Harremana

    OEH - Bilaketa

    286 emaitza dama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (283)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ideia.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde finales del s. XVI en todas las épocas y dialectos. Idea es la forma más antigua, atestiguada al Norte en Leiçarraga, Haraneder, MarIl , Hiribarren, Laphitz (junto con ideia ), Elissamburu y Mattin (junto con idei ), y al Sur en bersolaris de finales del s. XIX (en muchos alternando con idia y, menos frec., iria ), S. Mitxelena y Zaitegi. Hay ideia (idei en Mattin y Larzabal (Iru 46)) en autores septentrionales a partir de finales del s. XVIII: Mercy, Etchahun, Bordel, Laphitz, Xikito, Etchamendi, Lafitte, Mirande, Etchepare de Jatsu, Mattin, y algunos pocos autores meridionales cultos de la segunda mitad del s. XX. Hay idai(a) en Arradoy, Lafitte, Larre (ArtzainE 263) y en un ej. de Herria , e idai en Xalbador. Hay además dos ejs. de iderik en Txirrita y Mattin, quizá por razones métricas. En DFrec hay 176 ejs. de ideia, 10 de idea y 3 de idaia .
    sense-1
    (S), idea (V-gip, S; Lar, Añ, H→Lh (ide)), idia (V-gip), idaia, idei, idai(a), idera (H), iria Ref.: Lrq (ideia, idea); Etxba Eib (idia); Elexp Berg (idea, idia) .
     Idea, representación, imagen de una cosa en la mente; creencia; opinión, parecer. " Bakotxak bere idera, chacune son idée" H. "Fe política, idea. [...] Idia guztiak dira aintzakotzat artu biarrekuak " Etxba Eib. . " Idia ona da zuk oiñ agiriratu destazuna " Ib.
    Zeren hura [Iesus] den gauza ororen idea eta patroina. Lç Ins G, 3v. Parabisuko gozoen idea falso batez. He Gudu 33. Objet haukien ideak edo imayinak. Ib. 127. Ideia saintü harez gorthürik. Mercy 4. Nekhez egin daiteke idea justu bat [...]. MarIl 4. Bethetzen gaituzte kontrarioko ideez. Jaur 119. Nola guziak aipha [...] / herriz idea labur ematean? Hb Esk 156. Saindutasunaz zuk duzun idea ez da ene goarako. Laph 130 (20 ideia). Orra baliatzeko / naikua idea. Noe 70. Mundu onetan zenbait persona / bakoitzak bere iriak. EusJok II 73. Egun bat ontsa bazen / bortz egun herrestan. / Halere bizi nahi / ideia beretan. Etcham 134. Abertzaleen artean ene ideietako batño ere ez nuela khausituko. Mde Pr 63s. Irudimena berpiztu zait [...] eta ideia asko ba dut. Ib. 192. [Platonek] asmatzen ditu denboraz kanpoko molde batzu, hetan parte hartzen baitute gure "gauzek", eta adimendu huts bagine, guk ere ikusten ahal ginituzkenak: deitzen ditu ideiak . Lf ( in Zait Plat XXI (XIV idaien eremua ) ). Bere ideia bazuen [...] haurren hazteko moldearen gainean. JEtchep 53. Munduari buruz zeukaten ideia mearra ta estua zan. Vill Jaink 42. Onaren eta gaitzaren ideia. Ib. 74. Oraingo bizi-moldeak, oitureek, ideiek. Ib. 7. Moda berriko idaia zonbaiti [...] atxikia. Ardoy SFran 95. Idai desberdin izanagatik, ibil zaizte eskuz esku. Xa Odol 161 (v. tbn. EzinB 80 idai). Ez da ideia bat egiten ahal harek zer plazerra ukan zuen ene ikustea. Etchebarne 121. Alkarren ideen barri gitxi jakin. Gerrika 102. Neuk, naiz ez ikusi, badaukat [txondar] orren idea. Albeniz 15. Inguruan somatzen ditugun ideia eta iritzien arteko gerla. MIH 226. (266 idea)
    v. tbn. Alt LB 28. Gand Elorri 43. Lab SuEm 199. Othoizlari 1962, 484. Lasa Poem 63. Idea: Ud 114. SMitx Aranz 168n. Zait Plat 39. Idei: Zait Plat 39. Idaia: Herr n.º 587, 1 (ap. Arti Tobera 262). Idia: Ud 114.
    azpiadiera-1.1
    Ezari düdalakoz ideia zü beithan / eztüt ez maithatüko besterik mündian.Xikito 12.
    azpiadiera-1.2
    Ez dut ideia mikorik! JEtchep 90. Zer inen zuen / ez dakit horren iderik. Mattin 67.
    azpiadiera-1.3
    Imaginación, ingenio. "Ingenio [...] Idia aundixagaz eiñda dago etxe au " Etxba Eib.
    Petaiñ [...] / idea aundiko gerra-gizona. Tx B III 21. Hortako ere idea behar / gauza horren pentsatzeko. Mattin 30.
    azpiadiera-1.4
    (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Intención, propósito. "Plan, intención. Perretxikutara joateko idia neukan baiña eurixa dihardu " Elexp Berg. Cf. IDEAN, IDEATAN.
    Deliberatu izan zuen / harek apez egiteko, / ideia ez balango jin / ene formarazteko. FrantzesB I 84. Elgar esposa dezaten / ideia hunik badute. Bordel 93. Itxasoz juaiteko abisak ükhen tüzü / ideia sinple hori othoi ütz ezazü. Etch 676. Frantzesaren ideak / beti aldrebes, / gaur lau baldin badira / biyar baterez. Xe 213. Ukhan zuela bederen zerbait idea kapuxinen komentu batean sartzeko. Elsb Fram 125. Bertso bi paratzeko / artu det idia. EusJok 15. (v. tbn. idia artu en contexto similar en Auspoa 61, 133, y 60, 65; Auspoa 127, 13 (ap. ELok 238)) Kulpa gabia kastigatzeko / al dabilkizu idea? Tx B I 33. Ezkontzeko ideak / banituan. Tx B II 28 (v. esposatzeko [...] idiak en B 143; B 150 iderik). Nekatu gabe etorritzeko atera degu idia. Auspoa 60, 114. (ap. ELok 87) Ez badute ideirik / laster ezkontzeko [...]. Mattin 87. Nere ideia izan da / trankil bizitzeko. Mattin ( in Xa EzinB 99 ). Estranjerira martxatutzeko / artu giñuzen iriak. Auspoa 95-96, 260. Ba zuela ideia eskolak egiteko kantuari buruz. Etchebarne 125. Etxian ontzat euken idea ori, eta alan egin genduen. Gerrika 205. Ire idea zer daukaken jakin nai nikek. Albeniz 43.
    v. tbn. LuzKant 91. Lf Murtuts 52. Idea: Izt C 397. JanEd II 97. MendaroTx 194. Yanzi 149. Idia: Uzt Sas 41. Lasarte in Uzt Noiz 121.
    azpisarrera-1
    IDEAN. Con la intención (de), con la idea (de).
    Dudarik gabe dabil fueruak / ekarritzeko idian. Tx B II 54 (93 -ko idian). Dama batekin abiatu naiz / esposatzeko idian. Tx B I 209. Beste jaun batzuek ebilli / dirade bidian, / gure mendiya oiek / kentzeko idian. Yanzi 148. Brasildikan tximiñuak ekartzeko idean gabizela. SM Zirik 112. Arro etozan emengo lurrak / arin artzeko idean. FEtxeb 57. Gauean etortzeko idean atera nintzan. BBarand 146.
    azpisarrera-2
    IDEAN IZAN. "Idean dut, jái dans la pensée" H.
    azpisarrera-3
    IDEATAN. Con la idea (de), con el propósito (de). "Ezkontzeko ide(a)tan zeuden, baña gelditu egin dira (AN-gip), ezkontzeko ideatan zailtzen (B)" Gte Erd 26. "Behixa erosteko idietan juan da Elgoibarrera" Elexp Berg.
    Madrill aldetik ze ideatan / etorri zerade? Tx B II 190.
    azpisarrera-4
    IDEAZ. Intencionadamente.
    Bertso ok etzatzutela / iñork gaizkitzat artu, / ideaz ez nuke nai nik / besterikan mendratu. Yanzi 174.

    ideia

    ideia
    << horrenbeste 0 / 0 igaro >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper