OEH - Bilaketa

286 emaitza dama bilaketarentzat

Sarrera buruan (3)


Sarrera osoan (283)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
mudatu.
sense-1
1. (-au V-gip ap. Elexp Berg ; Lcc (-adu), Volt 112, SP, Ht VocGr 346, VP , Lar, , Lecl, Dv, H), mutatu, muratu, muatu .
(Aux. trans. e intrans.). Cambiar, mudar (de); mudar de naturaleza, de comportamiento, de ideas... "Mudatuko ez naiz esanagatik, no mudaré de parecer por más que me digan" VP 62v. "Puxka bategaittik etxako koloriak mudauko (narrusendoa, aurpegi gogorrekoa dela). [...] Noiz mudau biaittuzu izarak?" Elexp Berg. Tr. Documentado en todos los dialectos, ya desde Dechepare. Al Norte, se emplea sólo hasta finales del s. XIX; la primera forma documentada y la más empleada en los ss. XVI y XVII es mut(h)atu, pero a partir del s. XVIII se encuentra únicamente mudatu . Al Sur, la forma general es mudatu; hay muratu en Balad , Arrantz (24) y en Txirrita (quien tiene tbn. un ej. de muatu ), en los tres casos junto al más frec. mudatu . Emplean mutatu Beriayn (Doc 124v), Hualde, Mendigacha y Aresti. En el s. XX se documenta casi exclusivamente en bersolaris y textos populares.
Norkbait ere amoria niri daraut muthatu. E 161. Muthatu niz ni ere. Ib. 157. Haren begitharteko formá mutha zedin. Lc 9, 29 (He, Dv bertze bat egin, Ol, Ker e IBe aldatu, Or e IBk antzaldatu). Muthaturen dituela Moisesek eman drauzkigun ordenanzák. Act 6, 14 (He ganbiatu, TB kanbiatu, Dv, Ol, Ker, IBk e IBe aldatu). Ala zara mudaduko, ze / ez zau inork ezautuko. Lazarraga A8, 1173v. Eztot nik sobrenonbreau mudaetan. Ib. B20, 1193r. Peregrinoa nola zatoz / habitua mudatua. MPortal 5s. Denbora eta fortuna, oren oroz mudatzeko erraz dire. Volt 139. Berehala mudatzen da gizonaren bisaia. EZ Man I 46. Iongoiko ezin muda eta ganbia zaitezkena, egidazu grazia ez zure zerbitzutik mudatzeko. EZ Man II 168. Gizonak nola bere abilamenduak mudatzen ditu, hala mudatuko itutzu eta mudatuko dira [lurraren zimenduak eta zeruak] . Harb 345 (v. tbn. 441s.). Tigre arrak ere bere nabardurak [...] alda, utz eta mutha ditzanean. Ax 93 (V 63). Denpora baten on oi neretxu, / baia mudadu nindia. "Pero ya me mudé" . Mic TAV 3.1.27. Bizitzea mudaetan dodala. Cap 118. Oina alda, gogoa muta ari da. "Il change d'avis ou de résolution" . O Pr 360. Eztut nik preziorik mudatuko; nai badu artu eta nai badu utzi. CartNav 142. Mudatu zeban [promesa] kunplitzeko intenzioa. OA 149 (v. tbn. 138). Flakoak gare eta ganbiakorrak; enganatzen gare eta mudatzen aldi guzian. Ch III 45, 1 (SP ganbiatu, Mst, Ip khanbiatü). Nahi nuke bada oraintxe zuekien izan eta mudatu ene hizkuntza. He Gal 4, 20 (TB kanbiatu, Dv itzuli). Ausentatuko ote da? Mudatuko ote du bere etxea? (Munarriz, 1749). FLV 1989, 111. Figurakin itzak mudatzea. Cb EBO 39. Ondasunak, osasuna, edadia, opizijuak ta munduko naijak guztiak aldatuten dira ta mudeetan dira. fB Ic I 61 (v. tbn. Astar II 64 aldatu edo mudetan danian). Bordaria ontzen eztela, mudatuz maiz nausia, / ez aberatsten sehia, xanyatuz maiz tokia. Gy 97. Errezu eta elesgauza oneik, [...] iraun daudiela ezetan bere mudau bagarik. Ur BulaAl 17 (BulaV 12 aldatu bagarik). Nik aldatu eta mudetia onen ganian daukadazan uste eta eretxijak. (1866). BBatzarN 235. Oraintxe da denboria / izena muratzeko. Balad 144. (230 mudatu) Despeida txarra guretzat dator / ezpagerade mudatzen. Xe 343. Ez da mudatzen, / [...] ez det sinisten neskatxa ori / konbertituko dala're. Ud 115 (ref. a 'mudar de opinión, de fe'). Lege horiek kanbia eta muda [detzazke] . Lap 38 (V 21). Denbora txarrak egin biar ditu / aizia ezpadu mudatzen. Auspoa 97, 22. Ama Birjiña agertzen zitzaionean, arpegiko kolorea mudatzen zitzaion. Goñi 99. Borondatea mudatzeko. Urruz Zer 19. [Auntza] Nafarroan det orain / griñak mudatzen. Noe 56. Geroztik orla muatu zea / tela txarraren moduban. Tx B I 138 (II 92 muatu, II 30 muratu). Muatzen dan monedik / iñork nai eztu. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 138 ). Andik onako gau egunetan / mudatu leike gaztea. (Canc. pop.). DRA . Ni ez nau iñork mudatuko. TxGarm BordaB 129.
v. tbn. Arz 61. INav 49. GavS 32. Zuzaeta 48. Gco II 60. AA III 558. JJMg BasEsc 184. Hb Esk 156. Dv LEd 154. Bv AsL 63. Sor Gabon 53. Bil 164. AB AmaE 244. Arr May 132. AzpPr 66. Moc Damu 10. Iraola 74. Arrantz 28. EusJok II 127. In SMitx Aranz 196. Basarri 163. Auspoa 39, 57. Uzt Auspoa 67, 110. Olea 221. BAyerbe 174. Mutatu: Tt Onsa 96.
azpiadiera-1.1
(Con alativo).
Lehoñ, tigre eta berze mamuak, / zeñetara Deabruak baitire mudatuak. EZ Man I 104. Dolu beltza dute / argitara mudatzen. EZ Noel 111 (v. tbn. Eliç 50). Etzaitezela sobra fida oraiko zure disposizionean, ezen bertze kontrakorat lauster muda daiteke. Ch III 33, 1 (SP ganbiatu, Mst, Ip khanbiatu, Ol itzuli, Pi besteratu, Leon aldatu). Aren legera muda zedilla, / bestela biziya pena. Xe 337. [Jesukristok] mudatzen nau Bera izatera. Arr May 99.
v. tbn. Cb EBO 39.
azpiadiera-1.1.1
Noiz mutatan den leku batarik berziara.Mdg 142.
v. tbn. EusJok II 156.
azpiadiera-1.2
(Con inesivo).
Arri unekin mudatzeko metal bajo eta bilak urre puruen puruenean. FamInst 822.
azpiadiera-1.3
(Con instr.). Cambiar, mudar (de).
Xoil kondizioz mudatu ezpadire an diren batzuek. CartEsp 452. Dama polita, / asmoz muda zaite. Bil 80. Lekuz muta zte kementik kara. Hual Mt 17, 19 (Echn pasa, Samper alda). Tokiz mudatzen ez dena. Lap 14 (V 9). Etxez mudatuta. JanEd II 99. Arropaz mutatzen naizen bitartean. Arti Ipuin 75.
azpiadiera-1.4
(Part. en función de adj.). Cf. "Mutatiak, las máscaras (R-is)" BEst (comunicación personal).
Boz mudatuba aditurikan / jarririk erreparatzen, / [...] ontza zegoan kantatzen. Noe 17.
azpiadiera-1.5
(V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
"Mudar. Subiak udabarrixan narrua mudatzen dabe " Etxba Eib.
azpiadiera-1.6
(Ref. a la muerte).
Bat batean bart egin da mudau, / denporea baño len tripeak galdu dau, / Ai! Marik zaindu baleu zintzo dietea, / eunda ogei urtean eukan bizitzea! AB AmaE 250.
sense-2
2. "Cortarse la leche. Bero aundixakin errez mudatzen da esnia " Elexp Berg.
azpisarrera-1
EZIN MUDATUZKO. "Inaltérable, immuable" Dv.
Jainkoa da egia eternalaren ithurri bakarra, ezin mudatuzkoa. Lap 26 (V 15).
mudatu
<< mudakor 0 / 0 musu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper