Harremana

    OEH - Bilaketa

    3213 emaitza buru bilaketarentzat

    Sarrera buruan (399)


    Sarrera osoan (498)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 ezpata.
    etimologikoa
    Etim. Del lat. spatha .
    Onom.: Dominico espata. (1127) Arzam 225.
    sense-1
    1. (gral.; IC 441v, Urt I 78, Lar, Añ, Arch VocGr , Gèze, Lecl, Dv, H), ezpada , espata (V-gip; Lcc, IC 447r, Volt 77, SP, Gèze). Ref.: A; Lrq; Etxba Eib ; Iz ArOñ (espata); Elexp Berg ; Gte Erd 289; ZestErret.
    Espada.
    Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. Ezpada aparece únicamente en un ejemplo de Eguiateguy. Hay ejemplos de espata en Pouvreau (Phil 322), Cardaberaz (Eg II 88), Inchauspe (Hil 117), G. Manterola (Goi 61) y Orixe (Aitork 352), pero estos autores emplean más frecuentemente ezpata, excepto Pouvreau y Manterola. En DFrec hay 47 ejs. de ezpata.
    Aparece con instrumental, en el sdo. de 'con la espada, por medio de la espada', en Leiçarraga, Haraneder, Olabide, Leon, Kerexeta, IBk e IBe (Lc 22, 49), Haramburu (251), Axular (205 (V 138)), Larramendi (SermAzc 46), Mendiburu (IArg I 121), Cardaberaz (Eg II 90), Larreguy, Mihura (95), Eguiateguy (174), Monho (64), Moguel (CC 141), Jauretche (359), Hiribarren (Esk 68), Lardizabal (444), Duvoisin (LEd 128), Laphitz (11), Beovide (AsL 219), Xenpelar (339), Joannateguy (SBi 102), Inchauspe (Hil 118), Hiriart-Urruty (Zez 77), CatJauf (30), Inza (Azalp 61), Enbeita (114), Orixe (Eus 256), Zaitegi (Sof 198), Etxaide (AlosT 102), Etxaniz (Antz 29) y Azurmendi (HitzB 31).
    Con sociativo (-kin) lo hallamos en Mendiburu (IArg I 368), Moguel (CC 132), Aguirre de Asteasu (III 369), Oteiza, Brunet y Duvoisin (Lc 22, 49), Hiribarren (Esk 225), Lardizabal (540), Xenpelar, Hiriart-Urruty (Zez 22), D. Agirre (Serm 89), Txirrita (II 54), Enbeita (55), Berrondo (Kijote 55), -gaz en Lazarraga (A 1154v), f. Bartolome (Ic I 67), Astarloa (II 237), J. J. Moguel (BasEsc 177), Arrese Beitia (AmaE 452) y T. Etxebarria (Ibilt 480). Cf. MIH 112: "Adierazi behar litzake ezpataz jo, adibidez, ezpatarekin jo baino garbiago dela".
    Ori eskuan ezpata. AzkPo I. Eta haren ahotik ilkhiten zen ezpata zorrotz bat, harzaz io ditzanzát nazioneak. Lç Apoc 19, 15 (He, TB, Dv, Ol ezpata). Zeuren ezpataok eskuetan artuta. Lazarraga A 1153v. Erran komuna da ezpatak ezpata sar arazitzen duela maginan. Ax 570 (V 366). Zeiñ espata, doradua, plateadua ala pabonadua? Mic 12v. Zeren hil duzun Uri amonitarren ezpataz. Lg I 307. Hamar ezpadak ezteroie ürhats bat gibelerat eraginen. Egiat 255 (174 ezpata). Soldau aldraak sartuten zirian ezpata odoltsubakin errijeetan. fB Olg 145. Batista Biribill, / dantzan ongi abill, / ez dek ezpatarik / ire parekorik. (Interpr?). It Fab 204. Ezpatalaria ezpatak galtzen du. Hb Egia 83. Gobernadore batek eman du / erremateko ordena: / ezpatarekin lepua bertan / kentzia zala onena. Xe 338. Emendik aurrera zure ezpatak gurutzia biar du izan. Bv AsL 71. Ordutik Jerusalemeko hiria suntsitua izan zen; tenploa errea; Juduak ezpataz hilak. CatJauf 30. Ezpata artzen duten guziak ezpataz ilko dira. Ir YKBiz 472. Nor ba'aiz neurtu zak ire ezpata nerearekin. Etxde AlosT 102. Ezpatakiko zaldun bat. Etxde JJ 173. Bildurtiaren ezpateak, puntea motz. EZBB I 71. San Migel ere ezpata altxarik / an arkitzen da alboan. Insausti 109. Bi ahoko ezpata darabil beti eskuetan eta urrikia du ezpata horrek ahorik zorrotzena. MEIG I 183.
    Espada, torero principal.
    Españian autubak / arteko gizonak, / pika, banderilla ta / ezpata onenak. Echag 87. Festagille guztiak / dira errikoak, / pikadore, ezpata, / banderilleroak. Ib. 232.
    Espada (en los naipes).
    Sosik baldin bagenduan, jokuan. Guk ogeitamaikan esaten genion. Beste batzuek urre ezpatan esaten diote. BBarand 9.
    "Txanke espati(a) baño argala(go), para decir de alguien que es flaco" Etxabu Ond.
    sense-2
    2. (V, G, Sal, R ap. A ).
    "Agramadera, instrumento para majar el lino" A. Cf. zurezpata.
    Ezpata oñian edo onduan iminten dabee lino astozapinduba ta esesten deutsee zurezpatiaz. Mg PAb 138. Kantadu dagiguzan / linuaren penak / ezpata oneen otsian / izanik latzenak. Ib. 141.
    sense-3
    3. "(Bot.), espadaña, gladiolo" A. "Glaïeul" Alth Bot 8. "Espadaña" CEEN 1971, 345. v. infra EZPATA-BELAR.
    sense-4
    4. (gral.), espata (V-gip), ezpeta (V-m) Ref.: A; Urkia EEs 1930, 199; Arin AEF 1960, 61; Iz ArOñ (espata); Zubk Ond (ezpeta); Elexp Berg; ZestErret .
     "Palos que se colocan verticalmente delante y detrás del carro" A. "Ezpatak [...] son dos palos más largos que taketak y que van colocados en el timón en la parte delantera o trasera de la cama" (G-goi) Arin AEF 1960, 61. "Movible también la pieza llamada ezpata que sirve para apretar más o menos la carga cuando se lleva hierba o helecho" CEEN 1969, 225.
    Aintzineko tentearen gainean ezarri zuen lore-buketa bat, eta ezpatan (gibeleko tentea), jatsa zahar bat. Larz GH 1959, 86.
    azpiadiera-4.1
    " Ezpeta, vara larga que se coloca en los lados de la embarcación para sostener a los aparejos" Zubk Ond.
    sense-5
    5. "(BN-ciz), maniotas, trabas" A.
    sense-6
    6. " Ezpata (R-vid), algo del arado, no sé qué; ezpatakari (B)" A Apend.
    azpisarrera-1
    EZPATA-BELAR (G, AN, L; Dv). Ref.: A; ZestErret. Espadaña. "Iris germanica, lirio" Lcq 163. "Gladiolo, espadaña" A. "Ezpata belar" Mdg 151 (sin trad., en una lista de nombres de plantas). "Espadaña" AEF 1927, 57.
    I kokorika / gorderik egoan, / ezpata-belar aien / atzean jarririk. It Fab 187. Ihia bizi othe daiteke hezetasunik gabe? Ezpata-belharra urik ez den tokian? "Carectum" . Dv Iob 8, 11 (Ol belarra, Ker iia).
    azpisarrera-2
    EZPATA-BIHUR. "Ezpata-biur, ezpatak aldetarantz ez egiteko biur bikoitza" (V-gip) Urkia EEs 1930, 48. Cf. supra (4).
    azpisarrera-3
    EZPATA-BURU. Empuñadura.
    Eskua ezpata-buruan jarririk eta begiak zeruruntz biurturik. Berron Kijote 117. Bere ezpata-buruan eskua jarrita garbi ta ozenki mintzatu zan. "En el puño de su espada" . Ib. 161.
    azpisarrera-4
    EZPATA-JOKO (V-gip ap. Etxba Eib; -joku VP). Lucha con espada. " Ezpata-jokua, esgrima" VP 28r.
    Baiña nerea da guzi-guziaren errua, ez bait-nuan ezpata-jokorik egin bear ni bezala zaldun armatuak ez diranen aurka. Berron Kijote 165.
    azpisarrera-5
    EZPATA-KOLPE. Golpe de espada; acción de clavar la espada.
    Hora hil zian, ezpata kolpu bat emanik. Tt Onsa 81. Zenbatetan ez duzu aditu hunelako hill da ezpata kolpe batez? Ch I 23, 7 (SP ezpataz, Ol ezpataz yota). Bihotza bi erdi egiten duen ezpata kolpeak gorphutzeko bizia eramaten darotan bezala. Brtc 96. Egotu zitzaion begira astiroki mila ezpata kolpek baino saminkiago bihotza zilhatzen zion ikusgarriari. Jnn SBi 46. Belhaunikatua eta burua apaldua, ezpata kolpearen beha zagon. Ib. 141.
    azpisarrera-6
    EZPATA-KOLPEKA. A golpes de espada.
    Hasi ziren bi gizon ezpata kolpeka. Ax 467 (V 303).
    azpisarrera-7
    EZPATA-MAKILA. Lanza.
    Artu eben burubidea txalupa bakotxak erabilteko barruan arri asko ta bost ezpata-makilla zorrotzak eta luzeak. Echta Jos 117 (v. tbn. 119).
    azpisarrera-8
    EZPATA-MUSU.
    Bere zalditik jaiki eta arin-arin bereganatu zitzaion ta ezpata-musua begietan iarririk, bere burua menpekotzat ematea esan zion. (Quijote IX) "La punta de la espada" . Anab RIEV 1928, 611.
    azpisarrera-9
    EZPATAN ARI IZAN. "Ezpatan haritzea, se battre à l'épée" Lecl.
    Egizu bihotz handitako gizon batek, ezpatan hari denean etsai borthitz batekiñ, elkhar gana sobera hurbildu izanez, bata bertzeari lephotik lotzen zaizkonean, egiten duen bezala. He Gudu 93.
    azpisarrera-10
    EZPATAN IRAGAN.
    Atravesar con la espada.
    Behar diat jakin, Aygalont, / nahi izanez konbertitü, / ezpatan igaraiteko bestela / izanen iz jügatü. Xarlem 681.
    azpisarrera-11
    EZPATAN JOKATU.
    "Esgrimir" VP 28r.
    azpisarrera-12
    EZPATAN PASARAZI.
    Hacer atravesar con la espada.
    Pasarazi zituen guziak ezpatan. Lg I 284. Ezpatan pasarazi zuen populu guzia. Ib. 271.
    azpisarrera-13
    EZPATAN PASATU.
    Atravesar con la espada.
    Hetako jendeak ezpatan / Aristokratzat pasatu. Monho 64.
    azpisarrera-14
    EZPATA-SAGAR (SP Dv, A). "El pomo de la espada" A.
    Orreik bai burnizko janzkijak, / ta urrezko ezpata-sagarrak! Laux AB 99. Uztarretako iru guziz gogarakoak dira, ziñez, ta ezpatasagarrai oso egokiak. Amez Hamlet 171.
    azpisarrera-15
    EZPATA-UKALDI. Golpe de espada. "Ezpata ukhaldia, coup d'épée" H (s.v. ukhaldia). "Ezpata khaldü (S) [...] aizkora ukhaldiak (BN-lab)" Gte Erd 200.
    Ezpata ukhaldi batez. Tt Arima 28. Andredena Mariak ezpata ukhaldiz bertzerik galdatzen zuela. Laph 31. Burregoak eman zion beraz ezpata ukhaldi bat Martina sainduari. Jnn SBi 177. Sugetzarrari moztu ditio / ezpat-ukaldiz egoek. Or Eus 259. Egurrari Isaak estekatu, ezpatakaldi batez hiltzeko. Zerb IxtS 20. Aski duk ezpatakaldi batez erditik egitea eta bakhotxari erdi baten ematea! Ib. 57.
    azpisarrera-16
    EZPATA-UKALDIKA. A golpe de espada.
    Bainan heien buruzagiak, etsaiak heldu ikusi zituelarik, beldurrez eta bere lagunek Jainkoa arnega zezaten, etzituena berak hil ezpata ukaldika? Ardoy SFran 194.
    azpisarrera-17
    EZPATA-URKULU. "Ezpata-urkulu, belar ta garoetarako erabiltzen dan bi adardun ezpata" (V-gip) Urkia EEs 1930, 47. Cf. supra (4).
    azpisarrera-18
    EZPATA-ZIRI. "Ezpata-ziri, ezpatak ez irtetzeko sartzen zaion ziria" (V-gip) Urkia EEs 1930, 48. "Gurdiaren ezpatari, pertikari eusteko, sartzen zaion ziria" ZestErret. Cf. supra (4).
    azpisarrera-19
    EZPATAZKO (Adnom.). "Esgrima de espadas, espatasko isgrimea" Lcc.
    Hau zen, dio S. Pablok egungo bere epistolan, lasterkako ta ezpatazko beren jokoan irabazi nai zutenak egiten zutena. Mb IArg I 217.

    ezpata

    ezpata
    << EZ HANKA ETA EZ BURU 0 / 0 FAMILIA-BURU >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper