OEH - Bilaketa

16 emaitza ebaketa bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zuhaitz.
tradizioa
Tr. La forma zu(h)aitz se documenta en textos septentrionales (no suletinos), en guipuzcoanos y en vizcaínos modernos; zuhatz en Etcheberri de Ziburu (junto a zuhaitz ), Oihenart, Archu, J. Etchepare (en Beribilez; en Buruxkak emplea zuhaitz ) y Aresti (MaldanB 232); zugatz en textos vizcaínos desde principios del s. XIX y en guipuzcoanos del s. XX (es la forma habitual, por. ej., en Orixe). Hay zugaitz, desde principios del s. XX, en autores guipuzcoanos y en menor medida en vizcaínos (tbn.algún ej. en Xalbador (Odol 346)); zuaritz en Antia y Goitia; zur-aritz en Iturriaga, y zuraitz en Kortazar (Serm 315), Azkue, Lekuona (Egan 1960 (3-6), 178) y en un artículo de Euskal Esnalea. Añibarro emplea la forma zugetz. En DFrec hay 53 ejs. de zu(h)aitz, 7 de zugaitz y 6 de zugatz.
Onom.: Blasco Sanxo de Zuahz. (947) Arzam 469. Mazaneto de Ugarte Zuhaz Nabar. (1055) Ib. 469. Santa Maria de Çuaça. (1475) Ib. 469.
sense-1
1. (G-goi-azp-to, AN-larr, L, BN, S; Volt 49, SP Lcq 151, Urt II 242, Lar, Izt 14r, Hb, VocCB , Dv, H), zuaritz (V-m, G; zuha- Hb, H), zuhatz (V-m, BN; Ht VocGr 329, Arch VocGr, Hb, Dv (que cita a O), H), zugaitz (V-gip, G-azp-to-bet, AN-5vill), zugaritz (V-m), zugatz (V-ple-m-gip; Izt 14r, VocCB 449 (V) Dv, Lcq 151, H), zugetz (H, A (que cita a Añ)), zularitz (V-gip), zuraretx (V-m), zuraitz, zuraritz (V, G) Ref.: A (zuaitz, zuhatz, zuaritz, zugaitz, zugaritz, zugatz, zularitz, zuraretx, zuraritz); Etxba Eib (zugatza); EAEL 73; ZestErret .
Árbol. "Arbre" SP. "Planta de árbol" A. "Sinónimo más corriente en Eibar: arbolia " Etxba Eib. v. arbola, zuhain, zuhamu. . Tr. Documentado desde el s. XVII; es relativamente poco usado si se compara con arbola, término con el que aparece a menudo glosado: así en Etcheberri de Sara, Ubillos, Duhalde, Astarloa, Lardizabal (2), Arana (SIgn 200), Zabala (Gabon 85), Iturzaeta, Urruzuno, Inza (Azalp 32), Iraizoz (YKBiz 139) y Munita (131). Aunque lo emplea Oihenart, no se documenta en textos propiamente suletinos. En EZ Noel 98 aparece zahaits, lectura errónea de <çuhaits> del orig. (37), seguramente por -tz (cf. <Cuhaitz>ib . 129).
Gehiago duk zuhatza, baita adar hautsia, / gibelerat itzal baño haritzak egotzia. EZ Man I 28. Adamek huts egin zuen / zuhaitz baten oiñean. EZ Noel 102. Zuhaitza ttipi deiño birlandatzen da. Ax 87 (V 59). Zuhatzetan d' ederrena. O Po 65. Zuhaitz bethekor, alzifre, / has guztiok laudatzen. Hm 98. Ezpaitu aurkitzen zuhaitzik non eztuen maite duenaren izena eskiribatzen haren azalaren gainean. SP Phil 37. Lurra bere belhar, zuhaitz eta arbolekin. ES 172. Hari behar duzu zuhaitza errotik pikatzen. Ch III 53, 3. Zuaitz edo arbola baten fruta. Ub 6. Norat ere eroriko baita zuhaitza edo arbola, eta han egonen da. Dh 120. Paradisuben erdijan daguan zugatz edo arbola ederra. Astar II 276. Gizonak, abereak, zugetzak. EL2 44. Zuaiz edo arbola eze au. Jauregui 239. Zuaitz mardul lirañaz ondo janzia. Izt C 124. Lurrari belar eta zuaitz mota guziak emanerazo ziozkan. Lard 1. Egizube zugatz ona, ta bere frutuba ona. Ur Mt 12, 33 (HeH, IBk, IBe zuhaitz, Ol zugatz; arbore, He, TB, Dv, Ur, Or, Ker arbola, SalabBN, Hual, Samper arbole, Ip zühañ, Leon ondo). Baratzearen erdian bizitzeko zuhaitza eta ongiaren eta gaizkiaren jakitateko zuhaitza. Dv Gen 2, 9. Landare gazte ura egin zan zuaitz eder. Bv AsL 72. Lur-ikaren kolpeak ain indartsuak ziran, non zuaritzik <su-> aundienak sustraietatik ateratzen zituen. Ant ZerBid (ed. 1888), 162. Gernikako zugatz atantxe. AB AmaE 435. Bazter hetako zuhaitz guziak ikhusi ditu sortzen. Arb Igand 90. Zugatz edo arbola on baten frutuak. Itz Azald 196.
( s. XX) Lotu eben sendo zugatz bati. Echta Jos 106. Inguruko zuaitz lagun guztiak baño andiago. Ag G 209 (68 zugaitz). Urikirik bat ere ezta, zugatz guztiak dira pagoak. A Ardi 61. Orra or zuraitzaren zain, gerri, adar, adaxka ta orriak. EEs 1920, 165. Zuhaitz gorenetarat jo baitzuten arin. Ox 130. Nihun orai ez delarik ageri zuhaitz bat ere. Zub 83. Gabon-zugatza. Enb 106. Zuk utzita erauzi da nire biztzaren zugatza. Or Mi 149 (39 zugaitz). Zuhatz argal gazteño batzu. JE Ber 24 (Bur 83 zuhaitz). Enagijela eskegi neure gogoko zugatz bat aurkittu ez artian. Otx 90. Arrak joa zegoken zugaitza. Lek EunD 16 (SClar 136 zugatz). Zuaitz eroria. Ldi BB 104. Jondoni-zuaitza zei edo enparantzan ipintzea. JMB ELG 80. Une zabal ikusgarri, zuraitzez, loraz ta arnariondoz ederto ornidua. "Árboles bravíos" . A EY II 173. Zugaitz lerdena ta luzea. TAg Uzt 35 (44 zuaitz, 315 zugatz). Ongiaren eta gaizkiaren zuhaitzaren fruitutik [jastatu] . Zerb IxtS 9. Zuaitzak bi eratakoak dituzu: mendi-zugatzak (erderazko árboles forestales) eta baratz-zugatzak (erderazko árboles frutales). Munita 15. Erretxindunak baño zuaitz ostoduna lurreko eta aideko ezkura zaleagoa dala. Ib. 75 (101 zugaitz). Manzanillo izena dun zugaitza, puzoni aundikoa. JAIraz Bizia 42. Gizon bat zuhaitz batetik zintzilikatzen dute. Mde Pr 188. Zugatz gaztien adar sendoak. BEnb NereA 238 (227 zugaitz). Zugaitzik zugaitz begiok. Gand Elorri 200. Ango zugatzak lerroz lerro jarriak dira. Erkiag BatB 168 (Arran 168 zuaitz). Aledun zugaitzak. MAtx Gazt 15. Matsondoa eta oliondoa ziren Mediterraneumeko lurraldeetan zuaitzik aipatuenak. Ibiñ Virgil 93 (91 zugaitz). Beso zangoak sistadun zuhaitzetan larrutzen zituela. Ardoy SFran 191. Kukua jotzen zugaitz / aundi baten puntan. Uzt Sas 154. Zugatzak errien apaingarri izaten dira. Etxabu Kontu 206. Zuhaitza bat-batean loratu zen. MEIG IX 104.

v. tbn. Gy 307. Hb Esk 238. Arr GB 119. Aran SIgn 84. Etxeg EE 1885b, 369. ForuAB 69. ForuAG 263. Lh Yol 33. Etcham 212. Ir YKBiz 290. Iratz 149. EA OlBe 104. Arti MaldanB 2. Vill in Gand Elorri 9. Osk Kurl 66. Gazt MusIx 79 (223 zugaitz). NEtx LBB 242 (Antz 82 zugaitz). Olea 40. Azurm HitzB 54. Larre ArtzainE 355. Zugaitz: Inza Azalp 98 (46 zugatz). Jaukol Biozk 55. Laux BBa 90 (AB 13 zugatz). Sabiag Y 1933, 425. EAEg 21-1-1937, 861. Monzon Urrundik 179 (ap. DRA). SMitx Aranz 34. Etxde JJ 94. Txill Let 146. Bilbao IpuiB 106. Basarri 117. Alzola Atalak 48. Xa Odol 346. Ataño TxanKan 120. Ostolaiz 59. Gerrika 215. Zugatz: Kk Ab I 92. GMant Goi 39. ArgEgut 1922, 5. Alz Ram 39. Altuna 96. Anab Usauri 121. Eguzk GizAuz 26. Zait Sof 5. Akes Ipiñ 23. Onaind in Gazt MusIx 152. Berron Kijote 216. Ataño TxanKan 92.
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de compuestos).
Palma zuhaitzaren adarrak. Ax 477 (V 308). Loratan sagar-zugatzak. Ag AL 54. Iko-zugatz baten apijan. Kk Ab I 102. Gaztaiñ zugatz edo arbola bati josita. Urruz Zer 57. Piku-zuaitz bat. Mok 11. Ler-zugatzari lotzen. Or Mi 111. Intxaur-zuaitz aundiak. Munita 50. Pago-zuaitz bikañak. Munita 45. Insignis-piñu-zugaitz bat. Ib. 71. Landa ta igali-zugatz eta aresti galantez edertua. Onaind STeresa 46. Gerezi-zugaitz asko ikusten dela. Ostolaiz 46. Olibo-zugaitz aundi ta urte asko dituen orrek. Gerrika 249.
azpiadiera-1.2
" Suráitzak, árboles grandes para hacer mástiles" Iz ArOñ. Cf. infra (2). .
sense-2
2. (V-gip, G-to, AN-gip; SP, Hb), zuaritz (V-gip, G-to; Aq 369 (G)), zuhatz (Hb), zugatz (V-gip), zuraitz (V-gip) Ref.: SMuj EEs 1921, 142 .
Garate Cont RIEV 1930, 157; Iz ArOñ (suráitzak), UrrAnz (zu-arítza), To; Elexp Berg. "Chêne" SP. "Roble empinado y alto para fábricas de casas y navíos" Aq 369. "Árboles bravos que llaman en idioma vascongado zur arizac" (Goizueta, 1788) LexHNav II 175. "Roble bravo" SMuj EEs 1921, 142. "Zugatz, variedad de árbol (V-gip)" Garate Cont RIEV 1930, 157. "Zuaitz, roble bravo alto o trasmocho, de corteza más arrugada que el aritz. Es la Quercus sessiliflora" Garate Cont BAP 1957, 53. "El roble bravío" Iz UrrAnz. "Roble bravío, sin desmochar" Elexp Berg. Tal vez algunos ejs. citados en el apartado anterior corresponderían a éste.
Zur-aritz luze baten / tontor-tontorrean / bele bat gelditu zan / joan dan egunean. It Fab 65. Materialetako aukeratukoari edo zuaritzari ez da konbeni kentzea ostorik. Agric 101. Aiztarazuko eleiz ondoan zuraitz aundi bat zan . (G-azp) "Roble" . AEF 1921, 98.
azpiadiera-2.1
Roble joven. "Chêneau (Darhayet)" Dv.
sense-3
3. zuhatz. Caña.
Zuhainak azkhar du etxekitzen; / zuhatzak buria du aphalzen. "L'arbre [...] le roseau" . Arch Fab 95. Zure pietate hau, dero zuhatzak, / emaiten deizu, arauz, zure bihotz honak. "L'arbuste" . Ib. 93 (se refiere a la misma planta que el ej. anterior).
azpiadiera-3.1
suhats (Lh).
"Arbuste" Lh.
sense-4
4. Tronco.
Lendabiziko zuaitza berdin berdiñean bukatu zuten [aizkolariak]. Orobat bigarrena . Ag G 103. Jokalari bakoitzari bere zuaitza izendatzeko. Ib. 100.
sense-5
5. (Con jatorri, etorki ). Árbol genealógico.
Etxeko areto edo saloeko buru-aldian agiri da jatorri-zugatza. Kk Ab I 87. Beronen ixena ta bere anaienak dagoz jatorri-zugatzaren azkenengo abarrian. Ib. 87. Garai artako gizarte ta iakintzaren saietsak oro aztertu ta arako iakintzalearen aikoa atera (etorki-zugaitza egin) ezkero, aipatu-irakatsiok zain-muinez ulertu al izango zenituzke. Zait Plat 28.
azpiadiera-5.1
Diagrama arbóreo.
Egitur-zuhaitz batetan, beraz, aditz hauen arteko diferentzia sintaktikoa honela ager daiteke. A. Eguzkitza Eusk 1985, 219.
azpisarrera-1
ZUHAITZ-AHALMEN. Poder mágico atribuido a los árboles.
Naikoa da gaur toki batzuetan aotan darabiltzkiten zuaitz-almenak zuei gogorazitzea. JMB LEItz 96.
azpisarrera-2
ZUHAITZ-ADABURU. Copa de un árbol.
Gazte ederrak zugatz-adaburuan izkutaturik. Or Mi 20.
azpisarrera-3
ZUHAITZ-ADAR (zuhatz- Ht VocGr 335, Lecl, Hb). Rama de árbol.
Zuhaitz adarrak goititzen eta goratzen zeitzan, ezin erdiets zitzakeien. Ax 385 (V 252). Kolorezko zigorrak eta zuhaitz adarrak begien aitzinera presentatu. SP Phil 392. Leiz-atakaren inguruan zinzilik zeuden sastraka eta zuhaitz-adarrak. Arr GB 46. Zugaitz adarrean katigatu zirala [prakak] . Ag G 67 (Kr 216 zugatz-adar). Zugatz-adarrai etxaken geldi uso ederrik. Laux AB 20. Zer egiten dan zuaitz-adar ustelekin. Ir YKBiz 453. Biltzalleai deika diardue sagar umatuak zuaitz-adarrean. TAg Uzt 277. Zugaitz-adar batetik dingilizka. Bilbao IpuiB 14 (188 zugatz-adar). Norbera eserita dagoen zuaitz-adarra aizkorakin jo. Vill Jaink 81. Zugaitz adar eta sasi artetatik. NEtx LBB 96. Zugaitz-adarrak ari gaiñera / botaz ainbat elur-mendi. Insausti 290.
v. tbn. TB Mc 4, 32. Zendoia 172. Zugaitz-adar: Etxde JJ 103. Zugatz-adar: GMant Goi 54. Altuna 31.
azpisarrera-4
ZUHAITZ-ADAXKA. Ramilla de árbol.
Beti bezela udaberria / eldu da alai ta pozki: / zugatz-araska zuriz jantzi da: / alaitasuna dagerki. TGarbiz EEs 1929, 84.
azpisarrera-5
ZUHAITZ-ALDAKETA. Plantación, acción de plantar árboles.
Zuaitz-aldaketa egin bear zan tokira. Munita 31. Zu aurrera beti; aurrera zuaitz-aldaketan. Ib. 112. Laister ekin zion zugaitz-aldaketari. Ib. 103.
azpisarrera-6
ZUHAITZ ALFER (H, s.v. alfer). Árbol estéril.
Kanaberak, nola baita zuhaitz alferra, fruiturik iasaiten eztuena, eta barrenean ere hutsa, signifikatzen du presuna alferra. Ax 39 (V 25). Nola zuhaitz baita zuhaitz alferra, fauna, idorra eta agorra, hostoaren eta lorearen ondoan fruiturik iasaiten eztuena. Ib. 191 (V 129).
azpisarrera-7
ZUHAITZ-ALTXUMA. Botón, brote de árbol.
Aren zugatz-altxumak saskitaraka emanen dute igali. Or Mi 142.
azpisarrera-8
ZUHAITZ-ANDANA. Arboleda.
Zelai huntan hala-nola hirian ikusten dugu zuhatz-andana pollita, atsinartzen baitute gure begiek. JE Ber 20.
azpisarrera-9
ZUHAITZ-ARBOLA. Roble. v. supra (2).
Zugaitz-arbolez beteak [mendiak] . Ostolaiz 20. Alde batetik, izugarrizko zugaitz arbolak: aritzak. Beste aldetik, intxaur arbol aundi bi edo iru. Albeniz 15. Aseran aitatzen nituan zugaitz-arbolak, intxaur-arbolak, fruta-arbol asko. Baña ez ditut sagar-arbolak aitatu. Ib. 17.
azpisarrera-10
ZUHAITZ HARJO (H ap. Lh). "Zuhaitz-harrio, [...] arbre vermoulu, d'un bois sans consistance" Lh.
azpisarrera-11
ZUHAITZ HARRO (H ap. Lh). Árbol hueco.
Belatxingak zugaitz arro edo arraildu batetik egiten zun kantua. Ibiñ Virgil 61.
azpisarrerakoSense-11.1
Pago zugatz arro baten gorde bear izan naz. AB AmaE 365.
azpisarrera-12
ZUHAITZ-ARTE.
azpisarrerakoSense-12.1
a) Arboleda.
Beti, al ixan dodala, zugatz-artetik zugatz-arte, txori zorijoneko ori noz entzungo ete-dodan ba, ibilli nabillala. Kk Ab I 65. Berau sartu zan zugatz-arte baten. Kk Ab II 101. Eskubiko zuaitz-artean, besteak baño nabarmentxuago, piku-zuaitz bat, osto-zabal. Lek EunD 11. Allandek, zugaitzarte baten gibeletik Xalbat etxean sartzen ikusi zun. Etxde JJ 113.
azpisarrerakoSense-12.2
b) Espacio situado entre árboles.
Ikusi indudan zugatzartetan mutil erne aski batekin. " Dans les branchages" . Or Mi 35. Zugaztartean izkuturik zegoen maitearen borda. Ib. 61. [Odeiak] tarteka, arkaitz eta zugatz arteetan tximak eta mataza zuriak utzirik. Anab Usauri 109. Zuaitz-tartetandiko urre nabarra. " Más allá del ramaje de estos árboles" . Ldi BB 124. Larradi oiek, geienak zuaitz artetan, bai pagadi bai arizti piñudi eta beste moten artean argitzen dira. Munita 151 (104 zugaitz-artean ). Zugaitz artetik dakusat Itazspiko ondartza zatitxo bat. Txill Let 47. Ta ibaia, leen zurbil, / zugaitz artetik, orain, / txingar doia. Gand Elorri 50. Zuaitz tartean zearka dabil. Gazt MusIx 79.
azpisarrera-13
ZUHAITZ-AZAL.
azpisarrerakoSense-13.1
a) Corteza de árbol.
Zugatz-azal gogorrean berez sortutako zuloan. Or Mi 21. Phaetonen arrebak zuaitz-azal garratz batean oroldiz inguratzen ditu. Ibiñ Virgil 49. Zugaitz azaletan eta arte ustelaren zuloan izkutatzen ditute erlauntzak. Ib. 91 (108 zugatz-azalak).
azpisarrerakoSense-13.2
b) Papel (?).
Simankasen edo Iruñan gordeak dauzkaten ardi narruzko idazki edo gutunak ez-ditut beiñere begiztatu. Zuatz-azal eta txartel oriek Euskaldunen zartasunaz derasatena eztakit nik. Lh Yol 32.
azpisarrera-14
ZUHAITZ-AZPI. Espacio situado bajo un árbol.
Zugatz azpi baten billatu dot aulkia. AB AmaE 391. Zugatz azpian etzaten ziranean. Ag G 25. Zugatz-azpijan, zutunik, eguan ainbeste matte eban ume kozkorra. Altuna 50. Zein ederra zan Euzkadi bere / Zugatz azpiko Batzar-tokian. Enb 46. Zuhaitz azpi batean aurkitu orduko. Iratz 23. Ez dago an bera gorde lezaken zuaitz-azpiko orbelik. Munita 20. Automobillean zugaitz-azpitik igarota. Ib. 100.
azpisarrerakoSense-14.1
Intxaur-zugatz azpian etzaten ziranean. Ag AL 55.
azpisarrera-15
ZUHAITZ-BASOTU. Cubrir(se) de bosque.
Gaur [Españiako lurren] eunetik amairu bakarrik omen daude zuaitz-basotuak. Munita 145.
azpisarrera-16
ZUHAITZ-BERRITU. Reforestar.
Lur jota zegoan eta "Baso-beltz" zeritzan mendiari, D. Inozenziok zugaitz-berritu ta piztu arazi zualako, izena aldatu ta ordutik erri-paperetan izango da "Munita-baso". FLab ( in Munita 9 ). Nai badezute zugaitz-berritu. Ostolaiz 119.
azpisarrera-17
ZUHAITZ-BURU. Copa de árbol.
Zuaizburuak kulunkan maite-murmurioka alkarrizketan asi diran garaian. TAg Uzt 238. Katua bezain arin igo zan Balendin zuaizburura. Ib. 140. Udazkeneko aizeak zugazburuetatik banaka erasten ditun ostoen antzera. Ib. 99.
azpisarrera-18
ZUHAITZ-EBAKETA. Tala de árbol(es).
Zugatz-ebaiketan egingo diran lan gustijak. (1918). ForuAB 127.
azpisarrera-19
ZUHAITZ-EBAKITZE. Tala de árbol(es).
Esan ditugun eratako zuaitz-ebakitze bat-edo-bat egin nai duan mendi-jabeak [...] baimena eskatu bear dio. (1918). ForuAG 265.
azpisarrera-20
ZUHAITZ-EBAKUNTZA. Tala de árbol(es).
Ia zugatz-ebaikuntzak egiten diran Lagijaren araupian. (1918). ForuAB 137.
azpisarrera-21
ZUHAITZ-ENBOR. Tronco de árbol.
Lotu antxe zugatz-enborrai. Kk Ab I 116. Zugatz-enborrak euki biar daun sendoeria da 12 zentimetro. ForuAB 137. Errez ezkuta zitekean zugaitz-enbor lodienaren gibel. NEtx Antz 145. Gorroto guzia adarretan biltzen du [zezenak], zuaitz-enborren aurka oldartuz. Ibiñ Virgil 99 (75 zugatz-enborrak).
azpisarrera-22
ZUHAITZ-ERAISTE. Derribo de árboles.
Baso-zañak ardurea eukiko dabe euren erki barruan zelan egiten diran zugatz-eraztiak. (1918). ForuAB 139.
azpisarrera-23
ZUHAITZEZKO. "Qui est de bois" Dv.
azpisarrera-24
ZUHAITZ-GAILUR. Copa de un árbol.
Txori-abi billa, zugaitz-gallurretara igo. MAtx Gazt 29.
azpisarrera-25
ZUHAITZ-GAIN.
azpisarrerakoSense-25.1
a) Copa, parte superior de un árbol.
Eztodaz ikusi mutikuok zugatz ganean. Echta Jos 33. Onek lagunari orman gora bultza, ta baratz barruan edo zugaitz gañean zebillen bitartean auzoetako bideak zaintu. Ag G 61. Ikhara daldaretan, lanhotsu gogoa, / emekiño jausten da zuhaitz gainekoa [ihiztaria] . Ox 124. [Erraldoiak] eskubakin jaso ta zugatz-gañian ezarri eban. Altuna 48. Zertako degu gure basoko zugaitz-gañean / txoririk ez dun kabia? Jaukol Biozk 53. Zugaz-gañetik erori. Or Mi 24. Eta igalidun zugatz ganetan / azkar asi be lanian. Enb 163. Batzar-tokiko zugatz ganian / Abestu daien txorijak. Ib. 54. Artzai laztana / ilta zugaitz ganian. " Pende muerto desde un árbol" . Laux BBa 104. Bultzatu nazak azkar zuaitz-gañera. TAg Uzt 140. Zugatz gañetan txorrotxioka / birigarro ta zozua. BEnb NereA 176. Edoi tzarren antzera pillotzen dira [erleak] ta taldeka zugaitz gaiñean kokatzen adarrak abailduz. Ibiñ Virgil 118. Zugaitz ganera igesi. Ayesta 124.
azpisarrerakoSense-25.2
b) Patre superios de un tronco.
Artu zuan [aizkolari] bakoitzak bere aizkora, ta jarri ziran tente zuaitz gañean. Ag G 102.
azpisarrerakoSense-25.3
c) Espacio por encima de los árboles.
Zugatz-ganetik eta baso-ziar egaiz egin daikezun-ezkero. Altuna 101.
azpisarrera-26
ZUHAITZ-GERRI. Tronco de un árbol.
Abarrez abar, suge bailitzan, / jetsi da zugatz-gerrira. Or Eus 76. Zugaitz gerrian bera / jexten dira bela [zomorroak] . AZink 172.
azpisarrerakoSense-26.1
Tronco cortado de un árbol.
Etzan lelengotik igartzen garailari zein izango zan. Biak jokatzen zuten ederki; biak jotzen zuten zuaitz gerria gogor. Ag G 103. Lurrean dauden zuaitz-gerriak ikusten dagoan baserritar ura. Ib. 92.
azpisarrera-27
ZUHAITZ-GURITA. "Zuatz-gurita (Anthus trivialis), bisbita arbóreo" MItziar Txoriak 128.
azpisarrera-28
ZUHAITZIK-EZA (det.). Deforestación.
Zuaitzik-ezak erri guztiak ondatu egiten ditu. Munita 129.
azpisarrera-29
ZUHAITZ-ILARA. Fila de árboles.
Mugetan bakoitzak bere aldetik zuaitz illara bat edo bi sartzea ez litzake gaizki. Munita 95.
azpisarrera-30
ZUHAITZ-INDA. Avenida, camino entre árboles.
Otsegin zuen Mireik zugatz-inda tartetik. 'Du milieu des vertes allées' . Or Mi 17. Urteak egun adiña zugatz-inda (zugatz-kale) izaki [oliodiak] . Ib. 4.
azpisarrera-31
ZUHAITZ-IPURDI.
"Zuhaitzen zurtoin edo enborraren beheko aldea, sustraiei lotuta dagoena. Zuhaitz ipurdiyak garbitzia ez pentsa lan earra danik e! " ZestErret.
azpisarrera-32
ZUHAITZ-JABE. Propietario de árboles.
Azkar egiten omen dituzte zuaitz-jabeak beren lanak. Munita 95.
azpisarrera-33
ZUHAITZ-KALE. Camino entre árboles.
Urteak egun adiña zugatz-inda (zugatz-kale) izaki [oliodiak] . Or Mi 4.
azpisarrera-34
ZUHAITZ-LANDARE. Planta de árbol.
Ilkiko da zuhaitz landarea Ieseko errotik. Hm 131. Zuhaitz landareak landatu berrian urtztatzen edo urez freskatzen ditugu. ES 396. Zenbat zugatz-landara barri ipiñi diran. ForuAB 119. Zugatz landaria. Enb 154. Berdin mendiko zuaitz landare gazteakin. Munita 131. Zuaitz-landarerik ez al da geiago aldatu bear gure mendietan? Ib. 128. Zugaitz-landare bat sartzeko pozik ez. TxGarm BordaB 164.
azpisarrera-35
ZUHAITZ-LANTZE. Cultivo de árboles.
Oliondo eta beste zugaitz-lantzeaz. Ibiñ Virgil 82. Oiek abestu nituen, alor, abere eta zugaitz-lantzeaz. Ib. 118.
azpisarrera-36
ZUHAITZ-LERRO. Fila de árboles.
Urrutira estu-iduri duten zugaz-lerroetako itzal ozkirian. Or Mi 115. Erregebidearen bi batzerrak hesten dituzten zuhatz-lerroen hutsgunetarik. JE Ber 16.
azpisarrera-37
ZUHAITZ-MAITE. Amante de los árboles.
Leitzatik kanpora bizi geran zuaitz-maiteak, guziok pozik txalotuko genuke baiezko erabakia. Munita 81.
azpisarrera-38
ZUHAITZ MAKATZ (H ap. Lh). "Arbre vermoulu, d'un bois sans consistance" Lh.
azpisarrera-39
ZUHAITZ MARIA. "Zuaitzmaria, arbre de Marie; il ressemble au pin" Hb.
azpisarrera-40
ZUHAITZ-MENDI. Monte arbolado.
Zuaitz-mendietan, askotan, zutik geldituko diran zuaitzak obeto azi ditezen, batzuek ebagi egiten dira. (1918). ForuAG 263.
azpisarrera-41
ZUHAITZ. MIÑO. "Zuhaitz miñoa, arbre gélif" H (s.v. miño).
azpisarrera-42
ZUHAITZ-MULTZOÑO. Pequeña arboleda.
Zuhatz multzoño batzu ikusten ere daizkogu tokika. JE Ber 40.
azpisarrera-43
ZUHAITZ-NINI. Botón, brote de árbol.
Zugatz-niniak lêrtzear daude, / --ara bi pagondo ostotu--. Or Eus 220.
azpisarrera-44
ZUHAITZ-ONDO.
azpisarrerakoSense-44.1
a) Alrededores, proximidad de un árbol.
Lore eta zuhaitz ondoer beha zeiezu: batetik bertzearen artean ez duzu belhar lipitsik ikusiko. JE Bur 84. Zuaitz ondoan, era guztietara eskale arrotz zirpiltsuak [...] erdi negarrez oiuka. Ag G 179. Besoa luzatu ta beatz artean daukazun zotzari begira-begira, alde egin zuaitz ondotik, zotzaren goiko ta beko muturrak agaiaren goiko ta beko muturrekin bat egin arte. Munita 150.
azpisarrerakoSense-44.2
b) Perímetro de un árbol.
Galdetu zion neskato errukarriari zer egiten zun zugaitzondoan lotuta. Etxde JJ 94.
azpisarrera-45
ZUHAITZ-ORRI. Hoja de árbol.
Illen zelaiko zugatz orriak. AB AmaE 362. Udazkenean ekaitz axeak / zugatz-orri legorrak lez, / eriotz gogor biotzge danak / biurtu dituz "ezerez". GMant Goi 33s. Txori alaiak zugatz orrien atian / Abestu daien kumak azi bitartian. Enb 179. Baso batean zugatz-orrien urrunga. Or QA 131.
azpisarrera-46
ZUHAITZ-HOSTO. Hoja de árbol.
Bideak ere zuaitz-osto eta lore ederrez apaindu zituzten. Arr GB 10. Zugatz ostroen pir-pir biguna. Ag G 3 (153 zuaitz osto). Udazkeneko aize zakarrak / zugaitz-ostoak, ori ta igarrak, / lurreratzen ditunean. Jaukol Biozk 1. Zugatz-ostoa ari da zeruei eskerrez. Or Eus 274. Aizearen arnaspean, alkar-marmarrean, zebiltzan zuaitz-ostoak. TAg Uzt 269. Zuhaitz ostoak bezala. Iratz 182. Aize eme batek surrumurru egian zumardiko zugatz-ostoetn. Erkiag Arran 47. Zugaitz-ostroen eta bedarren ganerantz. Gand Elorri 68. Eguzkia jostatzen / zuaitz-ostoetan. Olea 19.
v. tbn. Zugaitz-osto: MMant 130. Ostolaiz 82.
azpisarrera-47
ZUHAITZ-HOSTOPE. Espacio situado bajo las hojas de árboles. v. zuhaizpe.
Sabelzainkerira, orritsetara, zugatz-ostopeko yostaldietara edo zezenetara, ero ta itsu zoaien. 'Sous la tonnelle' . Or Mi 112.
azpisarrera-48
ZUHAITZ-PUNTA. Punta, extremo de un árbol.
Zugatz -puntan ene usua. Laux AB 49.
azpisarrera-49
ZUHAITZ SANTU (Lar Lcq 64). "Palo santo, árbol de Indias, zuaitz santua" Lar. Cf. zuhaitz saindu 'árbol sagrado' en Mde Pr 225. v. guaiakan.
azpisarrera-50
ZUHAITZ-USO. Paloma de reclamo.
Zapi orrek zugaitz-uxoarena egingo du: pixtitaldea uxatu ez-baña, beregana ekarri. Sorarrain Lili 104.
azpisarrera-51
ZUHAITZ-HUTSUNE. Espacio que queda entre árboles.
Sutarako indar gutxikoa da [urkia]. Zuaitz-utsuneetan sartzeko ez da ain txarra . Munita 50.
azpisarrera-52
ZUHAITZ-ZUBIL. Leño, tronco cortado de árbol.
Nik emendik au lango zugatz-zubilak millaka kendu ta pilatu egin bear dodaz. Larrak EG 1959 (3-6), 211.
azpisarrera-53
ZUHAITZ-ZULO. Hueco de un árbol.
Azeriak zugatz-zulo aretan lo gozatsu egin. Bilbao IpuiB 188. Udabarrian dozuz / umetxuak azten, / zugatz-zuloan edo / orma zarren baten. BEnb NereA 126. Ezin aaztu zugaitz-zuloan / genuen apopilloa. Zendoia 42.
azpisarrera-54
ZUHAITZ-ZUZTAR. Raíz de árbol.
Aurpegia margul eta eskugain argaletan zaiñak agirian zitun, zugaitz-zuztarrak bezelaxe. TAg Uzt 180.
zuhaitz
<< zaku 0 / 0

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper