(-illa S; H), nahaspil, naspilla ( VP 64v, Lar, Añ, Dv (G), H), naspil (G-to-bet; vEys), nahaspuila (-üilla Foix) Ref.: A (nahaspilla, naspil); Lh (nahaspilla) .
Enredo, lío, desbarajuste, confusión, complicación; desorden, tumulto, revuelta, alboroto; turbación, confusión. "(Es un) cuento de cuentos, naspilla utsa da " Lar. "Enfrascamiento", "entricamiento" Ib. "(En) puridad, naspilla bage " Ib. "Quitarse de cuentos, naspillai larga " Ib. "Embrollo" , "confusión", "enredo" Añ. " Egitekoen nahaspilla, état [...] d'affaires embrouillées. [...] Gerthatu zen hirian nahaspilla handi bat, il arriva dans la ville un grand trouble, bouleversement" H. "Débacle" Foix. Cf. ikus-nahaspil. Tr. Documentado en autores guipuzcoanos (tbn. en Erkiaga) y alto-navarros desde mediados del s. XVIII. Al Norte se encuentra sólo en Maister, en textos suletinos de finales del s. XIX y principios del XX, y en J.B. Etcheberry.
Asmatzen dituztela errazbageak, sortzen naspillak, isurtzen egiezak. Lar Fueros 225. Nuiz dateke bake hura, bake nahaspillarik batere gabe segür datekiana. "Imperturbabilis & secura" . Mst III 48, 3 (Ip khordaka ez nahas eztaitekian hura). Triballiak eta nahaspillak oro. "Labor & tumultus" . Ib. 47,1. Atera ninduzun munduko kateen ta naspill galgarri eroen artetik. Mb IArg I 206. Jenero ta preteritoen naspilla edo iskanbillarik, besten gisa, Euskerak ez du. Cb EBO 33 (v. tbn. 49). [Babelko torretzarrean] lengoajeen naspilla izandu zan. Ib. 6. Etxeetako naspilla, gorrotoa, auzia, ondamendia ekarri oi duen misto madarikatu aek. AA III 559. Atzenean, baldin zuk naspilletan ez ibiltzeagatik esaten badiozu erosleari: [...]. AA II 185. Onezkero zuzmur txarren batzuek adituko ziñuen Bilbaoko naspillen baten gañean. CartAnd 379. Zenbat soldaduk egiten etzuten [...] naspilla geiago ipiñi baizik. Lard 545. Naspilla guzia zuzendu, pakea egin eta [...]. Ib. 204 (v. tbn. 11). --Jende ernaia ta marrajo xamarra biltzen omen da [feriyetan] [...] --Ta zer naspilla jenero egiten dituzte? Sor Bar 103s (v. tbn. 73).
( s. XX) Elkarrekin teman dabiltz / amabi naziyo, / orra zenbat naspilla / bat dala mediyo. Auspoa 97, 103. Baña azkenean, naspil onetatik garbirik zer ateratzen dezu? "Barahúnda" . Zink Crit 57. --Baña, zer naspil dira abek?. --Zer dituk katramil oiek? Alz Burr 45. Itsasaldi batek ixurkiaren ondarreraño amiltzen gaitu [...]. Ua larria, ua naspila. 'Quel bouleversement' . Or Mi 130. Maiz sortzen zuten matxinada edo naspillen bat beren nausi arrotz aien aurka. Ir YKBiz 287n (v. tbn. 412). Ekizu [...] illunpean zarabilten naspil oiek nik sortuak ez dirala. Ldi IL 113. Nâspilla zenbait sor zitula. "Camorras" . Or Eus 182. Ke artaz gaindi pakea dago, / ke-tarte artan, nâspilla. "Desconcierto" . Ib. 400. Gudate lenengo egunetan izan zan naspillak [...] sortu ditu makiñabat bidegabekeri. "La desorganización" . EAEg 30-10-1936, 173. [Etorri naiz] arindu naiaz / nere buruko naspilla. EA OlBe 46. Naspil-irudi gaiztoa. Ib. 107. Arazo-naspil nekegarriak. Ib. 36. Ikusiz zeinen kaltegarri den euskara baturik ez izatea. [...] eta orain nolako nahaspilan gauden. Mde Pr 52s (v. tbn. HaurB 48). Orrela aurtikitzen nuen neure burua naaspillara, gezurrera. "In dolores, confusiones, errores" . Or Aitork 36. Burruka ta naspilla / ontzitako lagun, / eriotzak ugari / ziran gau ta egun. Basarri 44. Gerra ta naspilla asko zebillen urte aietan Txinan. AZavala ( in Goñi 14 ). Ekarri zuten Piztia Claudeten aitzinera. Bazirudin lasai zagola eta naspil oietan oitue. Izeta DirG 79. Baiña zoritxarrez laister dator geiegikeria ta naaspilla, gauzak bere neurritik ateratzea. Vill Jaink 79. Esaera au dela-ta sortzen diren oker-aditu ta naaspillak. Ib. 97. Nora noa? Adimen-zurrunbilloan, / zorabio det. Garunetan naspil. NEtx LBB 245. Gaurko munduan badira ere / ez dakit zenbat naspilla. Olea 178. Gudazaleak beste olako naspillen bat sortzen diguten arte. Ataño TxanKan 242. Europan etzan giro gozoa sasoi orretan. Naspil, itzulazketa ta gorabera izugarrien garaia zan. Onaind STeresa 115. Grafia aldetik s eta z-k nahaspila handi xamarrean dabiltza. MEIG III 48. [Erromantzeen bidez sartu zaizkigun hitzetan] bi nahaspila modu ikusten ditut nik, beste edozeinen gain. 1. T + S gisakoak sortua. MEIG VII 181. Etxekoek sortu digute nahikoa traba, eragozpen eta nahaspila. MEIG IX 29.
v. tbn. IBk Iac 3, 16. MIH 70. Naaspil: Belaus Andoni 16. Naspilla: Izt C 65. Arr GB 95. Zab Gabon 54. Otag EE 1882c, 414. ForuAG 303. Itzald II 132. Mok 7. Anab Usauri 26. Erkiag Arran 144. Zait Plat 15. Ibiñ Virgil 61n. Uzt Sas 101. Naspill: Etxeg EE 1891b, 555. Nahaspulla: ArmUs 1896, 111. Eskual 25-7-1913, 3. Etcheb Zeruari 21 (ap. DRA).

1. Revuelto, embrollado, enmarañado; farragoso.
Lehenik lurra molderik ez itxurarik ez beztidurarik gabeko meta nahaspil bat zen. Etcheberry 1. Bakartasun paketsua! [...] Nolaz geienak / naiago dute / zu baño guda naspilla? Jaukol Biozk 25s. Naspila ta iluna duzu aren idaztankera. Zait Plat 29. Emen eztago dibujorik, marrazkirik; mataza naaspil bat baizik eztago emen? Vill Jaink 51. Eta evoluzio orrek zergatik du egokitasunerako joera, kaos naaspil batera jo bearrean? Ib. 52. Bizitza ontako itxas naspil oni alderik-alde bira eman ziot. Ataño TxanKan 270.

2. Enredador.
Ni bakarrik utzita / juan ziñan isilla, / orretarako ziñan / bastante abilla; / ez nuen uste ziñala / zu orren naspilla. Yanzi 94.