarik urrunduz. Ib. 43.
azpisarrera-1
OHATZE-AITZIN (En casos locales de decl., en sing.). Espacio de delante de la cama.
Belaunikatu dira oatz aitziñean. Mb IArg I 191. Xuxkiari bi biru kendu ta gebekin gurutze bat egin, xuxki-gainean sartu ta goatze-altzinean iminten ze. A Aezk 210. Nere aita yoan zen guatze antzineraño. Auspoa 77-78, 42.
azpisarrera-2
OHATZE-ARROPA. "Goatze-arropa, el arreo" A Aezk 293.
azpisarrera-3
OHATZE-ESTALKI (oatzestalki Aq 617 (AN); goatzestalki B ap. A e Izeta BHizt). "Cubierta de cama" Aq 617 (en la ed. de Fita, de donde lo toma Azkue, oatzestalgi). "Sobrecama" A e Izeta BHizt.
ohatze
<< muturka 0 / 0 tunika >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper