OEH - Bilaketa

286 emaitza dama bilaketarentzat

Sarrera buruan (3)


Sarrera osoan (283)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
ikasi.
tradizioa
Tr. Documentado desde Dechepare. Hay ikisi en Noe (90) y Akesolo (Ipiñ 5) e ikixi en un bersolari de Azpeitia (Auspoa 86-87). En DFrec hay 635 ejs. de ikasi .
sense-1
1. (V, G, AN, B, L, BN, R; Lcc, Ht VocGr 344, VP 37v, Lar, , H, VocB ; -kh- L, BN, S; Volt 48, SP, Urt I 11, Ht VocGr, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), ikesi (AN-olza), ikisi, ikixi (G-azp) Ref.: Bon-Ond 158; A; Lrq; Etxba Eib ; Iz ArOñ ; Elexp Berg ; Gte Erd 19, 113, 162, 164.
Aprender; estudiar. "Deprender" Lcc. Tr. De uso general.
Eskribatuz hal balute ikhasteko desira. E 259. Nolatan hunek letrák dakizki, ikhasi gabe? Io 7, 15. Garrastu adi ikasterren ta neka adi euterren. RS 553. Salamankako zuloan egondu inzan ikasten. PasqTo 39. Jendartean hasi ziñen / [eskolan] ikhasiak banatzen. EZ Noel 151. Iesu Kristoren eskolan ikhasiak garela. Ax 338 (V 225). Salbea noganik ikasi zenduan? Cap 40s. Ikhasten da mintzatzen. ES 385. Beste lenguajen irakurtia ikhasten. Mst XXI. . Orretarako behar adiña ikasirik daudenean. Ub 198. Ikasázu emastéki lanetán. LE Prog 118. Ez dabeela izango emen zer ikasirik. JJMg BasEsc IV. Eraiten ikhasiko duzu. Dv Lab 66. Ikasi zuan buruz [itz-aldia] . Bv AsL 177. Abadetzarako [...] ikasten. Itz Azald 200. Egaka ikasten. Ag G 43. Gogoan hartuak baitezpada bururatzen ikasia. StPierre 30. Bizi izaten ikixi biar / sistema berri-berriyan. Auspoa 86-87, 142. Lanean ikastera. JE Ber 74. Ikasiko didazu azkar zure gizonari zor diozun legea gordetzen. NEtx Antz 122. Oñez ikasi duan umetxoaren atzetik. MAtx Gazt 47. Ze ikusi, ura ikasi. (G-nav). Inza NaEsZarr 97. Ikasi du zarrak erakutsi-ta bearrak. (B) 'Zarra urte luzetan ikasle izaki, asko ikusi ta ikasi' . Ib. 2163.
azpiadiera-1.1
(V-gip, G-azp, AN-gip-5vill ap. Gte Erd 162).
(Precedido de instr.).Aprender, estudiar (un idioma). Cf., con el sentido de 'aprender, estudiar en un idioma' en HU Aurp 212, Enb 41, Zerb Azk 31, Or in Gazt MusIx 20 y NEtx LBB 322. Tr. Sólo meridional, frente al uso más extendido con caso absoluto.
Latinez ikasi, ta bere buru egokiaz txit aurreratu zan. Cb Just 28. Gaztelarrez ikastera naita naiztuak gagozala. Ag Kr 95. Euskeraz ikasteko / belarriak motzak. Tx B III 65. Euskeraz ikasten ibilli zan. Kk Ab II 106. Ezta erderaz ikasi dutelako. Ldi IL 53. Lenik greko-elez ikasia. Or Aitork 93. Oraindik ez baidegu / erderaz ikasi. Insausti 56. Txinoz ikastea. MIH 199.
v. tbn. Urruz Zer 92. Altuna 5. BEnb NereA 135. Osk Kurl 56. Alzola Atalak 91. Ataño TxanKan 65. TxGarm BordaB 18.
azpiadiera-1.2
(V-gip, G-azp, AN-gip ap. Gte Erd 162 ; H).
Saber, enterarse de. Tr. Documentado al Norte desde Dechepare, y al Sur desde Lazarraga, aunque en textos vizcaínos sólo lo hallamos en las traducciones del Evangelio de Uriarte y Kerexeta (Mt 11, 29), y en Gerrikagoitia.
Orai dute ikhasiren nola gauza hona zen. E 257. Ikhas ezazue eneganik ezen eme naizela. Mt 11, 29 (He, TB, Dv, Ur, Ip, Ol, Ker, IBk, IBe, etc. ik(h)asi; Leon jakizue). Oi bear dozu ikasi / zure amorez, ene laztana / nola nagoan galdurik. Lazarraga A7, 1170v. Oi Gaztelako errege jauna / erregiagaz ikatsu <-asu> / zure kortean dama ederrik / nola bapere ez dozun. Ib. A6, 1169v. Ikasirik nola berzea ill zen. Ber Trat 111v. Bekhatorearen intenzionea ikhasi. EZ Man II 170. Non ikhasi zien Profezien arau Jesüsek Betleemen izan behar ziala? Bp II 25. Mundu guzia[k] ikasi du Juanes gure berria. LasBer 574. Aitaren naikunza ikasi bezain laster. Mb IArg I 94. Ai, ai, ai ikasi / nola naizen bizi. Echag 166. Ikhasi dut [...] gure prinzesa maitearen bizia irrisku handian dela. Elzb PAd 60. Urrutitik kontuak / nik ditut ikasi. Tx B II 215. Hirian zela ikasirik. Zerb IxtS 48. Nondik ikasi zun gure erri kaxkarraren berri? Or QA 42. Alkarren berri ikasi. Uzt Sas 147. Alako batean ikasi nin, eta lasaitu niñuan, batek aldamenekoa billatu zuala. Ataño TxanKan 247. Bai batak eta bai bestiak etxian ikasitako mezuak. Gerrika 92.
v. tbn. MRos 10.2r. Harb 101. Tt Onsa 44. Xarlem 968. Jnn SBi 18. Ag G 302. Mok 19. Ldi IL 134. Ir YKBiz 373. Zait Sof 142. Etxde JJ 251. Arti Ipuin 77. Xa Odol 182. BasoM 152. Berron Kijote 68. Ataño MLanak 183. BBarand 165.
azpiadiera-1.3
(V-ger-och, Ae), ikisi (V-gip) Ref.: A EY III 298; Iz ArOñ.
" Txori ikasten, buscando y hallando nidos [...] (V-ger). Abia bat ikasi (V-och), kafia bat ikasi (Ae), hallar (aprender) un nido" A EY III 298. " Txorixeiri ikistan, buscando nidos" Iz ArOñ.
azpiadiera-1.4
" Ikasi ez ta aaztu ez, ¡qué ignorante!; litm.: no lo aprendió y no lo olvidó" A EY III 301.
sense-2
2. (V-gip ap. Elexp Berg; Lar, Añ, H (+ -kh-)) .
(Part. en función de adj.). Culto, instruido; sabio. "Entendido, sabio" Lar, Añ.
Hunela zinaizten Dotor / ikhasiei mintzatu. EZ Noel 166. Jakina eta ikhasia dela naturaleza ikhasi gabetarikan. "Erudita" . ES 190. Jende ikasiak ardura mutiri. JE Bur 132. Eusko elertilari ta ikasien emaitzak. "Intelectuales" . Y 1933, 2. Irakasleme azkarren artean [...] ikasiena. Erkiag Arran 138. Gaur egunean ere ikasi askoren artean nabaritzen dugu aje ori. Vill Jaink 8. Erakusten zuen gizon ikasia. Lf ( in Casve SGrazi 11 ). Gizonik azkarrenak / edo ikasienak / ere bazetik akatsak. Zendoia 57. Burulangile ikasiak. MIH 120.
v. tbn. HU Aurp 189. Inza in Jaukol Biozk VI. FIr 184. TAg Uzt 163. Or Aitork 326. Basarri 32. Zait Plat 1. Alzola Atalak 103. Insausti 231.
azpiadiera-2.1
Cualificado, con estudios.
Basek ikasiak direnei kalte dakartela. JE Bur 196.
azpiadiera-2.2
(No ref. a personas).
Etxe aberatsenetan, ikasienetan. HU Aurp 216. Errikoitasun gorritik bertso ikasietarako tartean. Ldi IL 82. Mintzo legun ikasiak eresten dunean. Or Aitork 284. Eleki ikasiak eta erri-elekiak. Gazt MusIx 159. Liburu ikasiak eta landuak. MEIG VI 180.
azpiadiera-2.3
Experimentado, entendido.
Arraunlari ikasiak. TAg Uzt 138. Epailaririk ikasienak. Ib. 224.
azpiadiera-2.3.1
(Con ines. o -t(z)en ).
Nola haurdanik izan zaren ikhasia letra sainduetan. He 2 Tim 3, 15. Baldin ungi mintzatzen ikhasia ez banaiz ere, ordean ez naiz hala jakintasunean. He 2 Cor 11, 6. Esku-lanetan baino are ikasiagoak buru-lanetan. HU Aurp 189. Jende [...] bizitzen ikasietan. Ib. 218. Antze-idazketan ikasiaren tankera. (In Or BM 20 ). Jardun orretan ikasia izan bear du. TAg Uzt 137. Artan ezpaita langile ikasia. Zait Plat 132. Ezbearretan ikasiago dala bertsoetan baiño. Berron Kijote 83. Ni baiño gizon azkarragoak eta ontan ikasiagoak itzeginda egongo dira gauz onetaz. JAzpiroz 113.
azpiadiera-2.4
( -kh- Dv, H). "(Adj.), bien appris" Dv.
azpiadiera-2.5
Estudiado, afectado.
Ongi naiezean bezela, baldan itxura ikasian. Ag G 163.
sense-3
3. Enseñar.
Hain sarri ikhasten derikie eztügüla behar iarraiki gaiza soberari. Bp II 37. Dakielakoz ürkhategiako bidia, bere adiskider ere nahi dereia ikhasi. Egiat 199. Aitak zarotan ikhasi / [...] zorion bilhakatzen. Elzb Po 211. Nok ikasi deutso berorri baserriko mutil satarrokaz ibilten? Echta Jos 65.
v. tbn. UNLilia 19.
sense-4
4. (Sust.).Estudio.
Zeinbatek egunazko ikasijari gitxi eritxita, gabak galduten ditubee, liburubak irakurten. fB Ic I 41. Dotrina eta irakatsi au [...] ain ederto argitu eta sendatua Elexa santiaren uste, erakutsi, ikasi, argitasun eta yakituriya pisu andikoagaz. Ur BulaAl 25s. Ez da ikasi aundietako gizona izan, diñoienez. Alzola Atalak 111.
azpiadiera-4.1
Enseñanza.
Gor-mutuak jaio ziran, baiña ikasi onak artu ebezan. Alzola Atalak 78.
azpisarrera-1
EZIN IKASIZKO. "Ezin-ikhasizko, qu'on ne peut apprendre, qu'il est impossible d'apprendre" Dv.
azpisarrera-2
GAIZKI-IKASI. (-kh- Dv, H; gaizkikasi S ap. Lh Eusk 1919-1920 (II), 81).
a) "Mal-appris" Dv. "Burhasoak nolakoak diren ageri da ume ongi edo gaizki ikhasietarik, il est clair, par les enfants bien ou mal élévés, quels sont les père et mère" H s.v. ikhasia. "Impoli, insolent" Lh.
Zure ganik obedienzia eta ohore behar dutenak hain gaizki ikhasiak eta hain bihurriak badira. SP Phil 164s. Zer lorietan aurthik lezakeen, hatzez gora, mandozain gaizki ikasia! Barb Sup 130.
b) "Gaizkikhasi (S; Foix), trivial" Lh.
azpisarrera-3
GUTXI-IKASI. Maleducado.
Haiñ guti-ikhasiak eta haiñ bihurriak badire. He Phil (ed. 1853) 140. Zaldi guti ikhasi baten konpaiñian. "Peu courtois" . Gy 126.
azpisarrerakoSense-3.1
Inculto.
Gizon gutxi-ikasi batek buruz gogoraerazi zidan. Or BM 14.
azpisarrera-4
IKAS-HAIZE.
Gaitz au [...] edozein ikas-aizek ez deramaño. "Vento doctrinae" . Or Aitork 108.
azpisarrera-5
IKAS-HAZKURRI. Alimento intelectual.
Maiean zer ikas-azkurri ematen zidan. Or Aitork 103.
azpisarrera-6
IKAS-DENBORA. Tiempo de estudios.
Horietarik denetarik jastatu dugu guk Uztaritzeko ikas-denbora guzian eta guhaur gehienik haunditzen ari ginen zazpi urte heietan. Larre ArtzainE 135.
azpisarrera-7
IKASIAREN IKASIAZ. A fuerza de estudio.
[Eladeren] egon-ezina geldi-erazi ikasiaren ikasiaz ta irakatsiaren irakatsiaz. Zait Plat 37.
azpisarrera-8
IKASI ERAGIN. Hacer estudiar; hacer aprender.
Itxasorako pillotukuntzea ikasi eragittea. Echta Jos 156. Seminarioan ikasi eragin zioten. A EEs 1916, 304. Begiraldi batzuk bein betiko ikasi eragingo eutsen [...] "Aita Gurea". Bilbao IpuiB 76.
azpisarrera-9
IKASI ONEKO. Bien educado.
Gizon apala eta ikasi onekoa zan. Alzola Atalak 139.
azpisarrera-10
IKASI-PASADA. Pasada rápida de estudio, repaso ligero. "Ikasi pasaria einddakuan joango naiz oera" Elexp Berg s.v. pasara.
azpisarrera-11
IKASIXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
Ikhasixe ditugu horiek oro. Prop 1896, 103.
azpisarrera-12
IKASIXEAGO. Algo más instruido.
Baiña iende ikasixegoek ere, bidemodu ortara ioten dute baitaratzen ez dirala. Or ( in Gazt MusIx 18 ).
azpisarrera-13
IKASIZKO. Culto.
Ikasizko ta erritikako antzea. (In Or BM 24 ).
azpisarrera-14
IKAS-MISTIKA. Mística aprendida, intelectual.
Geiegiko idurikizun oriek ikas-mistika diralarik, ez dira bizi-mistika gertatzen irakurlearentzat. Or ( in Gazt MusIx 32 ).
azpisarrera-15
IKAS-MOLDE. Arte, instrucción (?).
Bertsotan hasi eta hamar urte pasan / jardun nuen mendiko ikas molde basan. Xa Odol 315.
azpisarrera-16
ONGI-IKASI. Instruido.
O dotor ungi ikhasia. EZ Noel 151. Presuna ungi ikhasiak eta argituak. Ch III 7, 3 (Mst zerbait dakienak, Ol atindunei). --Ori ez da artzaia --apaizak-- ongi-ikasi zuur-ezia baizik, gorde bedi bitxi edergaillu legez. "Cortesano" . Berron Kijote 83.
azpisarrerakoSense-16.1
Bien educado. " Burhasoak nolakoak diren ageri da ume ongi edo gaitzki ikhasietarik " H (s.v. ikhasia).
ikasi
<< ihintz 0 / 0 ingeles >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper