(V-ger, AN-gip; Lcc [corregido sobre gabilai], VP 31v, Izt C 198),
gabiroi (G; H(V, G)),
gabilai,
gabilan,
gabilloi,
gabillara (V-gip),
gabilare,
gabinare,
gabirau,
gabirari,
gabillau (V-m),
kabirai,
kabelai,
kabidoi (G-azp, AN-larr),
kabillara (V-m),
kabilddara (V-gip),
karibei (V-gip),
kabrina (-e B)
Ref.:
A (gabirai, karibei), Apend (gabilau); Arzdi Aves 161; Dass-Eliss GH 1923, 377; Iz ArOñ (kabílddara); Etxba Eib (gabillaria); SM EiPáj (gabillara); Asp Leiz (kabidoi); Zubk Ond (kabillara); Izeta BHizt2 (kabrine). Cf. gabirón en el cast. de Orio (Echaide Orio 118). Gavilán.Se emplea tbn., sg. algunos testimonios, para designar a otras rapaces similares como el milano (Asp Leiz) o el cernícalo ("buse vulgaire" en Dass-Eliss), o indistintamente para dos o más de ellas (gavilán y cernícalo sg. Arzdi en Larrinoa; gavilán, azor y cernícalo en Iz ArOñ). v. txabirai, mirotz. Ai, joat gabiraia / aztor usua.
Perucho
4s.
Zegaiti esaten jakee mirubak ta gabillaiak egazti arrapatzalle edo txori lapur oneei?MgPAb 180.
Gabirabaren antzeko txori bat da au [mirotza]. EchveDev 162n.
Kabirai aien atzaparretan preso zegoen usoa. ArrBearg 153 (ap. DRA
).
Gaztelako kabelai ixill / txori arrapalaria. ABAmaE 79 (v. tbn. 266).
Eskuti saltatu da gabilarea, / egotxo nabarrean zeraman kartea. (G-nav). ACPV 1045 (cf. tbn. 1053 (G-nav): Eskutik bolatu zait gabinarea, si bien Azkue (pero no Balad 205) traduce "murciélago", por semejanza formal con variantes de gau-enara (q.v.)).
Gabiroiak oillarrak jan. Noe 121.
Txituak zaitutzen kolka / gabirauakin burruka. MendaroTx 97.
Gabirabaen gisa / gizon asko dira, / litxarreriyan iñoiz / aspertzen ez dira. PArtUstez 132.
Aztorea ta bai gabiraia, naiz ta au txikia izan, arraparietan azkarrenak eta, almen bereziak zetie eizarako. MItziarTxoriak 28.
v. tbn. Ag G 337. Gabiroi: It Fab 89. Gabilai: Mg PAb 182. VMg XIV. Gabilan: MendaroTx 359. Gabilloi: Enb 192. Erkiag BatB 38. Gabirau: Iraola EEs 1914, 75. Gabirari: BasoM 83.
azpisarrera-1
GABIRAI URDIN.
"Gabillara urdiña, aguilucho cenizo (Circus pygargus)" SM EiPáj.