Harremana

    OEH - Bilaketa

    839 emaitza berez bilaketarentzat

    Sarrera buruan (22)


    Sarrera osoan (495)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    2 erne.
    sense-1
    1. (V, G, AN; Lar, Añ, H) Ref.: A; Etxba Eib; Iz ArOñ; Elexp Berg .
     Brotar; germinar. "Nacer [...] las plantas" Añ. "Retoñar [...] bigarrenez erne " Ib. " Erne orduko igartu [...] (Astar)" H s.v. ernatzea. Cf. A Apend: "Nondikoa da Andra Mari ori? Bera erne (V-ple)". AxN explica hozitzetik (271) por ernetzetik. v. ernatu (2). Tr. Documentado ya a principios del s. XVII (en EneB, con el sdo. de 'nacer, producirse'), es usado por autores vizcaínos y, con algo menor frecuencia, por guipuzcoanos. En DFrec hay 8 ejs. Lauaxeta (BBa 90) emplea la forma fuerte derne .
    Erneko da, zorituko da, ta bilduko dezu iñon ere nerekiko bildu dan uztarik ederrena. Lar Carta a Mb 280. Garija erne onduan. Mg PAb 150. Azia erein ondoan estali bear da erne dedin. AA III 443. Geure bijotzetan erne dedin, azi dedin ta prutu ugarijak emon dagizan. fB Ic III 376. Erne orduko jorran asirik. Izt C 28. Landare guztiak lurrean erne baño lenago. Ur Gen 2, 5 (Dv lurretik sorthu). Erne baño ere leen, ereinda zeukaten azia dana leortu. Aran SIgn 101. Beragandik zirean erne eun landara. AB AmaE 317. Garia [...] ez da ongi ernetzen. Agric 86s. Auts biurtuko dabena suak / iaio ta erne dan guztia. Azc PB 28. Erbestetik ekarririko aziagaz emen ernetako bedar txarrak zarie zuek. Ag Kr 100. Ez da arte-aritzik / ernetzen bi aldiz. MendaroTx 367. Ta adar beltzetan erne da bizia. Ldi BB 58. Milla milloi azitatik bat erneko omen da. Munita 100. Zizak, zaldi-zimaurretan ernetzen zirala konturatu zan. Egunaria 3-1-1957 (ap. DRA ). Ifar-aldeko elurretan erne diren bi gorosti-aleak. Mde HaurB 51. Gariak ernetzerakoan. NEtx LBB 165. Abenduan ereindako galaziak erne. Zendoia 192. Arbik ere etziran / luzaroan erne. Insausti 251.
    v. tbn. Urruz Zer 118. Jaukol Biozk 15. Enb 36. Kk Ab II 142. Laux BBa 28. Zait Sof 125. SMitx Aranz 5. Gand Elorri 61. MAtx Gazt 15. Ibiñ Virgil 40.
    azpiadiera-1.1
    (Part. en función de adj.).
    Arbi-lur maneatzen / ere giro falta, / euria zala-ta; / gero arbi erneak / ura gaixo-planta. Insausti 92.
    azpiadiera-1.2
    (Trans.).Hacer germinar. v. ernarazi (2).
    Nok erneetan ditu geure laboriak soluetan. fB Ic I 63. Arantza gogorrak lore ugari zoragarriak erne baitzituzten. Or Mi 123. Lurrak ian-belarra erne dezan. Or Aitork 397.
    azpiadiera-1.3
    Brotar (no referido a plantas). "Endentecer, ortzak erne " Lar.
    Etzan ez millagroa bizar banakea / Okotz ta ezpanean ari ernetea. AB AmaE 273. Azi txiki ura erne ta azitzeko. MAtx Gazt 17 (referido a un embrión humano).
    azpiadiera-1.4
    Nacer, producirse; provenir. "Proceder, originarse, nacer" , "provenir" Añ.
    Ene begiakaz biotzeen artean / errenkore andiak erne zitean. EneB 1s. Zergaiti eze dira prinzipaleanak, eta beste birtuteen sustraiak, zeinetarik eta ernetan direan. Cap 77s. Libru santuen irakurtzetik sortu, erne ta datozan zorionak. Añ EL1 2. Kalte edo aserrakuntzarik erne bada. Ib. 137s. Parisen erneten da / moda bat astean. Azc PB 203. Berez erneko aizea. Ib. 174. Eurotatik erneriko beste pekatu batzuen buruak, iturriak eta sustraiak. Itz Azald 176. Erne zitzaion bularbarruan prantzez ikastera joateko gogoa. Ag G 115. Itandu biar da zelan geitu zan mutillen gorrotua, ez zetatik erne zan. Kk Ab I 32. Gaur daukazan eskubideok, gizartean erne ta jaio yakoz. Eguzk GizAuz 91. Gaitz itxaskorren bat erne dala somatuko balitz. EAEg 5-11-1936, 223. Matxinada au erne zan egunetan. "En los primeros días del actual movimiento subversivo" . Ib. 10-1-1937, 769. Ezpaiñetan erne zitzaion irri-parre eztiak. Etxde JJ 245. Urrun, doiñu bat erne zan. Gand Elorri 123. Siñiskeria guztiak ere sustrai ortatik erne dira. Vill Jaink 132. Betiko asarrea erne yakan Nikanor-eri bularrean. Erkiag BatB 94.
    v. tbn. Goen Y 1934, 93. NEtx LBB 264. Azurm HitzB 57.
    azpiadiera-1.5
    (Trans.).Causar, producir, crear. "Causar, originar" Añ.
    Pekatu jaijuak betiko erijotzia erneetan dabela. fB Ic II 261. Ea iñori guzurrik erne deutsazunez. Añ EL2 152s. Bertute aiek [...] zeñak laster sortuazi ta erne ere oi dituben animak irabazteko zelo beroak. Aran SIgn 108. Bere sortzeak aitari erne zion poza. Etxde AlosT 95. Gogoak ezin dezake ezer garairik erne. Ibiñ Virgil 95.
    azpiadiera-1.6
    Ocurrirse. " Erne bat etxat egin, ni se me ha ocurrido" A Apend.
    Ezalzan inor izan biotz-barruan garrazkeriaren bat erne ta otu etzitzaionik. A Ardi 84.
    azpiadiera-1.7
    Ser concebido.
    Oraindik ezpainiñukan gurasoengandik erne ta sortu. Zait Sof 134. Aproditeren jaiotegunean ernea. Or ( in Zait Plat 154 ). Bere sabel garbi-garbian Jesus erne zitzaionean. MAtx Gazt 20. Baiña laister Agorrean eme zitzaion bestea, eta 43ko Maiatzaren 17an Felix jaio zan. JAzpiroz 198.
    azpiadiera-1.8
    Engendrar.
    Aren sabelean erne baininduzun, ene Iainko. Or Aitork 229. Gizaki berri bat ernetzeko aitaren laguntza nai ta naiezkoa zala. MAtx Gazt 20. Lur onek erne zituen Dekius, Marius, Kamil eta Eskipion. Ibiñ Virgil 85s.
    sense-2
    2. Despertar, avivar. v. ernatu.
    Jagoleen arreta ta ardura zolia astindu ta erne bear zala otu yakan agintari nagusiari. Erkiag BatB 24.
    azpisarrera-1
    ERNE-BERRI (-barri V-gip ap. Etxba Eib; ernaberri Lar, H). (Estar, etc.) recién germinado, recién brotado. "Porrina de las mieses" Lar. "Recién germinado. Esparraguak, erne-barri batzen dira" Etxba Eib.
    Erneta bereala edo erneberria arrapatzen badu ere denbora txarrak, galdutzen du. Agric 87. Mastiak erne-berri daudenean. Ibiñ Virgil 90.
    azpisarrerakoSense-1.1
    (Como adj. pleno).
    Sudurpeko ille-mordoska erneberria. TAg Uzt 62. Maitakeri zaharra eta maitasun erne berria. Etxde JJ 267. Belar erne-berriak zapaldu. Ibiñ Virgil 108.
    azpisarrera-2
    ERNE-BERRIAN. Nada más ser concebido.
    Erne-berrian illak badira ere. Or QA 100.
    azpisarrera-3
    ERNE ERAGIN. a) Hacer brotar. v. ernarazi (2) .
    Iruntza, azijari erne eragiteko. Ur MarIl 88.
    b) Hacer despertar, hacer avivarse. v. ernarazi.
    Eta edari pitiña bere urdailleratuaz, jaso ta erneragin deutsa adorea ezagunean. Erkiag BatB 195.
    azpisarrera-4
    ERNE GAIZTO EGIN. "Erne gaizto egin (V-m)" A Apend (sin trad.; DRA traduce "malograrse una germinación").
    azpisarrera-5
    ERNE-GAUZA. Cosa que germina.
    Arraiek eta baleek ez dute erne-gauzarik iaten. Or Aitork 414.
    azpisarrera-6
    ERNE-INDAR. Fuerza que hace brotar.
    Oin-oñeen gañean luze-luze egiñak, erne-indarra goi argi-yario artatik egarriz edaten. Ldi IL 29. Udaberriaren erne indarra ezta zugaitz eta landareentzat izan soilki. Etxde JJ 106.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Fig.).Fecundidad.
    Adimenaren erne-indarrez. "Propter rationis fecunditatem" . Or Aitork 409.
    azpisarrera-7
    ERNE-LEKU. "Raíz, origen" Añ. v. erneune.
    Naasteko dantziari esaten deutsee [...] pekatu guztien erne lekuba. fB Olg 86 (v. tbn. 138).
    azpisarrera-8
    ERNE-MIN. Deseo de brotar (fig.).
    Hitz bitan, erne-mina ageri du nondinahi aldizkari honek. MEIG II 96.

    erne

    erne
    << ernatu 0 / 0 eroan >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper