Harremana

    OEH - Bilaketa

    1163 emaitza damu bilaketarentzat

    Sarrera buruan (41)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gomuta.
    tradizioa
    Tr. Atestiguado ya en fray Juan de Zumarraga y en Lazarraga (en ambos en la expr. gomuta izan ), es propio de la tradición vizcaína; en textos guipuzcoanos sólo lo encontramos en J.I Arana, Cardaberaz (en Josefa, posiblemente un añadido de su editor Arana) y, ya en el s. XX, en S. Mitxelena, Zaitegi e Ibiñagabeitia. Con k- inicial sólo encontramos un ej. de Cardaberaz; usa gumuta Lazarraga, y gomunta J.J. Moguel, J.I. Arana y D. Agirre (Serm 106); hay ejs. seguros de gomute en Añibarro, Astarloa e Iturzaeta (Berb I 238). En DFrec hay 10 ejs. de gomuta .
    sense-1
    1. (V; H (+ -ia det.)), gomute (Añ, H), gomunta (V-ger-m; H), komuta (V), komute (Añ), komunta (V-m) Ref.: A (gomuta, gomunta, komunta); Iz ArOñ; Gte Erd 246 .
     Recuerdo. "Sufragio por los difuntos, sufrajioa, illen ko- o gomutea " , "recuerdo" Añ.
    Bere Pasinoiaren gomuta betiko bat eukiteko. CrIc 140. Nire bekatuen gomuteak botarazo eutsuzan lurregiñoko odol tantak. Añ EL1 93. Oera orduko gomuntak. JJMg Egunoro 13. Marija penaz beterik kurutziaren oñian aurkituten zaneko gomutia. Ur MarIl 110. Zuben gomutia beti ondrauko daben gauza bat egindako pozagaz. "Honrará [...] vuestra memoria" (1860). BBatzarN 193. Bizirik daukat [esposaren] gomutea! AB AmaE 176. Pio bederatzigarrenak, gomuta guztiz gozo eta ezilkorrekoa beti izango danak. Itz Azald 55. Nik eztot gura zartasunaren gomutarik. Ag Kr 121. Nun da gaur euren gomuta? Enb 70. Bertoldaren gomuta goguangarrija sarri-sarri burura erakarri. Otx 104. Kalte orrein gomuta iguingarria baño besterik ez dabe itxi. Eguzk GizAuz 15. Gomute poz eta atsegingarriek. Akes Ipiñ 22. Ezekielegazko gomutea bere, ba dau. Erkiag BatB 191. Bizitzako gomutarik urtenen guztiak aurkeztuteko. Gerrika 13.
    v. tbn. fB Ic III 261. Astar II 139. Azc PB 121. A Ezale 1897, 194a. EEs 1917, 38. Kk Ab I 85. Laux BBa 130. Zait Sof 185. Gand Elorri 169.
    azpiadiera-1.1
    Pensamiento, meditación.
    Egun oro zortzi eta bederatzi ordu zeruko gomunta edo kontenplazio gozoan pozik igarotzen zituen. Cb Josefa 62. Igaro danaren, orduko ta etorkizunaren gomutiak. CrIc 31. Pensamentu edo gomuta loijan borondatez egon. Astar II 136. Yosi deizula biotzean zeruko gozamenen gomutea. Añ EL2 75. Alan da gauza [...] berarizkua ni orain barruko ikara gozatsu bategaz aurkitutia [...] gomuta onegaz. "Consideración" (1862). BBatzarN 195. "Gomunta edo meditazioneak gei premiatsuen gaiñean" eskribatu zituen elizgizona. Aran SIgn 201 (parece referirse al libro de Duhalde; gomunta no aparece, naturalmente, en el tít. original). Burua betetuta / gomuta bategaz. Azc PB 129. Infernuaren ganeko gomuteak. Itz Azald 42. Arrantzua baño beste gomuta baga. Echta Jos 34. Gomuta asko gabe / munduko gauzetan. BEnb NereA 50.
    v. tbn. fB Ic III 277. Ur MarIl 93. Ag Ioan 219. Belaus Andoni 19. Enb 174. Bilbao IpuiB 263.
    azpiadiera-1.2
    gomute (Añ), komute (Añ).
    "Mención" Añ.
    sense-2
    2. + gomute (Añ, H), komute (Lar, Añ, H). Memoria, facultad de recordar. "Acuerdo, memoria" , "memoria" Lar y Añ.
    Zolitu zure gomutea. Añ EL1 15. Gomutiagaz iragotako giza-aldijak ekarten ditu bere aurrera. fB Ic I 15. Zuben gomutia edo memorija eta gogo edo entendimentuba. Astar II 140. Gomuta, borondate ta adimentua. AB AmaE 350. Arantza eta Larrosa dira baratzok, / da nire gomutako lorrotzok. Gerrika 295.
    v. tbn. Azc PB 76. Ag AL 120. Itz Azald 25.
    azpiadiera-2.1
    Edozelan be, nire gomutaz baiño lenagoko kontua da.Etxabu Kontu 21. Nire gomutako abestiak danak euskerazkoak izan ziran. Ib. 97.
    sense-3
    3. gomute (Añ), komute (Añ). "Memoria, monumento" Añ.
    azpisarrera-1
    GOMUTA ERAGIN. Hacer recordar.
    Gomuta eragiten deuskue geure azkena. Itz Azald 91. Azkenengo bertsoak 1927koa gomuta eragiten dau. Etxabu Kontu 100.
    azpisarrera-2
    GOMUTA IZAN (V ap. A; H; gomunta izan V-m ap. A). a) (Aux. trans.). Recordar. "Gomuta dot, lo recuerdo" A. En Larramendi (s.v. acordar) hay komuta, tal vez por komuta izan.
    Gomute dot [...] arbola bat. Añ LoraS 108. Noren seme edo alaba dirian asko gomuta ez dabeela. fB Olg 66. Eztozube pekaturik gomuta izango. Astar II 204. Eztot gomuta, neure Santua, / nun eta zelan dagoan. Azc PB 330. Gaur bailitzan gomuta dot. A BGuzur 123. Ezeizu artu mingarri geiago bera gomuta izanaz. Echta Jos 356. Iñoiz baiño sarriago ta maizago gomuta eban Xirdo. Erkiag Arran 172.
    v. tbn. Itz Azald 137. Kk Ab II 85.
    azpisarrerakoSense-2.1
    Pensar.
    Arako gomuta zendubanian pekatuban zengozala, etzenduban esaten. Astar II 224. Egozan larri ta bilddurrez, lapurrok atzenean zer egingo ete eutsen gomuta ebela. Echta Jos 141.
    azpisarrerakoSense-2.2
    (Con aux. intrans., precedido de gen.).Acordarse de.
    Orko elexaen bere gomuta izango gara Jaunak bizitzea emaiten deuskula. fJZ 98. Eureen gomute bazara. Añ EL1 17. Gomute zaite [...] Eriotza garratzaren. Ib. 118. Iaungoikoaren gomuta eztan gizona. A BeinB 59. Gomute zaite [...] ikusi ezinik euki bozu. Añ EL1 133s.
    b) Conocer, saber.
    Orain zaoza / gumuta dezun lekuan, / zuelakoak / egon doazen moduan. Lazarraga A26 1199v (se refiere al infierno).
    azpisarrera-3
    GOMUTAN.
    a) (Precedido de gen.). En recuerdo de, en memoria de.
    --Zegaiti Erramuko domekan erabilten dozuz prozesiñoean erramuak eskuetan? --Jesu-Kristok bere Pasiñoe Santua baño sei egunez leenago Jerusalenen egin eban sarzaiera santuaen gomutan edo memorian. Oe 154. Zeinen [Eriotzaren] gomutean opa dau Mez-Emolleak ogi ta ardaoa. Añ EL1 102. Egizue au nire gomutan. Itz Azald 157.
    v. tbn. Astar II 52. Ur MarIl 113. Enb 122.
    Recordando a, acordándose de.
    Euren gomutan egongo zan zelai atan. Ezale 1898, 371a. Juan ziñian ezketiñoko / asko dauz zure gomutan. BEnb NereA 66 (v. tbn. 176).
    (Con nire). Que yo recuerde.
    Zure erritarrak eztabela olango erakutsirik burutan artu, nire gomutan beintzat. Ag AL 48.
    b) (Estar, etc.) pensando.
    Beti gomutan noiz elduko zan / ezkonduteko eguna. Echta Jos 232.
    azpisarrera-4
    GOMUTAN HARTU (komutean H). Recordar.
    azpisarrera-5
    GOMUTAN EDUKI. (komutean euki Lar, H; gomutean euki Añ), GOMUTAN IZAN.
    a) "(Tener en) memoria" Lar y Añ.
    Baña ezta aztutekua / frantzesen gerria [...] /, beintzat gomutan dauka / Bilboko urijak. Iraultza 169. Eukiko neukeala nik beti gomutan. AB AmaE 304. Ez dok gomutan jarri intzala / beeraturik. Ib. 127. Neure etxia beti gomutan daukot. Kk Ab I 75. Zenbat on andik jasoa naizen / ondo dadukat gomutan. SMitx Aranz 96. Gomutan izan ditugulako. Erkiag Arran 5. Armarri bateko esana dauka, nunbait, gomutan. Erkiag BatB 169. Eresia gomutan dut. Ibiñ Virgil 60.
    b) Imaginar.
    Neuk bere atsegin artu neban aren aurpegi eder ederraz ezpada bere, gomutan neukozan urre-dobloeenaz. "Que me pintaba mi fantasía". Or Tormes 123.
    azpisarrera-6
    GOMUTAN ERABILI. Tener en cuenta, pensar en.
    Baña gaur egunean batez be, beste gauza bat be gomutan erabilli bear da: langille asko [...] non lan egin eztaukela dabiltz. Eguzk GizAuz 142.
    azpisarrera-7
    GOMUTARA EKARRI, GOMUTARA ERAKARRI. Recordar, traer a la memoria. Cf. geure gomutara ekarten (Itz Azald 74).
    Bere pekatuak komutara zelan obeto batek ekarriko ditu? Cb CatV 78. Gomutara ekarrijagaz zer egiten dabeen [Jaungoikuak] geugaz. fB Ic I 45. Ez libururik gomutara ekarri. A BGuzur 126. Lengo egunetako euzki-galdak gomutara ekarri dauskue orain jazoera bat. Kk Ab II 103. Beste aldi batzutako jazokixunak erakarri biar zittubezala gomutara. Otx 45.
    v. tbn. Eguzk GizAuz 158. Akes Ipiñ 30.
    azpisarrera-8
    GOMUTARA HELDU (komutera H). Venir a la memoria.
    Arako bertso bat eldu yakan gomutara. Erkiag Arran 60.
    azpisarrera-9
    GOMUTARA ETORRI (komutera H). Venir a la memoria.
    Datorkizu gomuta edo memorijara orduban euki zenduban gozo edo gustua. Astar II 135. Anatoleri sarri jatorkan gomutara bere Josetxo laztana. Echta Jos 356.
    v. tbn. KIkV 92. Erkiag BatB 186.
    azpisarrera-10
    GOMUTATIK GALDU (komutetik H). Olvidar.
    azpisarrera-11
    GOMUTAZ (Precedido de gen.). a) Acordándose de.
    Biztuteko oneen gomuteaz bekatuen damu ta gorroto egiazko bat. Añ LoraS 34. Oroi Erria, bere gomutaz / indartsu senti zaitean. SMitx Aranz 167.
    v. tbn. Bilbao IpuiB 117.     En recuerdo de, en memoria de, en conmemoración de.
    Gurutzeko Opariaren gomutaz egiten dan Jesukristoren gorputz eta odol-oparia. KIkV 93.
    v. tbn. Or Tormes 123. Erkiag Arran 184.
    b) (Tras gen.). En mi (su, etc.) memoria.
    Nire gomutaz, musika taldeak be urten eban bi bidar kalerik kale abestuten aratuzteetan. Etxabu Kontu 98.
    azpisarrera-12
    GOMUTAZKO (Tras gen.). De mi (su, etc.) recuerdo, memoria.
    Baiña musika taldearen nire gomutazko lenengo urteerea 1927garren urtean izan zan. Etxabu Kontu 98.

    gomuta

    gomuta
    << goizero 0 / 0 gomutarazi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper