OEH - Bilaketa

117 emaitza famatu bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
2 fin.
tradizioa
Tr. De uso general. La forma más extendida y frecuente es fin (única en los dialectos septentrionales); al Sur se emplea tanto fin como pin, a veces en un mismo autor. La forma fi se encuentra en textos suletinos. En DFrec hay 30 ejs. de fin y 7 de pin .
sense-1
1. (G-azp, R-uzt), fi (S), pin (G-azp) Ref.: Lrq ( fi ); ContR 532; ZestErret ( fiñ/piñ ) .
Fino, menudo; fino, delgado. "Fin, délié, menu" H. " Fin, menudo" ContR 532.
Eta mahatsarno, eta olio, eta irin flore fin, eta ogi bihi, eta behor eta ardi. Apoc 18, 13 (TB irin finaren lili ). Arkaan barriz erraz dafinket / malla finezko kotea. Lazarraga A24, 1195v. Hargatik nitrea zenbat ere finago eta hanbat balio gehiagokoa da. Dv Dial 117 (It fiñagoa, Ur piñago, Ip fiago ). Eun-txatar piñak billa itzazu, bulartean zauri aundia du ta. Or Mi 69. Arabia doatsuan urre-ale xee-fiña baiaz bereixi oi dutenak. Berron Kijote 199. Zapi pin batean pasa. Ostolaiz 25.
azpiadiera-1.1
" Fin, liso, suave; paréte káu zé fín dágo! Qué lisa está esta pared" ContR 519.
sense-2
2. (V-gip; SP, Lar, VocBN , , H), pin, fi (Gèze) Ref.: Etxba Eib; ELexp Berg .
Fino, de gran calidad (ref. a materiales); fino, exquisito (ref. a comidas, bebidas, etc.). " Urre fina " SP. "Fino" Lar. "De qualité fine" VocBN . "Fin, pur, exempt de mélange, d'alliage. Zilhar fina " H. v. HARRI FIN.
Liho fin krespá irudi duen bat. Decl ã 2r. Oi eztot zerren azkero janzi / seda finozko [sic] kalzea. Lazarraga A24, 1195v (cf. finezko dos líneas más arriba). Satin ebakia, tela lodi, tela fina. Volt 266. Lege Zaharreko Arka famatu hura urre finez kanpotik eta barrenetik urraztatua zen. Ax 402 (V 262). [Balsamua] hondoratzen eta azpian iartzen bada iujeatzen da finena eta preziosena dela. SP Phil 200 (He 202 finenetik ). Beti agertuko du bere burua, dan bezala, españar uts utsa, anziñakoen [...] etorkia ta ondokoa ta beragatik nastebagea, garbiena, fiñena ta nobleena. Lar Carta a Mb 279. Ez dago emen guk bear degunerako gauza dan lienzorik, fiñagoak bear ginduzke. BorrB 34. Kasaka ta pantaloi / oialezko fiña. Echag 119. Nik ere dudan pozoiña / da horrena bezaiñ lasterra eta fiña. "Un poison prompt et puissant" . Gy 229. Aitabitxik bazuen, phezako arropa finekin, zethazko gerriko gorria. Elsb Fram VI. Nun da moskatel ta manzanilla, / nun da Rotako baltz fina? Azc PB 79. Kopa bat koñaka fin. JE Ber 35. Mailez-mail gorago ere ba eta idorrago, zer bazka finen ez ordean jabe! Ib. 76. Zikindutzian berria erosi, / lengua zan beziñ piña, / trintxera edo gabardiña. MendaroTx 60. Oien mediziñak / kolonia fiñak. Yanzi 162. Argizagizko ezti fi. Mde Po 48. Gaiza baliusak thapallu txipietan badira ere, apaidü fiak ez dira, baitezpada llabür. Herr 29-9-1955, 3. Zulo orretan zear igoten ditu gora "Gabontza"-k bere txatarra fiñagoak, beste metalezko zatiak eta apurrak. Erkiag BatB 133. Nahi nuke jakin / bazka-lekuak fin / nun diren hemen bezin. Mattin 46. Aste-egunetan bellori fiñez jantzi-ta bere burua ederresten zuan. Berron Kijote 31. Soñekorik piñenak jantzi, korbata lepoan. Ataño TxanKan 84. Mendian sortzen den eztia piñagoa izango dela. Ostolaiz 141. Bi lagunak utsean / hotelen jan da lo, / beti gauza fiñetik, / ez urdai ta talo. Insausti 190.
v. tbn. EZ Man I 37. Hm 52. Cb Eg III 389. AA III 342. Gy 134. Hb Esk 126. Bil 80. ECocin 30. Arr GB 147. ChantP 90. Xe 233. Elzb Po 214. AB AmaE 217. Alz STFer 126. In Arb Igand 44. Iraola 83. Ag G 174. StPierre 30. Tx B II 52. Erkiag BatB 171. Xa EzinB 104. In EZBB I 130. Pin: Mg CC 221. Izt C 70. Anab Aprika 72. Uzt Sas 309.
azpiadiera-2.1
Delicado, suave.
Filigranazko birtute fiña. Cb Just 13. Arbola, orritsu berde, trebola fiñak, / larrosa, klabeliña, eta jazminak. GavS 18. Kastidadeko birtutea [...] da txit fiña. AA III 392. Gazte larru fina. Bordel 108. Aren begiyetako / urdintasun fiña. Bil 58. Beira dezaunan luzaz hire zintzur fina. Ox 164. Enbeitia orrek eztarria du piña. Lab EEguna 97. Gorputz ederra, arpegi fiña, / errespetuko jantziya. Tx B I 210. Lili txuri politak badira, / baña ain fiñak / gutxi ditu Jainkoak egiñak. Olea 124.
v. tbn. It Fab 67. AzpPr 113. Ox 205. Etxde JJ 98. Arti MaldanB 193. Pin: Izt C 28. Ur Dial 19. Bil 159. Or Eus 28. Etxde AlosT 78. Uzt Sas 311.
sense-3
3. (V-arr-gip, G; Dv, H), pin (G-azp) Ref.: Totor Arr; Elexp Berg; ZestErret ( fiñ/piñ ) .
Honesto, honrado, fiel; dispuesto, aplicado. "Au fig. loyal, droit" Dv. " Fin, trabajador" Totor Arr. "Trabajador, laborioso" Elexp Berg. " Berakatza baiño fiñaua izan, oso fiña izan" Ib. (s.v. berakatz. ). "Bere jokaera edo lanbidean trebetasun edo zintzotasun nabaria agertzen duena. Hitzekoa, zuzena" ZestErret .
Hala fiñaturen dire ergel eta ariñak / Mesiasen defendako zein ezbaitziren fiñak. EZ Man I 76. [Konzientzia] hain da fin eta egiati, ezen berak milla lekhuko balio baititu. Ax 437 (V 285). Hanitz adiskidetasunek berehala badirurite fiñak eta zinziñezkoak, laster, ordean, hautsten dire. Mih 69. Kristau fiñak eta Jesu Kristoren egiazko jarraitzalleak. Gco I 444. Geureak bazirean / batzuk-batzuk illak, / arek zerura ziran / ziralako finak. FrantzesB I 126. Hori ez du egiten / Amodio finak. LuzKant 56. Ai zer mirabe piña izan bear duben neskatx orrek! Moc Damu 14. Koziner finak beribiletan / ikusten tzula pasatzen. Etcham 226. Emakume au alper-usain bakoa da, beargin suarra, ekiña, berakatz atala baiño fiñagoa. Erkiag BatB 151. Tapia-Perurena olerkari fin eta goren maillako hura. AIr ( in Izeta DirG 12 (v. tbn. koplari fina en Arti Tobera 269) ). Lagun ez diran izakera bi / daukaguz emen munduan: / bata da fiña, bestia alperra. BEnb NereA 52. Balin txikia izanagatik / fiña ta ona bazera, / nere alabaren eskatzera / lasai etortzen al zera! Mattin 151. Baratxuria bezin piña. Billaukeririk ezagutzen etzuna. Ataño TxanKan 129 (v. tbn. comparando con baratzuri en Albeniz 241). Euskaldun jator ta fiña. Ayesta 110. Maitatu ginuen, gizon fina baitzen. Larre ArtzainE 193. Txakur fiña zerala / garbi ageri da. Insausti 155. Pake-egunetako leialtasuna ez bezalakoa behar da orduan eta egunoroko eginkizunak egiteko behar den baino bihotz finagoa. MEIG I 188.
v. tbn. Hm 56. Tt Onsa 67. ES 117. El 69. Lar Gram 391. LE Ong 49v. It Fab 207. CatBus 49. Gy 105. Bordel 124. Afrika 37. EusJok II 87. Noe 24. Ud 73. Sor Gabon 40. AB AmaE 276. AzpPr 83. Iraola 25. Yanzi 159. Etxde JJ 84. Bilbao IpuiB 137. JEtchep 88. SM Zirik 89. And AUzta 151. Auspoa 39, 87. Etxba Ibilt 458. Xa Odol 167. Berron Kijote 36. Pin: Lar SAgust 16. Mg CO 93. fB Ic I 76. Izt C 487. JanEd I 16. Aran SIgn 6. PE 42. AB AmaE 340. EusJok 141. Or SCruz 114. Tx B I 218. Ldi IL 17. SMitx Aranz 34. Bilbao IpuiB 117. Basarri 108. Ugalde Iltz 18. Uzt Sas 114. Albeniz 261.
azpiadiera-3.1
(Uso pred.). " Gaur eun osuan oso fiñ ibilli da " ZestErret.
Zergatik ez aiz leheneko gogoan eta sinhestean fin egotu? Ax 132 (V 87). Portatu biazute / zeraten bezin fin. Afrika 55. Bakarrik bera izan zat fiñ eta leial beste guziak kontra nituenean. Arr GB 32. Edozer gauza esan nazute, / etzera piña portatu. Xe 190. Jarraituko al dau fiñ, geisoak osatzen! AB AmaE 250. Despreziyorik ez du merezi / fiñ jokatzen dan gizonak. Tx B II 82. Galdu-ta ere, jakiña ginun / pin zirala jokatuko. Or Eus 234. Nik nere iritzia / emango dizut piñ. Olea 185. Zu bezelaxen txikia naiz ta / beti portatutzen naiz fin. (In Mattin ) 150. Nere emaztea etzebillek pin! Ataño TxanKan 157. Aurrerantzean fiñ be fiñ jokatu bear, iñoiz be irain txikienik be Kristori egin bage. Onaind STeresa 38. Fin eta zintzo aleginduaz / anai onaren moduan. FEtxeb 207.
v. tbn. OiarAuz 50. Bil 99. PE 64. AEF 1924, 130. Pin: Izt C 189. EusJok 140. Uzt Sas 114. Insausti 49.
sense-4
4. Astuto; sutil, ingenioso. "Fin, rusé" SP. "Acutus, [...] subtilla, fiña " Urt I 125. "Au moral: fin, rusé, astucieux" H.
Bainan dela hala; ez natzaitzue karga izatu; ordean fina bainaiz, fineziaz naski atzeman zaituzketet. " Astutus" . He 2 Cor 12, 16 (Lç sotil, Dv xothil ). Ez da langille onaren marka, baiñan bai alferkeria fiñ eta malizios batena. He Gudu 121. Askok soberbiya pin bategaz esan oi dabeen legez. fB Ic II 228. Axeri bat behiñ zaharra eta fiña. Gy 128. Gauz ori guri adierazten / bazabiltza alegiña, / bera jetxita, negar egiñaz, / ain dezu jeniyo fiña. Tx B II 122. Gu, gure izpirituarekin borrokan artzen ginen, dena zirto, dena izpiritu, dena elhe fin eta goxo. JEtchep 87.
sense-5
5. Elegante, ordenado; distinguido, educado.
Hekien gostu fiñ eta delikatuak. Ch III 34, 2. Patxaran ibiltzia / dago gaur bolaran, / pausaje fiña orain / zergatik moda dan. Bil 74. Gizon au guziz ondo-hitzegiña, ondo azia, fiñ-usaikoa eta bere hitz leun eta losentxakin mundu guzia engañatzen zekiena zan. Arr GB 15. Orixe bezin neskatxa fiñak / geiago ere badira. PE 57. Puntara fiña ez da izaten / erroparen ilbanua. Ib. 37. --Mutill, len baño're bastuago ago. --I, berriz, piñao. Alz Bern 61. Soñua aspaldietakoa duk, baño zer ziok? Badituk berrigoak prantsesez, itz piñagoekin; baño nork ulertu? Or Mi 10. Beste oiek bezala / señorita fiñak. Yanzi 162. Baina hemen ere fiñegi zen gezur borobilik esaten ibiltzeko. Mde Pr 178. Arima, bere aldiz, / ernegu da bizi. / Ezin da beekoz ase / fiñagoa izaki. Gand Elorri 158. Musika zatarra besterik ez zekiala, ez zuala musika "piña" jotzen. Anab Usauri 90. Solasak labur eta finak. EZBB II 110. Baserri ontarako piñegia uan [neska] . Ataño TxanKan 128.
v. tbn. Izt C 493 (pin). Iraola 85. Txill Let 22.
azpiadiera-5.1
(Paladar) refinado, exigente. " Ao fiña, delicado de boca, gourmet. Ez erozer gauza atara ari maira, ao fiña da ta " Etxba Eib.
Eta nok oni, / ain ago fiñeko gizon orri, / lukainkan egin asto zar ori? BEnb NereA 48. Malagako ardo-zalerik moko-fiñenak. Berron Kijote 97.
azpiadiera-5.1.1
Bainan aho-xuri eta moko-fin horien kontra altxatu ziren Gipuzkoan Manuel Lekuona eta Lapurdin Luis Dassance. Lf ELit 349.
azpiadiera-5.2
Nun ikasi ote du Txingorrek orren piñ itzegiten? Urruz Zer 130.
sense-6
6. (Aplicado a los sentidos). " Oso usaimen fiña daka " ZestErret.
Nola zerez bait-dezu / belarria fiña. It Fab 15. Belarri oneko, entzumen fiñeko, kanta-samurrentzako ao-zuriak, bertsozaleak iñor izatekotan. Erkiag Arran 190. Neurtitza nekagarri zaio belarri piñari. Or ( in Gazt MusIx 20 ). Don Kijotek entzumena bezain fiña zuan usaimena ere. Berron Kijote 224.
sense-7
7. Delgado, alargado; puntiagudo.
Danboliñikan gabe / dantzatuko ziña, / artuko banuke nik / arbasta bat fiña. Sor AKaik 114. Ikusten zituen berriz ere haren aurpegi-marra finak. Mde HaurB 24. Dana da ezpan fin / eta azken musu baten / atsegin eta min. Gand Elorri 196. Makilla narruz jantzia, barruan sastakai fiña eukana. Erkiag BatB 96. Ezpata hura zen / [...] Jainkoaren lepoa / mozteko adina. / [...] Gorrotoaren mina / egosiaz eginda / zuen punta fina. Azurm HitzB 31. Zintzarri pin batekin. AZink 18. Esola egur fiña. Insausti 296.
sense-8
8. (Viento, aire) fino.
Au otza dago! Aize fiñ onek ebakitzen ditu baztar guztiyak. Sor Gabon 35. Iparra, baltza danian baltz, gorri danian gorri, fiña izan da be, zakarra. (V-m). EZBB II 22. Iguzki haize fin eta exti hura. Larre ArtzainE 313.
v. tbn. Erkiag BatB 59. Pin: Ibiñ Virgil 89.
sense-9
9. " Fi. (Personne) prudente eta retenue dans ses dépenses. Syn. zühür " Lrq.
sense-10
10. Agudo, intenso.
Haren [Jesusen] buru sakratuko dolore fiñaz, / han judu falso batek eman kelderraz. OracinoD 1s.
sense-11
11. (Sust.). (Jerez) fino.
--Fin ttipi bat hartuko duzia? --Ba, berdin. --Terex, zerbitza dazkigutzu bi fin! Larz Iru 136.
azpisarrera-1
FINEAN.
" Fiñien yokatu, proceder con toda diligencia; vivir con economía" (V-ger). Ort Voc.
azpisarrera-2
FIN-FIN (Intens. de fin).
azpisarrerakoSense-2.1
a) Fino, delgado.
Ez du [...] aurkituko nik dudan baño holanda fiñ fiñ preziatuagorik. BorrB 34. Arbola orrek ondua zuen / noizbait e sua egiña, / ta azalian kezko kapa bat / jarriya zeukan fiñ-fiña. Auspoa 39, 36.
azpiadiera-1.1
Fino, delicado.
Lau urtian tutik egin ez eben esku azal fin-fin onek abade batenak emoten eben. Gerrika 116.
azpisarrerakoSense-2.2
b) Fino, puro.
Urre garbi pin-piña. Izt C 69.
azpisarrerakoSense-2.3
c) Honrado, honesto, sincero; dispuesto.
Ez dituztela artuko Jesusgandik komunio ondoan bere maitatzalle zindo edo pin-piñak artu oi dituzten atsegin gozagarriak. Mg CC 232. Etzuen ordea ezertan obeto bere umiltasun piñ-piña azaldu. Aran SIgn 113. Batzuk bagenituan fiñ-fiñak, eskatutakoa txintxo egiten zutenak. Alkain 31.
azpisarrerakoSense-2.4
d) Delgado, alargado.
Mendirik aundiena bezin ikusgarri / pin-pin, zut, alai dager tontor bikotx ori. EA Txindor 12.
azpisarrerakoSense-2.5
e) (Voz) fina.
Umetxu baten abotsa irudian bereak: me-meia, fin-fiña. Bilbao IpuiB 186.
azpisarrera-3
FINIK.
(Estar, etc.) suave, liso.
Bere etxea ontsa atxikitzea, pentzeak zola ona eta lurraren axala finik, bazterretako sasiak ontsa juntatuak. Larre ArtzainE 53.
fin
<< filistin 0 / 0 geroni >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper