Harremana

    OEH - Bilaketa

    617 emaitza falta izan bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gaiztakeria.
    sense-1
    (c. sg. A; Urt IV 90, Lar, Añ, Dv (V, G)), gaiztokeria (V, S), gaixtakeria (L, BN, S; SP, Urt III 128, VocBN , Dv, H), gaistokeria (S; Lecl, Gèze, Dv (S)), gaistakeria (V, S; VP 32v, Añ, Dv (V), VocB), gaiztankeri (G-nav), gaxtakeria (Urt I 115), gaixtokeria (H), gaxtokeria (L, BN, S; Urt IV 90), gaitztakeria , geistakeri , gestakeria , gaixtakaria , gastakeria (Dv (V)). Ref.: A (gaiztakeri, gaiztokeri, gaistokeri, gaistakeri); Lh (gaixtakeri); Lrq (gaxtokeria); Ond Bac (gaiztankeri); Etxba Eib (gaiztokerixia); Elexp Berg (gaiztokerixa).
    Maldad, perversidad; malicia, picardía; mala acción, fechoría; pecado, falta, delito. "Tacañear, dollorkeriaz ta gaiztakeriaz zerbait egin" Lar. "Maldad" Lar, Añ. "Malicia" Ib. "Picardía" Añ. "Se usa muy comúnmente refiriéndose a las travesuras de los muchachos" VocCB. "Vice, méchanceté" Gèze. "Méchanceté, méfait" Dv. "Gaiztokerixia zan, gizajo areri baketan ez lagatzia" Etxba Eib. "Travesura, maldad. Mutiko demonio honek gaiztokerixia besteik eztauke" Elexp Berg. Cf. burugaiztokeria.
    Tr. De uso general. Las formas más empleadas son gaiztakeria al Sur (nunca, salvo error, documentada al Norte) y gaixtakeria al Norte (que aparece además en Goñi (81) y, junto a gaizt-, en Lizarrraga de Elcano, J.I. Arana (SIgn 11) e Iraizoz (YKBiz 408)). Formas en -o- (gaisto-, gaixto- o gaxtokeria) son generales en la tradición suletina, pero inusuales, en cambio, en otros dialectos: sólo hemos encontrado sendos ejs. de gaixtokeria en Pouvreau (Imit III 4, 4; frente al frec. gaixta-) y de gaisto- en D. Agirre (AL 169; frente al frec. gaizta-); además, gaiztokeria en Mendaro Txirristaka (130), T. Etxebarria (Ibilt 481) e Insausti (323). Hay ge(i)ztokeria en Echeita, geistakeria en Moguel (CO 241) y J.J. Moguel (Maiatz 1) y gestakeria en Astarloa (II 284), pero en la tradición vizcaína predominan las formas en ga-: hay gaistakeria en Moguel (en PAb), Añibarro y Uriarte (además de en Bordel (82)), mientras que gaiztakeria es casi forma única desde fines del s. XIX (Arrese Beitia (AmaE 131), D. Agirre (ya desde AL), Iturzaeta (Azald 110), KIkV, Kirikiño (Ab II 116), etc.). En guipuzcoano, donde gaiztakeria es general, se encuentra, con todo, algún ej. de gaistakeria (junto a gaizt-) en Aguirre de Asteasu y ArgiDL por lo menos. Los autores alto-navarros suelen emplear gaistakeria: así F. Elizalde (80), Mendiburu, Lizarraga de Elcano (Prog 96), que tbn. usa gaixta-, y Legaz (30). Por lo que respecta a la tradición septentrional, hay gaxtakeria en Gasteluçar (163), Haraneder (Gudu 162), Duhalde (69), Larzabal (Senper 24) y, junto a gaixt-, Chourio (III 36, 2). Hay, además, gaitztakeria en Goyhetche (29) y, junto a gaizt-, en Iztueta (C 504). Tartas emplea, además de ga(i)xtokeria como los suletinos, gaixtakharia (Onsa 128, Arima 16), gaixtakheria (Onsa 29) y gaixtakeria (Onsa 171). En DFrec hay 20 ejs. de gaiztakeria, meridionales, y 2, septentrionales, de gaixtakeria. Se encuentra con cierta frecuencia junto a bekatu (Ax 213 (V 142, ES 388, AA II 211, Itz Azald 110 e Inza) y malizia (Lç Ins G 6r, Ax 188 (V 127), SP Phil 341, Tt Onsa 29, Gco II 4). AxN explica doillorkeriaz (96) por gaiztukeriaz.
    Zeren haren gaixtakeria oraino estalia eta sekretu baitzen. Lç Ins F 6v. Asko da erraitea alferra dela, hartzaz edozein gaixtakeriaren sinhesteko. Ax 40 (V 25). Baldin partida biok, gaixtakerian izan zareten bezala, ontasunean akhort bazarete. Ib. 373 (V 246; v. tbn. 448 (V 292)). Ezta hunek irakasten eztuen gaixtakeriarik. ES 183. Gizonen gaixtakeriak asma ahal detzakeen guziak. Ch III 46, 2. Debriaren gaixtokerien kuntre. Mst I 19, 4 (SP gaixtakerien, Ip gaistokerien). Soñeko arrokeria ta apainketa berez ez izanagatik gaistakeria, izan oi da gaistakeritan bukatzen den gauza. Mb IArg I 74. Sar ez dakizun gaistakeriaren bihia. Ib. 377. Gaiztakeria andi batean arrapatu. Cb Eg II 65. Ahalkatzen da ikhusteaz haren denborako gaixtakeria. Lg I 239. Erortzen zarela gaixtakeria guzietan. Lg II 183. Blasfemioak ahoan, gaixtakeria gogoan. Monho 110. Zabaldu gurarik, gaistakerija utsez, Guraso-errijan izurri ondagarrija. Mg PAb 214. Parkatuko deustazala neure gaistakeria ta erru guztiak. Añ EL1 233 (EL2 245 neure bekatuak). Zein arrigarria eta izugarria dan pekatu mortal baten gaiztakeria. Gco II 8. Gauaren illuntasunaz baliatzea gaiztakerietarako. AA I 580. Zer bekatu da Ana Bolenarekin gaistakeria egitea, aren amarekin lenago au egiñik? AA III 557. Bere gaiztakeriak urkamendian nozitu zituen. Lard 547. Markes bat bizi zan gaistakerijetan. Ur MarIl 42. Infernurik ezpalitz, erraztasun berarekiñ egingo zenduke zernai gaiztakeri. Arr May 107. Ohoinkeriatik eta gaixtakeriatik bizi zen. Jnn SBi 90. Zer gaiztakeria! Apaol 84. Gaiztakeri bat egin daben mutikoaren antzera. Ag Kr 183. Ori da mutillaren geiztokeria! Echta Jos 322. Hain maite zuten elgar [...], non gaixtakeria baitzauguken heiekin bidean buruz buru egitea. JE Bur 96. Donaustea deritxon gaiztakeri izugarria. KIkV 91. Pekatua gaistakeri itxusia da. ArgiDL 33. Jaungoikoaz ainbat gaiztakeri esan izan zuan gizon onek. Inza Azalp 131. Pekatu edo gaiztakeri larrian iltzen diranak. Ib. 116. Ez dugu gehiago eginen gaixtakeriarik, sekulan! Barb Sup 124. Elgarretarik gaituztelakotz gaixtakeriaz berextu, / erdaldun askok diote beraz odolez girela hustu. Ox 162. Barkatu, ta ongi etorriak (gaiztakeriz)..., biok. Lab EEguna 92 (acot. escén.). Gaiztakeria besterik ez dik ikasi errian. Lek EunD 21. Dohakabeak ez du deus ere ukatzen haren gain emanak diren gaixtakerietarik. Lf Murtuts 49. Ez zuela hark gaiztakeriaz joiten, maite zuelakotz baizik. Mde Pr 160. Gaiztakeriaren egillea nor ote zan. Anab Poli 29. Alperkeriyan ta gaiztakeriyan ta lapurretan aritzia. Ib. 39. "Le basque" deitzen ginuen denek, gaixtakeriarik gabe. JEtchep 93 (v. tbn. 35, 116). Ainbeste gudu lurbiran, ain ugariak gaiztakeri-tankerak. Ibiñ Virgil 80. Hara bertzek egin gaixtakeria nun guk inozentek pagatu ginuen. Etchebarne 56. Nik gaiztakeria zer zan ez nekian. Albeniz 91.
    v. tbn. Lar Cor 183. Ub 27. Mg CC 241. VMg XI. It Fab 187. Izt C 223. Aran SIgn 34. Zab Gabon 100. Bv AsL 108. Urruz Urz 29. A BeinB 89. Ill Testim 21. ArgiDL 92. Belaus Andoni 12. GMant Goi 97.Tx B I 81. Enb 102. Yanzi 130. TP Kattalin 179. Laux BBa 122. Otx 142. Ldi IL 171. Ir YKBiz 204. Eguzk GizAuz 15. Zait Sof 120. JAIraz Bizia 31. Or Aitork 43. Etxde JJ 278. Bilbao IpuiB 122. Arti Tobera 282. Vill Jaink 178. Berron Kijote 164. Balad 223. Onaind STeresa 51. Ayesta 27. MEIG III 92.
    Gaistakeria: BBatzarN 207.
    Gaixtakeria: Mat 226. EZ Man I 82. Harb 149. Hm 111. CatLav 380 (V 184). He Mc 7, 22. Mih 116. Brtc 118. Iraultza 26. LE Ong 120v. Dv LEd 71. Elsb Fram 123. HU Aurp 128. Zerb Artho 166. TP Kattalin 190. Mattin 60. Xa Odol 176.
    Gaixtokeria: Tt Onsa 168. Egiat 261. Arch Fab 203. Gaxtokeria: Tt Onsa 62. Const 34. Gaistokeria: Bp I 17.
    azpisarrera-1
    GAIZTAKERIA BURU. Pecado capital.
    Gaiztakeri buruaz edo pekatu kapitalaz. Inza Azalp 22.
    azpisarrera-2
    GAIZTAKERIA-EGILE (gaxtakeriagile Urt IV 91). Malhechor. v. gaizki-egile.
    Bere yaurgoan diran gaizpide-emale ta gaiztakeri-egille guziak bildu ta su-labera egotziko dituzte. Ir YKBiz 181.
    azpisarrera-3
    GAIZTAKERI-AGERTARI. "Delator, gaistakeri-agertaria" Añ.
    azpisarrera-4
    GAIZTAKERIA-LAGUN. Cómplice. v. gaiztakide.
    Bere gaiztakeri-laguna etxera eramanda. Lard 192.
    azpisarrera-5
    GAIZTAKERIAZKO (Adnom.).
    Spirituaren kontra / [bekhatu] gaixtakeriazkoak. EZ Eliç 96. Nihork gaitz erraitekak ken baletza mundutik, gaixtakeriazko bekhatuetarik parte handi bat khen lezake. SP Phil 351 (He 354 gaxtakeriasko). Onela uste ere nuan, gaiztakerizko zerki bat bazala. Or Aitork 118. Bukaera on bat iritxi nai izateko, gaiztakerizko bitarterik ez dek zillegi. Ataño TxanKan 218.
    v. tbn. Gco II 5 (gaiztakerizko).

    gaiztakeria

    gaiztakeria
    << gaizkin 0 / 0 galant >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper