OEH - Bilaketa
34 emaitza edade bilaketarentzat
Sarrera buruan (4)
Sarrera osoan (30)
goiburua
irudi izan.
sense-1
1.
iruri izan (G ap. A
),
urdu izan (R ap. A
; Dv (R)),
iridi izan .
(Aux. intrans. bipersonal). Parecer. " Urdu zio (R), le parece. Urdu zit, me parece" A. v. iduri izan(2),
IRUDI EGON.
Tr. Documentado en Dechepare, Leiçarraga, un texto alto-navarro de 1599, Ros (iridi i. ), Beriayn y algunos autores meridionales a partir de finales del s. XIX.
Irudi zait emaztia dela gauza eztia. E 127. On irudi izan zaiku geurok Athenesen geldi gentezen. Lç 1 Thess 3, 1 (He iduritu zaiku ). Zer irudi zaik? Bidezko da Cesari tributaren emaitea, ala ez? Lç Mt 22, 17 (Hual zer urdu zaizun). Zurea egiten irudi ziaidak duala. (Esáin, 1599). ReinEusk2 143. Alakoari irudiagatik dakiela [...] guziek baño geiago, eztaki deus. Ber Doc 163r. Nola urdu baizaitad tenpra abañatuz duala [...]. Mdg 152. Nola irudiko zaio gaizki gaixoari sendagaia? Ag G 146. [Tolosa] ikustorduan gogoak etzidan bururatzen egungo uri ketsu [...] ori [...]; orren ordez [...] uri alai [...] zan Tolosa irudi izan zitzaidan. A Ardi VI. Ama Birjiñak asarre-kiñua zegiola irudi zitzaion bein. TAg Uzt 270. Ta entzutean irudi zaidak / oraindik antxe nagola. Olea 111. Maiz aski zenbaiti berriak irudi lekizkiokeenak ez dira berriak, zaharrak baizik. MIH 343.
v. tbn. AB AmaE 195. Inza Azalp 102. Altuna 91. Or Tormes 57. Ldi IL 88. Jaukol Biozk V. Mde Pr 103. Etxde JJ 47. Or in Gazt MusIx 10. Ibiñ Virgil 27.
(Aux. intrans. bipersonal). Parecer. " Urdu zio (R), le parece. Urdu zit, me parece" A. v. iduri izan
Irudi zait emaztia dela gauza eztia. E 127. On irudi izan zaiku geurok Athenesen geldi gentezen. Lç 1 Thess 3, 1 (He iduritu zaiku ). Zer irudi zaik? Bidezko da Cesari tributaren emaitea, ala ez? Lç Mt 22, 17 (Hual zer urdu zaizun). Zurea egiten irudi ziaidak duala. (Esáin, 1599). ReinEusk2 143. Alakoari irudiagatik dakiela [...] guziek baño geiago, eztaki deus. Ber Doc 163r. Nola urdu baizaitad tenpra abañatuz duala [...]. Mdg 152. Nola irudiko zaio gaizki gaixoari sendagaia? Ag G 146. [Tolosa] ikustorduan gogoak etzidan bururatzen egungo uri ketsu [...] ori [...]; orren ordez [...] uri alai [...] zan Tolosa irudi izan zitzaidan. A Ardi VI. Ama Birjiñak asarre-kiñua zegiola irudi zitzaion bein. TAg Uzt 270. Ta entzutean irudi zaidak / oraindik antxe nagola. Olea 111. Maiz aski zenbaiti berriak irudi lekizkiokeenak ez dira berriak, zaharrak baizik. MIH 343.
v. tbn. AB AmaE 195. Inza Azalp 102. Altuna 91. Or Tormes 57. Ldi IL 88. Jaukol Biozk V. Mde Pr 103. Etxde JJ 47. Or in Gazt MusIx 10. Ibiñ Virgil 27.
azpiadiera-1.1
(Con complemento con suf. -z
).
Zer irudi zaizue Kristez? Lç Mt 22, 42 (He zer uste duzue Kristoz).
Zer irudi zaizue Kristez? Lç Mt 22, 42 (He zer uste duzue Kristoz).
azpiadiera-1.2
(Con el sentido implícito de 'parecer bien, apropiado').
Zeren iauna, haiek ikhusirik eta korrejiturik plazer duzun bezala, irudi bazautzu, inprimi erazi ditzazun. E 7. Ala iridi zaio gure erriari, zure plazera bada, dugun bista bortuetan. MRos 12a.1r.
Zeren iauna, haiek ikhusirik eta korrejiturik plazer duzun bezala, irudi bazautzu, inprimi erazi ditzazun. E 7. Ala iridi zaio gure erriari, zure plazera bada, dugun bista bortuetan. MRos 12a.1r.
sense-2
2.
(B, BN-arb ap. Gte Erd 170; Lar, Añ),
iruri izan,
urdu izan.
(Aux. trans. bipersonal; para la construcción impersonal se emplea tbn. el aux. trans.).
"Parecer, parecerse"
Lar, Añ.
"Hombrear, querer los mocitos parecer hombres, gizon irudi nai
"
Lar.
v. iduri izan
(1).
Tr. Documentado en Leiçarraga y algunos autores meridionales a partir de principios del s. XIX.
Zeinen oinék kobre fina irudi baituté. Lç Apoc 2, 18 (He iduri dute). Eztik irudi biktoria horretarik deus emendiorik ethorten zaikula. Lç Ins C, 4v. Bi sakramendu hauk zertan duté elkhar irudi eta zertan ez? Ib. F, 2r. Humiltasuna, berau da bertute guztien sustraia: berau baga zerbait irudi leie, iraun ez. Añ LoraS 166. Tronpeta bat darama zintzilik. Iruri du dagola [...] kantsatua. Bil 163. Iruriko dezu izar bat, argi milla jiran dituzula. Ib. 161. Zeru-lurrak, ai!, aserratuak, / setatsu irudi zuten. Otag ( in FrantzesB II 129 ). Zure kristalen islak izarrak dabez irudi. AB AmaE 192. Konek urdudu badiola [...]. Mdg 128. Bost egun, bost urte luze-luzeak irudi izan ebenak. Echta Jos 189. Andiago egin baliote, badakizu zer irudi izango zuen? A Ardi 44. Irudi bai du tentazioak, igarotzeko zalla dan erreka. Inza Azalp 150. Jenteak, iguin baleust / begituten deusta. / Ain arlote ta ain bakan / bide dot irudi. Gand Elorri 103. Inpernuko ate berberetan sartu giñala irudi zuan. AZink 92s. Irudi duenez, ez gaude garbizaleen artean. MEIG VII 39.
v. tbn. Echag 71. Loram Y 1933, 251. Or Tormes 57. Ir YKBiz 175. Mde Pr 77. Etxde AlosT 43.
Zeinen oinék kobre fina irudi baituté. Lç Apoc 2, 18 (He iduri dute). Eztik irudi biktoria horretarik deus emendiorik ethorten zaikula. Lç Ins C, 4v. Bi sakramendu hauk zertan duté elkhar irudi eta zertan ez? Ib. F, 2r. Humiltasuna, berau da bertute guztien sustraia: berau baga zerbait irudi leie, iraun ez. Añ LoraS 166. Tronpeta bat darama zintzilik. Iruri du dagola [...] kantsatua. Bil 163. Iruriko dezu izar bat, argi milla jiran dituzula. Ib. 161. Zeru-lurrak, ai!, aserratuak, / setatsu irudi zuten. Otag ( in FrantzesB II 129 ). Zure kristalen islak izarrak dabez irudi. AB AmaE 192. Konek urdudu badiola [...]. Mdg 128. Bost egun, bost urte luze-luzeak irudi izan ebenak. Echta Jos 189. Andiago egin baliote, badakizu zer irudi izango zuen? A Ardi 44. Irudi bai du tentazioak, igarotzeko zalla dan erreka. Inza Azalp 150. Jenteak, iguin baleust / begituten deusta. / Ain arlote ta ain bakan / bide dot irudi. Gand Elorri 103. Inpernuko ate berberetan sartu giñala irudi zuan. AZink 92s. Irudi duenez, ez gaude garbizaleen artean. MEIG VII 39.
v. tbn. Echag 71. Loram Y 1933, 251. Or Tormes 57. Ir YKBiz 175. Mde Pr 77. Etxde AlosT 43.
azpiadiera-2.1
Non ezpaitzuen irudirik ere zure humanitatea sekulan enegana hel ahal leitela.Lç Dedic * 5r.
Urrea irudiagatik urrea ezpada [...]. Mg CC 211.
azpiadiera-2.2
(Con dat.).
"Bauko nori irudi, atalak lapikoari (V; msOtx): quien a los suyos parece, honra merece; litm.: tiene a quien parecerse el fragmento al puchero" A.
"Bauko nori irudi, atalak lapikoari (V; msOtx): quien a los suyos parece, honra merece; litm.: tiene a quien parecerse el fragmento al puchero" A.
azpiadiera-2.3
(Impersonal con aux. intrans.).
Edade txikiagatik ariñak irudi litezkean zenbat uts edo paltak. Arr May 108.
Edade txikiagatik ariñak irudi litezkean zenbat uts edo paltak. Arr May 108.
azpiadiera-2.4
(Con ote
).
Ta garra bera-re dantzan / ote dabillen irudi. EA OlBe 19.
Ta garra bera-re dantzan / ote dabillen irudi. EA OlBe 19.
azpiadiera-2.5
(Con part.).
Luzaki othoitz egin irudiz. "En faisant semblant de prier beaucoup" . Lç Mt 23, 14. Etzazu maite mundua, esana zuen Sokratek, edota ori esan-irudi zuen, beintzat. Zait Plat 114.
Luzaki othoitz egin irudiz. "En faisant semblant de prier beaucoup" . Lç Mt 23, 14. Etzazu maite mundua, esana zuen Sokratek, edota ori esan-irudi zuen, beintzat. Zait Plat 114.
azpiadiera-2.6
(Ejs. ambiguos con respecto al aux.).
Kuartelak gitxitu bear dira asko, irudi arren onak. Añ LoraS 188 (v. tbn. en contexto similar fB Ic II 177, Kk Ab I 86, TAg Uzt 66, Zait Sof 139 irudi arren). Ardiyak irurigatik / itxuraz mantsuak. Auspoa 97, 77.
Kuartelak gitxitu bear dira asko, irudi arren onak. Añ LoraS 188 (v. tbn. en contexto similar fB Ic II 177, Kk Ab I 86, TAg Uzt 66, Zait Sof 139 irudi arren). Ardiyak irurigatik / itxuraz mantsuak. Auspoa 97, 77.
sense-3
3.
+
urdu izan
(R).
(Aux. intrans. unipersonal).
"
Kóri úrdu dun ánburri bat, ese parece un modorro"
Iz R 402.
"´Urdu dun sór dágola, parece que está sordo"
Ib.
397. v. iduri izan
(3).
Etzaretela beraz hetarát irudi. "Ne leur ressemblez donc point" . Lç Mt 6, 8 (He ez zareten beraz, hekien iduriko). Eta zuek zareten [...] begira dauden gizonetarát irudi. Lç Lc 12, 36 (He izan zaitezte gizon batzuen pare, zeiñak [...]). Urduda suspiro bat. (R-vid). Orreaga 107. (AN-5vill-gulina idurin du; V, G, AN-5vill diruri, G-nav, AN-araq, L, BN-baig dirudi, AN-larr dirui, S üdüri dü, AN-5vill-ulz-arce-erro, L-sar, B, Ae iduri du, Sal iduri dizu) Gaiñean kokatzean / irudi naiz luma, / utsa nere korputzak / zapaldutzen duna. AZink 147.
Etzaretela beraz hetarát irudi. "Ne leur ressemblez donc point" . Lç Mt 6, 8 (He ez zareten beraz, hekien iduriko). Eta zuek zareten [...] begira dauden gizonetarát irudi. Lç Lc 12, 36 (He izan zaitezte gizon batzuen pare, zeiñak [...]). Urduda suspiro bat. (R-vid). Orreaga 107. (AN-5vill-gulina idurin du; V, G, AN-5vill diruri, G-nav, AN-araq, L, BN-baig dirudi, AN-larr dirui, S üdüri dü, AN-5vill-ulz-arce-erro, L-sar, B, Ae iduri du, Sal iduri dizu) Gaiñean kokatzean / irudi naiz luma, / utsa nere korputzak / zapaldutzen duna. AZink 147.
irudi izan
-
irudi izan....
-
1. iruri izan (G ap. A ), urdu izan (R a...
-
(Con complemento con suf. -z ). Zer irud...
-
(Con el sentido implícito de 'parecer b...
-
2. (B, BN-arb ap. Gte Erd 170; Lar, Añ)...
-
Non ezpaitzuen irudirik ere zure humanit...
-
(Con dat.). "Bauko nori irudi, atalak la...
-
(Impersonal con aux. intrans.). Edade tx...
-
(Con ote ). Ta garra bera-re dantzan / o...
-
(Con part.). Luzaki othoitz egin irudiz....
-
(Ejs. ambiguos con respecto al aux.). Ku...
-
3. + urdu izan (R). (Aux. intrans. unipe...
<< ilaje 0 / 0 kondizio >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
