Harremana

    OEH - Bilaketa

    28 emaitza fandango bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    pilota.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todos los dialectos (aunque en suletino se encuentra únicamente un ej. de AstLas ) desde el s. XVII. La forma mejor documentada en la tradición septentrional es pilota; haypillota en Etcheberri de Ziburu, Dassança, Haraneder y Atheka (49), y pelota en AstLas. Al Sur se encuentra desde del s. XIX, y la forma mejor documentada es pelota, seguida de pillota; hay además pilota en Lizarraga de Elcano. En DFrec hay 62 ejs. de pilota, 1 de pelota y 1 de pillota.
    sense-1
    1. (G-nav, AN-5vill-ulz, L, B, BN, S; Volt 53, SP, Arch VocGr, VocBN , Hb, Dv, H; -ill- Lar, Añ, Hb, H), pelota (V, G, S; Lcc, VP , Añ, Gèze, H) Ref.: A ( pelota, pilota, pillota ); Iz ArOñ ( pelota ); Echaide Nav 324s; Izeta BHizt; Elexp Berg ( pelota ) .
     Pelota. "Botar la pelota, pelota iramona " Lcc. " Pelota bezela erabilli ninduten, me trajeron a manera de pelota" VP 77r. " Pilota mothela, paume, balle qui bondit, rebondit peu. Pelota iauzlaria, bizia, balle qui bondit beaucoup, vive. Pilota mazoa, malhoa " H. " Pelotia kruzau eitte jok orrek, eta batian txost eta bestian txost, zeiñek jaso pelotia " Elexp Berg (s.v. txost ). Cf. VocNav s.v. pilota.
    Alzion daritzan itsas-xoriak bere ohatzea egiten du pilota bezain biribil. SP Phil 263 (He 265 pillota ). Ala nola pilota, errebotaturik parete batean itzultzen baita gibela . (120). LE-Ir. Bi pillota presentatu zituzten bonba bezalakoak amasei emezorzi onzakoak bakoitza. (1833). CartAnd 377 (378 pillota y pelota ). Elizaraño sakatzen zeban / zortzi onzako pillota. Izt C 245. Erreferan sartzean urrundik pilota, [...]. Hb Esk 214. Pelota aidian artzen / frantzesaren maña. Ud 59. Ereman du berekin pilota, eskularru eta xixtera parrasta bat. Zby RIEV 1908, 89. Pilotaren bederen paso-marraz harat igortzeko. Ib. 88. Hazkarki jo dezala pilotari. Arb Igand 141. Pilota ezkerraz halako firrinda errebes batean zerabilana. HU ( in Ox 201 ). Hain gogotik lotzen zen pilotari. JE Bur 137. Pilota jo eta jo airean dabilano. Ib. 29. Txinako mizpirak oriz pintatuak, aizezko pelotak ziruriten. Iraola 128. Sudur-zapi urdin zimur bat, pelota bezala biribildua. Ag G 53. Bixi-bixi jaurtiten dau pelotia. Kk Ab I 98. Pilotak non jo zuen jendeari irakutsi beharrez. Zerb GH 1928, 423. Egan doala / pilota. Or Eus 423. Botea non zun / pilotak. Ib. 422. Ara aizezko pelotak eta / karamelozko txistuak. Tx B II 145. Zartako ederra ematen dio pilotari. Zerb Azk 116. Lau untzako pilota. Ib. 113. Aurreko pelota-plazako pelotaren otsa entzuten zan. Anab Poli 109. Putzezko pelota andiekaz jolasean. Erkiag Arran 25. Illargi bera gizonen mende / pelota baten antzera. Basarri 189. Eun da bi edo iru / gramoko pelota / lautikan zazpiraño / ezkerrakin jota. Auspoa 39, 21. Pillota zaztada aldiko / ernai jendea. LMuj Olerti 1961 (1-3), 18. Blasek egindako pilota gogorra ta haztuna sakelean. Osk Kurl 167. Goma luze batez zintzilik erabilten ziran pilotak. Ib. 49. Nahiz artillezko pilotea eskuz, nahiz lurretik putzezko pilotea ostikoka elkarri bota. Ib. 76. Bainan nun ziren Xaberriko pilota biziak? Ardoy SFran 234. Norbaitek eskaini sagar bat pilota bezala airean igortzen zuela. Ib. 233. Pilota bati jo ta jo bi talde. Xa Odol 283. Pelotak, pareterua esaten jakonak lagaten zituan. Etxabu Kontu 180.
    v. tbn. Lh Yol 24. Lf Murtuts 13. Larz Senper 60. JEtchep 95. Pelota: Enb 80. Zait Plat 58. SM Zirik 30. Uzt Sas 325.
    sense-2
    2. (H (+ -ill- )), pelota (H).
    Bola, pelota. "Pelote, masse arrondie de quelque substance" H.
    Zure manuz etxaturik urera gatz pillotak. EZ Man II 59. Zeina egiten baita laur untxa turmentina gatx guti batekin pillotak idiari irets araztia. Mong 587. Txistu aizezko-pelotadun bati aize emanaz. Alz STFer 133.
    azpiadiera-2.1
    Enbor-gerri-mutur, buru-pillota. NEtx LBB 242.
    azpiadiera-2.2
    "Ovillo" LinBerg 159.
    sense-3
    3. (Arch VocGr, Dv, H (+ -ill- )), pelota (S ap. Lrq ; H).
    Pelota (el juego o deporte). "Jeu de paume. Lakhet zaut pilota " H.
    Batzuek joaten dira plazara pelotara. AA III 595s. Pillotarako bere sasoia zuen denboran. Izt D 165. Pillotako partidu andi au jokatu. Izt C 244. Hark du abiarazi berritan pilota. Hb Esk 126. Listo egiten ditu / pelotaren lanak. Ud 59. Gazteak pilotara / ditezen lehia. Zby RIEV 1908, 93. Pilota ere uzten ari du gazteriak. Arb Igand 44. Goazen pelotara. Ag Kr 63. Pelotarako zaletasuna. Kk Ab I 97. Pilota maite, arnoa ez hastio, bertsulari famatua. Ox 197. Pilota gure jolasa da. JE GH 1932, 399. Gure yolas garbiak, dantza dala, pelota dala, [...]. Ldi IL 139. Gero pilota dutela eta, / ez dira arloan atzera. Or Eus 417. Pilotarako presaka dabil. Ib. 418. Aski gazterik pilotari adios erran behartu zitzaion. Zerb Azk 115. Pilota, fandango, mus eta beste baskokerietan. Mde Pr 265. "Pillota" ta "partida" maiz aipatzen zuten gazte zintzo batzuk. Anab Poli 81 (menciona formas baztanesas). Pelota zenbat maitatzen degun. Uzt Sas 325. Pelotarako gogo gutxi gaur / ta fugola indarrian. Ib. 326. Zorioneko ostikoketa / pelotaren kontrario. Ib. 325. Pilota, euskal jokoa. Xa Odol 279 (tít.). Pilota maiteari leial egon gaiten. Ib. 284. Aldi aretan, bearbada zestozko pelotearen asierea izango zanean. Etxabu Kontu 179. Pelota ainbat maite duan bat. MMant 91.
    v. tbn. Etcham 126. GAlm 1950, 31. JEtchep 69. Pelota: JJMg BasEsc 11. Tx B I 200. Alz Ram 89. Enb 183. MAtx Gazt 55. Basarri 89. JAzpiroz 128.
    azpiadiera-3.1
    (Como primer miembro de comp.).
    Onezkero pelota saioa amaituko zuten. Alz Ram 86 (v. tbn. pelota-saio en Garm EskL I 114). Ardura gutxiko pelota-ikusleen atzerakakoak. Anab Usauri 60. Bereala izkutatu zitzaigun uztargillea pelota-kontuetatik. Garm EskL I 113s. Atorra dotoredun pelota-txapelduna. MIH 311.
    sense-4
    4. (L-côte ap. A ), pelota (S ap. A ).
    "Acerico o almohadilla de costura" A.
    sense-5
    5. "(B), bola de nieve" A. " Pelota [...], bola de nieve" TxKE 244.
    sense-6
    6. (L-sar ap. A ), pilot (L ap. Lh ).
    "Medida para hacer fajos de leña; tiene cinco pies de alto y dos pulgadas y media de ancho" A.
    azpisarrera-1
    PILLOTA .
    (Forma con palat. expr.). "(L-ain, BNc, R-uzt), pella, pelotilla" A. Cf. supra ejs. de pillota sin valor expresivo.
    azpisarrera-2
    PILOTA-APUSTU.
    "Partido de pelota, pillotapostua (Donostia, 1879)" JFlor 130.
    azpisarrera-3
    PILOTA-HARRI.
    Piedra donde se bota la pelota para sacar.
    [Pillotariak] alkarri pillota arrian xanda ematen ziotela. Izt D 165.
    azpisarrera-4
    PELOTA EGIN.
    azpisarrerakoSense-4.1
    a) "Au fig., économies, fortune, dans l'expression pelota eginik dik, il a sa 'pelote' faite, il a son magot arrondi (S)" Lrq.
    azpisarrerakoSense-4.2
    b) Hacer la pelota, hacer la pelotilla.
    "Pelotia" eitxe alde, bere lagun bati esan zetsan eruateko a aingiria fabrikako nausiari. SM Zirik 101.
    azpisarrera-5
    PILOTA-ENPARANTZA.
    Plaza del frontón.
    Igandez eta martizenez, betiko tokian, au da, pelota enparantzan, eta betiko orduetan, musikea joten zan. Etxabu Kontu 97.
    azpisarrera-6
    PILOTA-JOKALDI.
    Partido de pelota.
    Bazkalondoan pillota-yokaldi bikain bat dago. Ldi IL 46. Lagunakin itundutako pillota-jokaldiaz ziaro ahaztuta. Etxde JJ 34.
    azpisarrera-7
    PILOTA-JOKO.
    azpisarrerakoSense-7.1
    a) (L, BN, S; pillota-joko Lar, pelota-joko V-gip; Lar, Ast Apol 99, pelota-xoku R-uzt) Ref.: Lh; Iz R 285; Etxba Eib ( pelota-jokua ) .
     "Pelota, el juego, pelota, pillota jokoa " Lar. " Axuriak kiñuetan (los quiñones) gaintik eta artzaiak pelota-xokian " Iz R 285 (cf. infra (b) ). "Juego de la pelota. Pelota jokua, euskal-joko nausiña " Etxba Eib.
    Pelota jokuan apostetan badau norbaitek bost ezkudoko bat. Mg CO 86. Gaurko egunean Donostiako gazte guzien artean luzeko pillota jokura eresia dakarrenik [...] aurkitzen da Irazuztaren semea. Izt D 165. Pillota-jokuari zaldun zenbaitzuek an ziarduen unean bertan. Aran SIgn 56. Pelota-jokuan, eta bola-lekuban, eta karta-jokuan, eta auteskundietan, edozetariko jokotan aurrez-aurre beti aurkitxen ziran. Kk Ab I 30. Gora pilota joko ederra! Mattin 61. Pribika edo primika be jokatzen zan. Pilota joko huntan nahi zuten beste jokalari sartzen ziran. Osk Kurl 78. Iruzpalau lagun izan oi dira geienetan, gure pelota-iokuan bezalatsu. Zait Plat 112. Fubolean jokatzeak, eztu pelota jokoa galdu. NEtx LBB 293. Nola Euskal-Herriko bertze mutikoak, / tirriatu izan nau pilota jokoak. Xa Odol 281.
    azpiadiera-1.1
    Partido de pelota.
    Pelota jokoa izan zan jolasketarik ikusgarriena. Ag Kr 60. Bigarko pelota jokuan, nere lagun ikusiko ez dedala. Alz Ram 40. Apezen pilota jokua. Or Eus 419. Jaietako pelota jokoak ziranean. Etxabu Kontu 181. Arratsalde artako pelota-jokuak olaxe bukatuko itun. Ataño TxanKan 190.
    azpiadiera-1.2
    Pelota edo palanka joko bat. JJMg BasEsc 121.
    azpisarrerakoSense-7.2
    b) "Juego de pelota, el lugar, pelota jokoa, yokoa " Lar.
    Pillota jokuaren aldameneko zumar gañetan itxekita. Izt C 243s. Pillota-jokuko plazaren barrenean. Ib. 84. Nor nahi badohake pilota yokorat, / hala nola baidohaz yende pasaiarat. Hb Esk 217. Pilota yokotarat gaztek gura dute. Ib. 138. Emen gelditu bear al dute / betiko lurperatuak / oroikarrizko plaza, karrika, / sarjin... pillota jokuak? Otag ( in FrantzesB II 130 ). Pelota-jokuko pareta baño aundiyagoa. Alz Burr 40. Iru edo lau napar badatoz / pelota-joko guzita [...] / jai eta aste plazarik plaza / nagikeriak utzita. MMant 98.
    azpisarrera-8
    PELOTA-JOLAS.
    Juego de la pelota. v. PILOTA-JOKO.
    Idikitea, aizkoraketea edo pelota jolasa galdu edo irabazi dalako. Ag Kr 98.
    azpisarrera-9
    PILOTAKO JOKO.
    Juego de la pelota.
    Pilotako, balonako, billartako, [...] tauletako iokoak. SP Phil 366 (He 369 pillotakoa ). Pilotako yokoan agertzen denean, / galtzak eta athorra bakharrik soinean. Hb Esk 87 (tbn. en Arb Igand 142). Ez ginezoke gazte bihi bati kontseila pilotako jokoaren bere ofizio guzitzat hartzerik. Zby RIEV 1908, 87.
    v. tbn. Izt C 242 (pillotako jokua).
    azpisarrera-10
    PILOTA-KOLPE (L, BN, S ap. Lh ; -ill- Hb).
    "Coup de balle, de paume" Hb.
    azpisarrera-11
    PILOTA-LARRU.
    "(L, BN, S), enveloppe de la balle, cuir" Lh.
    azpisarrera-12
    PILOTA-LEKU v. pilotaleku.
    azpisarrera-13
    PILOTAN (B; SP, H; pelotan V-gip, G-azp; Lar) Ref.: Izeta BHizt2 ( pilota ); Elexp Berg ( pelota ) .
     (Jugar, etc.) a pelota. " Pilotan haritzea, jouer à la paume" SP. "(Están jugando a la) pelota, pelotan ari dira " Lar. "Pelotear, sin hacer partido, pelotan nolanai ari " Ib. " Pilotan aritzea, jouer (faire) à la paume" H. " Pilotan aiko gara " Izeta BHIzt2 .
    Pilotan eztela iokatuko. Harb 167. Pilotan luzez haritzea, ezta gorputzaren arintzea, baina bai haren hondatzea da. SP Phil 367 (He 370 pillotan haritzea ). Batzuk asten dira tronpan, besteak pelotan. Añ LoraS 95. Elizinguruan pillotan. AA I 530 (III 339 pelotan ). Ala nola pilotan, asi ze arren tiratzen goiti beiti . (25). LE-Ir. Pelotan denbora luzian jokatzia. Echve Dev 415s. Jai guztietan jostaldiatzen dira pillotan. [...] Jokatu izan diezate pillotan dirutza andiak. Izt C 243. Pilotan gehienik gorphutza zalutzen. Hb Esk 216. Partidu bat bazan / pelotan jokatzeko / Oiarzungo plazan. Bil 123. Pilotan artzea ohore zitzaiotenak. Zby RIEV 1908, 87. Pelotan edo beste jolasetan, bere lagunakaz ebillenean. Echta Jos 58. Euzkotarrak txapeldun dira kirol askotan, [...]: pelotan, bai eskuz ta bai ostikoz, [...]. Anab EEs 1919, 63. Pelotan jostatzen zebillen ikasle bat. JMB LEItz 95. Enparantzara, dantzara joan da, gero pelotan jokatzera. Alz Ram 27. Egunaz pilotan, gauaz ohointzan ari direnak. Barb Leg 139. Pilotan ez baita trebe. Or Eus 303. Pelotan eta palankan ere / nekez palta da partida. Ib. 193. Pillotan garaitasun kidetsukoak ziran bikote biak. Etxde JJ 33. Ni pillotan ari nintzalako zigorkatua. Or Aitork 21s. Pelotan ere / sarri galtzen da tantoa. In . SM Zirik 100. Berak sasoia zedukanian / pelotan autsitzen gaitza. Uzt Sas 326. Errebotean haurrak ari ziren pilotan. GH 1974, 103. Gu, umeak, atzerago edo baztarren baten ibilliko giñan pelotan. Etxabu Kontu 180. Artzen ziren pilotan jandarmeriako etxe paretari kontra. Etchebarne 99. Pelotan, berriz, kale ingurukoak ibiltzen ziran. Gu oso gutxi. JAzpiroz 126. Pelotan arras traketsa naiz. MEIG II 92. Horiekin ari nahi nuke eskuz-esku pilotan. MEIG IV 74.
    v. tbn. Laph 90. HU Aurp 162. Arb Igand 142. JE Bur 143. Ox 180. Etcham 126. MendaroTx 420. Zerb Azk 45. JEtchep 107. Ardoy SFran 233. Auspoa 77-78, 188. Pelotan: PArt Ustez 78. AB AmaE 55. Ag Kr 57. Kk Ab I 97. Tx B I 26. TAg Uzt 34. MAtx Gazt 29.
    azpisarrerakoSense-13.1
    Yosta gurekin, pilota saltoetan. Hb Esk 19.
    azpisarrera-14
    PILOTAN EGIN.
    " Pelotan eiñ, ejercitarse en la pelota. Bittarte guztietan, pelotan eitten eban " Etxba Eib.
    Gu or pozik, pelotan edo fubolian egiteko. Gerrika 30.
    azpisarrera-15
    PILOTA-PARTIDA (L, BN, S), PILOTA-PARTIDU (pelota-partidu V-gip) Ref.: Lh; Etxba Eib; Elexp Berg .
     Partido de pelota. " Pelota-partidu onak egoten die Natibittate egunez " Elexp Berg.
    Gisa onetako pillota partidu batera biribillatzen zan jendea. Izt D 166. Gipuzkoatarrak plaza agirikoetan jokatu oi dituzten pillota-partidu, idi-tema, [...]. Izt C 242. Pastoralerat edo pillota partidarat bildua den yendia. Atheka 50. Dantzantzitiak edo aurreskuak, pillota partiduak eta gañerakoak. Otag EE 1883b, 237. Sari horietan handiena erreboteko pilota partida batentzat zuen. Zby RIEV 1908, 89. Pilota partida eder bat egin. HU Aurp 162. Muthil gazteak plazara dohazila eta pilota-partida eder bat egin, laxoan, errebotean edo bederen plekan. Arb Igand 141s. Pilota partida bat esku huts. JE Bur 23. Pilota partida bat bazuten Eskual-Herriko sei hoberenekin. Zerb GH 1928, 422. Lenikan jokatu zen / pelot-partidua. Yanzi 179. Meza ondoan jokatu bear zuten pillota-partidaz mintzatzen. Etxde JJ 33 (205 pelota partidua ). Pelota partiduori irabazi eban. SM Zirik 30. Ez da hori pilota-partida, ez ajedrez-jokoa. MIH 215.
    v. tbn. Erkiag Egan 1959 (5-6), 156. Satr Egan 1959 (1-4), 31. Pelota partida: AstLas 16. Pelota-partidu: Muj PAm 8. Anab Usauri 60. Ldi UO 25. MMant 18.
    azpisarrerakoSense-15.1
    Pelota edo futbol partidu bat ikusgarri dala? Bilbao IpuiB 31.
    azpisarrera-16
    PILOTA-PLAZA.
    Frontón; plaza del frontón. "(L, BN, S), place de pelote" Lh.
    Pilota-plazaren erdian barna. Elzb PAd 31. Pelota plazan ausardi aundiz / indar sendoak erakustea. Iraola BGudua 1905, 4. Herriko pilota-plaza handia. Barb Leg 139. Ondarruako pillota-plazan, / asko giñala begira. MendaroTx 331. "Euskalduna" pelota-plazara. EAEg 15-12-1936, 548. Eskual-herriko pilota plazek ez dute luzetasun gehiago. GAlm 1950, 48. Aurreko pelota-plazako pelotaren otsa. Anab Poli 109. Pilota plazan, partida denboran. Larz Iru 16. Pelota-plaza ederra / ere Artikutzan badago. Uzt Sas 288. Galarreta pilota plazan kantatu behar nuen. Xa Odol 267. Jende-osteak espantituak atxiki dituela pilota-plazetan. Etcheb GH 1973, 348. San Iñazio gabaz, lenengo, pelota plazan asten giñan musikea joten. Etxabu Kontu 30.
    v. tbn. Zby RIEV 1908, 90. HU Zez 118. Zub 98. GH 1967, 352.
    azpisarrera-17
    PILOTA-SORO.
    "Lugares del monte en los que antaño jugaban los pastores a pelota. Pilotasoro deitzen diren lekuek aunitz dire Baztanen" Izeta BHIzt2 .
    azpisarrera-18
    PILOTA-TOKI v. pilotatoki.
    azpisarrera-19
    PILOTA-UKALDI.
    Pelotazo.
    Pilota ukaldi bat harturik gogortua da. Zerb BiGo 305.

    pilota

    pilota
    << pandango 0 / 0 puta >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper