Harremana

    OEH - Bilaketa

    451 emaitza edari bilaketarentzat

    Sarrera buruan (24)


    Sarrera osoan (427)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    irmo.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde el s. XVIII en textos meridionales, sobre todo guipuzcoanos; en vizcaíno lo encontramos en Urquizu, CrIc, Añibarro, Moguel, Astarloa, D. Agirre, Erkiaga y Gandiaga; en alto-navarro en Legaz. Es especialmente frecuente en el s. XIX; en el XX se encuentra gralmte. en autores de cierto nivel. Irme es la variante más empleada en el s. XIX, pero su uso desciende notablemente en el s. XX, en el que predomina irmo, sobre todo en su 2.a mitad. Esta última variante está atestiguada antes en Guerrico, Legaz (41), Beovide (AsL 41) y, junto al menos frec. irme, en Lardizabal. Hay erme en Noe, Elizondo y N. Etxaniz; ermo en Lekuona (EEs 1918, 161), T. Agirre, Galarraga (Elezar 49) y Azurmendi (HitzB 54); irme, erme y ermo en D. Agirre. En DFrec hay 5 ejs. de irmo .
    sense-1
    I . (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. irme (AN-5vill; Añ (V), Izt, H (V)), ermo (G-goi), erme (G-azp), ermu (V-gip, G-to) Ref.: A (irme, ermo, ermu, erme); Iz ArOñ (ermu); EAEL 212 .
     Firme, recio, fuerte. "Propósito firme, gogo, asmo, [...] sendo bat, irme, egiazko bat " Añ. "Fixo" Ib. "Recio, firme" Ib. "Firme" Añ e Izt. " Irme (AN-5vill), duro, firme" A. " Ermu ifíni, ponerlo firme" Iz ArOñ (cf. infra IRMO JARRI). v. errime, fermu.
    Emaiten deutsut berba irme bat. Urqz 29. Demoniñoendako katea irme da gogorra. Ib. 22. Gogo sendo irme egiazko bat artu konfesiño on bat egiteko. Añ EL1 54 ( EL2 62 zoli zoli ). Fede bizi, esperanza irmo eta amorio andi batekin. Gco I 394. Murru irme bat. Astar II VIII. Gerrari andi eta irmetzat eukezan [...] Erromatarrak gure antxinako asaba euskaldunak. Ib. V. Neure adiskide on / irme ta mamia. Izt Po 72. Fueroak beren oñean irozotzeko kirtenik irmeena. Izt C VII. Elkartasuneko kutxa zeritzan au zan Setingo zur irmoakin berebat egiña. Lard 82. [Itxasoa] legorrako atx irme gogorrakaz burruka indartsu bizi ta amorratuan orroaka. Ag Kr 139. Eguzkiak edertzen dituan gallur ermoak. Ag G 150. Otxandioko langille irmeak. Ib. 180. Oñarri irme ta iraunkorraren gañean. ArgiDL 125. Naiago zizun alboan nagusi belaxka ta eskurakoia, irmo ta sendoa baiño. Etxde JJ 41. Aiek bezela irribarrez, aiek bezela Zorion Nagusia eskuan nuelako uste irmoan. Txill Let 82. Iru torredun etxandi irmea. Gand Elorri 58. Teniente jeneral bat / ere egun ontan / Kongresoan bazegon / tankera ermotan. Insausti 218.
    v. tbn. Aran SIgn 30 (irme).
    azpiadiera-1.1.1
    Noemik, Ruten irmoa ikusirik, etzuen geiago beartu errira itzultzeko.Lard 159.
    azpiadiera-1.1.2
    Firme, incansable.
    [Sermolariak seigarren aginduan] sortutako argalkeriak abots larriz madarikatzen, ermeak ziran. NEtx LBB 30. Zer egin? Egan! Urrutietan, / ames-zai du lur berria, / ta Ameriketan agertzen zaigu / alai bidari ermia. Ib. 289.
    (Uso pred., en exprs. como irmo egon 'mantenerse firme').
    Irme egon baninz artu neban gogo onean! Añ EL1 57 (EL2 65 zintzo iraun). Gure borondatea irmo dagoan artean aei kontra egiten. Gco I 442. Sinitsmen onetan irme beti izan ziralako. Izt C 209. Jainkoaren lege santagatik bizia galtzeko besteak bezain irmo arkitu zuenean. Lard 335. Ur gañean arnasarik artu ezinda [...] baña irme beti. Ag Kr 211. Uraga edo erramuak eskuetatik itxi barik, begiak ernai ta besoak irme dituela. Ib. 31. Gasteak eta edari zaletsuak egozan oiñdiño irme [jaietako] iru egunak amaitu artean. Ib. 59. Abere gaizto aragizaleari arpegi emanaz ermo egoteko. Ag G 152. Artu berri zitun asmotan irmo ziraula oraindik. Etxde JJ 200. Irmo ta zutik eta bizimiñez jarten gaituan goitik-beeraiñoko bultzada zoli ta eragiña da [itxaropena]. Erkiag Arran 93. San Andres eliza,
    ondo zainduaz gaur ere ermo eta jator dagoana. Insausti 37. Alare Agedak bide zuzenen / ermo zekian egoten. Ib. 321.
    v. tbn. Irme: Astar II 213.
    azpiadiera-1.2
    2. Hábil, diestro.
    Arkakusuak iltzen / da guztiz ermia. Noe 25.
    sense-2
    II . (Adv.).
    azpiadiera-2.1
    + irme (Añ (V)), erme, ermo. Fuertemente; firmemente.
    [Eleisia bere lenengo asieran] izan zan tint edo irme persegiduba. CrIc 27. [Zelan Jangoikua] dago pozaren osta begira zein irme erretan dirian [arimak]? Ib. 36. Estu eben ain irme met-arrira ze [...]. Añ EL1 212 ( EL2 212 errime ). Pelietako irme ta sendo. Mg CO 86. Garbirik jaon daizun / zure erlijinoia, / irme sendatu eizu / Inkisizinoia. FrantzesB II 31. Ain irme sinistu biar doguz egija oneek, ze [...]. Astar II 3. Adarretatik irme eustea. Izt C 251. Erri asko zeudelako irmo eta sendo itsiak. Lard 90 (se refiere a las fortificaciones; 42 irme). [Tronpeta] añ irme jo zuen, non inguruko mendi guzietan ere ondo asko aditu zan. Arr GB 111. Bakoitzak bere lagunari erme deadarrez. Ag EEs 1917, 172. Arrauneri erme eragiñez. Elizdo EEs 1925, 214. Ermo ari ziran lanean. TAg Uzt 152. Gertakizunak bekoki beltza jartzen ziotenean, [...] irmo ta zorrotz agurtzen zun "lagun naigabea". Etxde JJ 23. Ermo tinkotua aurkitzen zan bizimodu barria eroian karmeldarren lenengo komentua. Onaind STeresa 75.
    v. tbn. Irme: Aran SIgn 71. AB AmaE 141 (en guip.).
    azpisarrera-1
    IRMO JARRI. Poner(se) firmes.
    Abiatzerakoan, Chileko martxa hasi nuen. Irmo jarri ziren, negarrez batzuek. MEIG I 60.

    irmo

    irmo
    << irentsi 0 / 0 itxuragabeko >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper