1. (G-azp, AN; Lar, Añ, Hb, VocCB , vEys (G), Dv (G); -lz- Lar, Añ), bultza (G-azp), pultzatu (V-och-gip; -lz- Lcc) Ref.: A (bultzatu); A Apend (pultzatu); Iz ArOñ (pultzátu); Gte Erd 14, 69 .
Empujar, dar empujones; impeler, impulsar. "Empujar" , "impeler" y "rempujar" Lar y Añ. "Emparejar puerta, ventana, &c." Lar. "Pousser" vEys. " (Ardoa edatera) bultzatu zuen (G-azp)" Gte Erd 14 (eraman nahi zuen (G-azp), zirikatzen zuen (G-azp)). " Bultzatu (y bulkatu) eta bota niñun (AN-5vill, B), bultzatu (AN-gip), bultza al zizun? (G-azp)" Gte Erd 69 (junto a bultza egin, indar egin, lagundu de otras zonas). Cf. LzG s.v. bulzar, y VocNav s.v. pulsear. v. BULTZA EGIN, bulkatu. Tr. Documentado desde Lazarraga (que emplea pulza- ), en el s. XVIII lo hallamos en Eguiateguy (en las var. bul- y pul- ), que es, con Larre (ArtzainE 249) el único septentrional en emplearlo; a partir de comienzos del s. XIX aparece en autores guipuzcoanos; hay tbn. ejs. vizcaínos, si bien algo más tardíos. En BOEanm 612 se da un único ejemplo de Lizarraga de Elcano (bulzaturik bere grazia onaréki ), tal vez error de lectura por <bulcatu->, término que sí es frecuente en este autor. Es muy común el empleo de bultza como participio, aunque en algunos ejs. cabría pensar que se trata de bultza (egin) . En DFrec hay 109 ejs., meridionales.
Ark niri tira, nik ari pulza. Lazarraga B12, 1179v. Güziak bata berzia pultzatzen ari diradialarik, txotxak bezala beren kotxeran. Egiat 166. Bultzatzeko ederki / onenbeste jende, / sagar eta mats-urak / guztiz on dirade. Echag 95. "Boa! boa!" deirik, / bizitzaz azturik, / dijoaz kaietik, / bultzeaz killa, / Pedroren ontziaren billa, / beti bultzeaz killa. It Fab 203. Zeintzuk [ondar mordoak] aspalditik onara altxatu diran ez arian pitinka Uliako aldean, aizeak bultzatuaz. Izt C 148. Bañan bere aotik / datorren bapora / kapaz da bultzatzeko / trena aldatz gora. JanEd I 70. Biok asi giñaden / bultza edo tira, / indarra daukan onek / ez daukana jira. Ud 160. Lagun onek bultza, eta goitik bea jo zuen. Arr May 30. Animak salbatu naiak bultzaturik, juan zan Franzisko beriakin Rietiko ibarrera. Bv AsL 65. (Denak bultzatuaz eta danen erditik). Alde! Bire! Bire! Alz STFer 131. Batak io, besteak bultza. Ag AL 125.
( s. XX) Egingo al dirazu mesere ez bultzatzia? Iraola 20. Mendi tartean jaio eta barrenak kalera bultzatzen ez, landa zabalerako bidea aukeratzen zuten geienak. Mok 6. Bizkarrarekin antzez eusten dio, lepoa okertuz, eta beste aldera bapatean bultzatuz lurreratzen du indarrez. Or Mi 49. Gure ontzixkaraño etorri zen murgildu bage neska gaztea, iparrak bultza ta estalkiak eramaki. Ib. 128. Jopu gaiztuak gorroto biziz / makil-urtika, jo, bultza... Enb 100. Neskamiari bigarren txandan: / "Bultza, Maria, atia". Tx B I 152. Bereala Atsak basora bultzatu zun. Ol Mc 1, 12 (He butatu, IBk eraman). Griña berekorrak bultzata. EArzdi ( in Kk Ab II 6 ). Yaiki, gure maiteena / Belenen baita, / ortzi izartuan zear / ego bigun arroek / bultzata! Ldi BB 54. Bultzatu nazak azkar zuaitz-gañera. TAg Uzt 140. Gudaroztearen burutzaren on iritziz Saill oien lanak izendatu, eratu eta bultzatu ditzan. "Impulsar" . EAEg 9-4-1937, 1463. Balea-arrantzalên ta Elkanoren atsak / bultzatuko dabez nire aizoialak. Amez ( in Onaind MEOE 736 ). Lei orrek berak bultza oi zitun / lur-billatzalleak ere. SMitx Aranz 177s. Hark zuen hurley jokua bultzatu eskolan, hark gintuen irlanderaz hitzegitera zirikatzen. Mde Pr 294. Ene pekatuzko seta gaiztoak araño bultzata. Etxde JJ 255. Zuk eragin ninduzun emeki, obeki esan bultzatu ninduzun bortizki, Augustiñ Gurenaren Aitorkizunen liburua gure izkuntzara biurtu nenzan. Or Aitork 5. Lena geroak bultzatzen dula, ta geroa lenari darraikola. Ib. 314. Ots batean lokarriak eta txikotak askatu, naseari sakatu, untzia zerbait bultzatu. Erkiag Arran 83. Or saka ta emen bultza. Ib. 139. Ardiek, naasi, alkar bultzatuz. Gand Elorri 195. Exerlekutik oratu [txirrindularia] ta ehun edo berrehun metro bultzatu zuten. Osk Kurl 146. Teresa deunaren jarraibideak bultza ta eragin zion kantetako olerti-loratze oni. Gazt MusIx 162. Nork askatuko nau pekatura bultzatzen naun gorputz ontatik? MAtx Gazt 88. Idazleak, diot nik ere, aintxe bear du barne-mogidura berezia idaztera bultzatuko duena. Ibiñ Virgil 25. Alaba, ez aut nik lotuko, baiña ezta bultzako ere. NEtx LBB 32. Ardiak bultzatuaz, txakurra axaxatuaz, geroago ta itxuago zetorren gaztea. Ib. 97. Aizeak indarragaz bultzatzen dauz baso-ertzeko platanu-arbolak. Alzola Atalak 83. Beso diruditenak errota-egalak dira, aizeak bira-bultzata errotarriari eragiten diotenak. Berron Kijote 93. Gizajoa ez ebillen andi izan naiak bultzata! Etxabu Kontu 175. Izpiritu Santuak basamortura bultzatu zuen Jesus. IBe Mc 1, 12. Bakoitzak nagusitasuna duan lekuan, bestea bultzatzen du indarrez. AZink 137. Besterik ez ezagutzeak ematen zion ezjakintasunaren indarrak bultzaturik horrela mintzatu zela esango zigukeen. MEIG VI 71. Bere hitzaldian lehendabizi dio zerk bultzatu duen hautatu duen gaia hautatzera. MEIG VII 125.
v. tbn. Belaus Andoni 13. GMant Goi 56. TP Kattalin 197. Zait Sof 15. Arti MaldanB 220. Vill Jaink 102. Onaind STeresa 69.

2. (Participio empleado como sust.).Empujón.
Anjelek aditzen zituan len baño obeto tella otsak eta sukaldeko leioari egiten ziozkaten bultzatuak (bultzadak). Apaol 71.