(Lcc, SP, Urt I 459, Lar, Añ, Gèze), enperador, inperadore, enberador(e).
Emperador. Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, aunque su frecuencia disminuye desde principios del s. XX, especialmente al Sur, en beneficio generalmente de términos de significado en origen más general, como p. ej. agintari, que ya Larramendi trae s.v. emperador; cf. MIH 355. Sólo encontramos inp- en Tartas y Leon; Eguiateguy usa enberador (174) y enberadore (255); hay además algunos pocos ejs. de enperador en Mendiburu. En DFrec hay 5 ejs. de enperadore y 8 de inperatore .
Cesar, hartzen da enperadore romano guziagatik. Lç Decl ã 2r. Enperadore jaunaganik / ekarritzea lizenzia. Lazarraga B26 1204r. Ni nauk Errege guztien puxant Enperadore. EZ Man I 75. Halako enperadore bat ema-eztheus batek hala errendatzen duenean. Ax 343 (V 228). Ez othe naiz halako enperadore iarri behar, nolako enperadore nahi bainuke kausitu neroni partikular baninz. SP Phil 385s. Alemaniako Inperadorearen alde. Tt Onsa 24 (176 enperadore). Zoin baitzen Errümeko Enperadoriaren Gobernadore. Bp II 48. Enperadore egin zenean. ES 168. Mundu guztiko Enperadore Zesar Augusto aundiak. Acto 75. Hala arribatu ere zen gosete hura Klaudio enperadore zen denboran. He Act 11, 28. Enperadore edo munduaren Agintari esan oi diranen Historiak. Cb Eg III 331. Enperadore batek beretu zituen. Lg II 107. Amabostgarren urtea zijoan Tiberio Erromako Enperadore arkitzen zala. AA III 519. Napoleon, Frantzian enperadoria, / Europan egin duzu hanitz balentria. FrantzesB I 45. Arren, Bitoriara / atera zaitezte, / enperadore bati / zor zaio ainbeste. Ib. 138. Luurreko errege ta enperadore askori. JJMg BasEsc 38. Heraklius Enperadoreak. Jaur 407. Rusiako Yainko da Enperadorea. Hb Esk 159. Enperadoreagatik len egiten ziran ofrendak. Lard 539. Moroak zeuden enperadore / eta guzi etorriyak. Afrika 143. Adrien Enperadoriaren gaztelia. Ip Hil 181. Koroia buruan: / Enperadore batek / daroian moduan. Azc PB 302. Erten zion bidera Justino enperadoreak. Ag Serm 161. Enperadorea gerla berri bati lotzera baitoa. JE Bur 143. Erromako Erburu edo Enperadorearen ordez. Inza Azalp 67. Guillaume Alemaniako enperadoreak oihuka errana zuen. Zerb Gerlan 93. Tiberio-Zezar inperadore zelako hamabortzgarren urthean. Leon Lc 3, 1. Gogora ditzagun aintziñako enperadoreak. Vill Jaink 129. Enperadorearen jauregi. Lf in Casve SGrazi 11. Karlos Handia enperadore koroatu zuten urtean. MEIG VII 112.
v. tbn. Mb IArg I 320. Mih 73. Ub 61. AstLas 28. Xarlem 1442. Gco I 424. Astar II V. Zav Fab RIEV 1907, 92. Echag 55. It Fab 62. Bordel 52. Izt C 471. Gy 305. Dv y HeH Lc 3, 1. CatS 96. Aran SIgn 7. Prop 1876-77, 139. Ant EE 1884a, 425. Bv AsL 64. Arr May 21. Elsb Fram 83. Zby RIEV 1909, 227. Lap 326 (V 149). Arb Igand 62. HU Aurp 174. CatJauf 31. Goñi 89. StPierre 85. Zub 29. Barb Leg 26. Ardoy SFran 20. Berron Kijote 19.