OEH - Bilaketa

577 emaitza fede bilaketarentzat

Sarrera buruan (16)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
deklaratu.
tradizioa
Tr. General en textos antiguos. Desde mediados del s. XVIII en textos meridionales y comienzos del XIX en septentrionales, evitan su empleo los autores de léxico más cuidado; varias de sus acepciones no se vuelven a documentar desde entonces. Al Sur aparece aún en Cardaberaz, Moguel, Guerrico y f. Bartolomé, a veces emparejado con verbos como azaldu o aitortu, y no se vuelve a encontrar hasta muy entrado el s. XX (Aresti, etc.), ya sólo con el significado de "declarar (en un proceso, etc.)"; es muy común, en cambio, entre bersolaris. Al Norte mantiene una tenue tradición hasta hoy. En DFrec hay 26 ejs., uno de ellos septentrional.
sense-1
1. (Lcc (-adu), SP, Urt I 25, Ht VocGr , Aizk app.).
Declarar, manifestar, hacer saber; revelar, dar a conocer, confesar; proclamar, anunciar. "Ab intestato decessit, [...] azkeneko borondatea deklaratu gabe hil da " Urt I 25.
Halakoei publikoki deklaratzen zaie mahain saindu hunetara eztatozen. Ins B, 3v. [Artzainek] deklára zezaten bakea lurrean. Adv ** 4v. Ezaguturik Pierrisen boza, [...] barnera laster eginik deklara ziezén Pierris borthaitzinean zegoela. Act 12, 14 (He, Dv berria e(ra)man, TB anontzatu). Euren pregoea deklaraetan ebela. Lazarraga A, 1154v. Artu eben [...] arpa bat, eta asi zan bere mina [...] deklaraetan, manera onetan. Ib. A, 1141v. Utziko eztio Iainko Iaunak gehiagorik, / baiñan deklaratuko du sentenzia borthitza. EZ Man I 62. Hitz gutiz hainitz deklaratzea. Harb 415. Zer du fede sainduak Semeaz deklaratzen? 212. Ez deb deskubridu edo deklaratu bear nor dan pekatu egitean lagundu zion persona. OA 136. Zergatik eztarotak deklaratu hire emaztea zéla? Urt Gen 12, 18 (Dv erran, Ur agertu). Sakrifizioa Malakias profetak aitzinetik deklaratua. CatLav 273. (V 136; Arb Igand 172) Alan daukelako deklarauta aita Santu San Pio bostgarrenak. Urqz 20. Zure huts eta falta guziak [...] garbiki deklara diotzotzu zure Aita izpiritualari. He Gudu 160. Zer abantail zaik berritik etortzen / deklara zak, o doakabea! Iraultza 13. Xarlemaiñaren partez nüzü, / monseiñeur, huna presentatü / eta haren komesionia / behar deizüt deklaratü. Xarlem 140. Autortu edo deklarauarren dongaro egiña umiltasunik onenagaz. Mg CO 217. San Pedro Apostoluak deklaratu zuen bezela, eztago Zeruaren azpian Jesusen izena baizik gu salbatu ginzakeanik. Gco I 468. Ahazten bazako deklaratzea bekatu mortal bat. CatLuz 33. Segitzeko asmua / artu det lan oni, / deklaratu banitza / motibuak ongi. JanEd I 14. Musde Clerice jaunari deklaratzera da jarri / desiratzen lükila enzün zunbait üskaldün koblari. Etch 522. Harrek deklaratzen dauzku bere Aitaren manuak. Jaur 115. Zuin dira zirkunstanzia deklaratü behar direnak? CatS 87. Amoriyoa deklaraturik / ari zuala firmia. Xe 191. Deklaratzia txit komeni zait / nola dan kaso guria. PE 137. Eta deklaratu zuten [...] handik harat erregetasunaren orde errepublika izanen zela Frantzian. Elsb Fram 105. Pasa bezela deklaratzia / litzake nere gustua. EusJok II 58. Orra pasarizua / kantuz deklaratu. AzpPr 129. Kontari dabill pena dubela / nik modu ontan uztia, / beraren kartak deklaratzen du / nola darukan bestia. Tx B I 141. Josepek dirautso / Maria Birjiñiari / noz deklaratuko daben / esperantza geure ori. Balad 197. Lapurdi dugu Euskal herriko / probentzietan lehena, / horko suiet bat deklaratzeko / harturik nago ordena. Mattin 36. Ni ixillikan neguan baña / daude deklaratu bêrrak. Saiburu ( in Uzt LEG I 233 ). Jaun komesaria / jin da herrila / ni desertur nintzala / deklaratzera. Balad 217. Kirolari batek deklaratu du ez duala iñoren laguntzarik bear izan. Albeniz 229.
v. tbn. Ax 400 (V 261). Mercy 17. Brtc 163. CatLan 40. LE Matr6 262. Revol 149. Monho 84. fB Olg 175. TB Mt 16, 21. UskLiB 83. Gy IX. SalabBN Mt 5, 31. Samper y Hual Mt 27, 2. ChantP 378. Ud 134. Zby RIEV 1908, 762. Lap 347 (V 158). Ip Hil 209. Auspoa 97, 137. CatJauf 119. EusJok 17. Zerb Azk 104. Larre ArtzainE 21.
azpiadiera-1.1
( Gerla deklaratu ).
Berzetarik hei daroe gerla deklaraturen / Eta fiñean kruelki ditu hil araziren. EZ Man I 73. Halatan gerla deklaratu zuen, eta bera bere presunaz harmadarekin partitu zen Espainiara. ES 109. Hura da beregaiñki, zure etsayik handienari bezala, gerla deklaratu behar diozuna. He Gudu 299.
v. tbn. SP Phil 436. Brtc 99. Xarlem 1493. Jaur 383. Gy 299.
azpiadiera-1.2
(Uso absoluto).Declarar (en un interrogatorio, en un proceso).
Herri osoak deklaratuko du haren kontra. Arti Tobera 288. [Polizikoak] deklaratzera zamakizkitela. Ugalde Iltz 48. Goizero edo egunero deitzen zuten deklaratzera. AZink 94.
azpiadiera-1.3
(Uso intrans.). Cf. el siguiente ej. de Lç ABC I 5r: Laur Ebanjelistek skribatu dutén historian deklaratzen baita Iesus Kristen sortzeaz, doktrináz, [...].
Deklaratzen da Piarres Lizarrage xarpantera estimatu dubela xarpanter lanaz bien sozietatean egina 476 L. (1739). SenperEus 145. Uroski egundaino / etzaitut xerkatu; / zeren gainian zira / hola deklaratu? Bordel 72. Anderea zen orduian / eztiki deklaratu: / Ez, ez, ene bihotza / arras bortxaz jina duzu. Balad 107.
sense-2
2. (Lcc (-adu), Aizk app.).
Explicar. "Interpretar" Lcc.
Deklara ezak hori klarokiago. Ins C, 4r. Fedea eta legea bere anzu [...], behar ezten bezala deklaratzen baitituzte. Mat 108s. Dotrinaren bigarren partea, zeñetan deklaratzen baita Aita gurea. Ber Doc 127r (v. tbn. Iraz 13, CatCeg 44v, CatEliz 460 (464 explikatu), CatUlz 14; cf. Cb CatV 30: zeñetan azalduten edo deklaretan dan ). Ez Jentileen legea, baea bai Iaungoiko egiazkoen deklaretan deben Dotrinea. Cap (ed. 1893) pró. Lehen erranak deklaratzen eta firmatzen dira exenplu seinalatu batez. SP Phil 493 (tít.; He 500 argitzen). Kontrizionea anplekiago deklaratua. 106. San Markek ez ditu zorrotztasun guzian deklaratzen zein egunez [...] iragan ziren aiphatzen dituen gauzak. Lg II 86.
sense-3
3. deklara (V-ger).
Revelar, delatar, denotar, poner de manifiesto. " Deklarako nozu! ¡me vas a declarar!" Ort Voc.
Egiazki hi ere hetarik aiz: ezen eure minzatzeak ere deklaratzen au. Mt 26, 73 (TB, SalabBN ezagutarazi, EvL erakustera eman, HeH, Ip, Dv salhatu, Ur agertu, Echn zautzera man, Hual deskubritu). Iaunak bere miserikordia deklaratu zuen harengana. Lc 1, 58 (He, Oteiza se(i)ñalatu, Dv erakutsi). Ea nolakoak diren damnatuen nekeak / aski deklaratzen ditu hekin oihu tristeak. EZ Man I 113. Ordean deklaraturen eztu azken ordua, / bethiere dagoentzat bakhotxa prestatua. Ib. 79. Mihiak deklaratzen du zer dadukan bat bederak bere gogoan eta bihotzean. Ax 396 (V 258). Zeruek salhatzen dute / Iainkoaren loria, / haren obrek deklaratzen / bere Moldalaria. Hm 43. [Eskuaraz] berboak deklaratzen du datiboa ere. ES 90. A, zeina bertze letren laguntzarik gabe hain eztiki pronunziatzen eta deklaratzen baita. Ib. 131. Deklaratu gaberik / Bere segeretua. LuzKant 64. --Alabatxu, oiñ be deklarako nozu! --Zeu deklarako zara! Ort Oroig 123. Lagun batzuek atxilotuaz / baita bere zigortatu, / Josuk eukazan pasabideak / beldurragaz deklaratu. Ayesta 109.
azpiadiera-3.1
(Con comparativo).
Zeren hezaz [mirakuluez] Iainkoak extraordinarioki deklaratzenago baitu bere berthutea. Decl ã 7r.
sense-4
4. Declarar(se), proclamar(se).
Hunen Iainko eta Salbadore erakusten eta deklaratzen aizela. Ins B, 2r. Iainkoak madarikatu deklaratzen ditu Legean diraden gauza guziak konplituren eztituztenak. Ib. E 1r. Agnus Deiak zu zaitu Iesus Krist deklaratzen / eta billdotsarekien iustuki konparatzen. EZ Man II 62. Presuna izendaturik eskumikatu eta publikoki halakotzat deklaratu baten aitzinean. FPrBN 25. Animalia guztien / Erregetzat deklaratu. 71. Ofizio dibinoetarako asistentziatik apartatutzat deklaraturik dagoanarekin. OA 140. Deklara gaitezin haltoki eta agerian pietatearenzat. CatLav 238. (V 120) Exkümikü deklaratiak izan direnen konpañaren ebitatzia. CatLan 106. Jesu Kristo Pilatosek berak inozentetzat deklaratu bazuen ere. Gco II 70. Izendatzearekin alientza hau berria, lehena deklaratzen du zahartua. TB He 8, 13 (He, Dv erakutsi ). Salbatzaileak gonbidatzen gaitu bere mahainera, bera gure adixkide deklaratzeko. Jaur 409. Ordainez Salbatzailea orai eta gero deklaratuko da heien alde. Ib. 137. Deklaratu eta artuten zala Bizkaiko semetzat D. Casto Mendez Nuñez. (1866). BBatzarN 231. Luzifer gure enemigotzat / deklaratuba betiko. Auspoa 97, 51. Aita Santuak beato legez / deklaratu ebanean. FEtxeb 85.
azpiadiera-4.1
(Sin compl.).Significarse.
Simon Bernardo Zamakola zan / geien deklaratu zana, / Gernikan Junta-etxean sarri / berba asko egin ebana. FEtxeb 66.
sense-5
5. (Part. en función de adj.).Declarado, manifiesto.
Bekatore eskandalos eta deklaratu baten konbertiarazteko. He Gudu 35s (SP 8 ageria ). Haren etsai deklaratua. Jaur 372.
azpisarrera-1
EZIN DEKLARATU, EZIN DEKLARATUZKO (SP). Indecible.
Bai neure ezteustasun ezin deklaratuaren kausaz, bañan prinzipalki neure bekhatu handiengatik. EZ Man II 166. Ezin deklaratuzko garratztasunaz. SP Phil 183 (He 185 azkeneko gar[r]atstasunarekiñ).
deklaratu
<< 1 deitu 0 / 0 delako >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper