Harremana

    OEH - Bilaketa

    226 emaitza bago bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (224)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    usadio.
    tradizioa
    Tr. Documentado en autores guipuzcoanos desde mediados del s. XVIII, en vizcaínos (casi todos ellos de principios del s. XIX), tbn. lo hallamos en FamInst y en unos versos alto-navarros septentrionales de finales del XIX, así como en Goyhetche (234) y un ej. de Prop (1896, 269). La forma mejor documentada es usadio. Hay usario en la versión guipuzcoana de Moguel, en los dos ejs. septentrionales, en el texto baztanés y en los autores del s. XX, a excepción de Txillardegi que emplea usadio. En DFrec hay 9 ejs. de usadio y 10 de usario.
    sense-1
    1. (V-m, G; Lar, Añ, H (V)), usario (V-gip, G-azp) Ref.: A; Etxba Eib (usarixua); Gketx Loiola (usario); Elexp Berg (usarixo); ZestErret ( usariyo ) .
     Uso, hábito; costumbre. "Abuso, uso malo, usadio gaistoa, dongea. Lo que se hace con abuso, usadio gaiztoz, deungeaz egiten dana " Lar. "Costumbre" Añ. "Práctica, uso continuado" Ib. "Uso, usanza, institución, proceder consagrado por el uso. Usario zaarra, antigua usanza; vieja institución, costumbre tradicional y sagrada; viejo estilo. Guk usario zaarrari segitzen diogu " Gketx Loiola. "San Juan egunian lora-sortia bedeinkatzera eruatia zan emengo usarixua" Elexp Berg. .
    Zure kondenazioko usadio ori sustraietik ebaki edo ateratzeko. Cb Eg III 387. Bildur santu ta usadio onetako bidea erakustea. Ib. 360. Gorputzak bere kulpa, usadio edo griña gaiztoakin. Ib. 380. Usadio txarrai berneak ebaki. Cb EBO 20. Antxinakua da oitura edo usadio au. CrIc 46. Komuninoe batetik besterako bitartian jardun usadio edo ekandu txarrak kentzen. [...] Usadio edo oitura gaistuak itxi ta len baño bizitza obago bat eruan. Ib. 145. Irtetzeko bekatuaren oitura edo usario gaiztotik. Mg CC 171. Alderatuteko zeu ganik oitura, usadio edo ekandu deungeren bat. Añ EL1 73. Ekandu edo usadijo dongeetan sarturik dagozanak. Mg CO 160s. Ebanjelio Santuak kondenatzen dituan usadio galgarri askorekin. Gco I 418. Gure usadio, gure zabarkeria ta bizimoduari begiratzen badiegu. AA III 285. Juduen usadioak eta izkuntza. Ib. 331. Ez bat egitia munduko usadijo geistuakaz. JJMg BasEsc 146. Mundubaren usadijo paltsuak eta lege zorigestokuak zortzi, amar urteko umiak bere bakijeez. fB Ic I 4. Erri onetan oitura edo kostunbria dago jaijegunian dendak zabalik eukitia. Ezta oitura edo kostunbria, ezpada usadijo gestua. Astar II 73. Geure foru, aukera, eskubide, ekandu ta usadijo onak. (1850). BBatzarN 169. Sala artan sartu, eta denbora aietan usadioa oi zan bezela, eraman ziozkan bere senarrari bere ezpata eta lanza. Arr GB 12. Anziñako gere lege eta usadio ederren estalpean. Arr EE 1885b, 473. Usadio santu au egiten zeudela. Arr May 176. Mariak paratua / da usariyua, / beti errezatzeko / arrosariyua. Auspoa 97, 31. Usariyo zarra da, / ez oraiñ jarriya, / len bezela nai degu, / ez gauza berriya, / San Tomaseko feriya / txorixua ta ogiya. Alz STFer 144. Ez dut hargatik aiphurik gabe utziko usario bat, jendekia heien barbarokeria ezagutarazten duena. Prop 1896, 269. Gaurko egunean erri aundietan txertatzeko dagoan usariyoa da ateratzea txertua txal gazteen errapetik. Aran-Bago ManMed 238.
    ( s. XX) Ziaro aztu gabe antziñako / gure usario txukunak. MendaroTx 172. Oitura-legearen indarra aundia da, [...]. Usario oriek, mendiak bezela, denborakin egiñak dira. EgutAr. (ap. DRA) Inglesak badakigu oso usarioaren maitaleak direla. Arti Ipuin 46. Gure mendera arte iraun izan dute ainbeste siñiskeri, oitura, usario ta esanek. Vill Jaink 23. Lengo erak eta usario zaharrak. Ib. 7. Ez zuan ez berak eten-eraziko zaldun ibiltarien usario zaarra ta ona. Berron Kijote 191. Zuen kasta ortako oikera ta usarioa dan bezela. Ib. 63s. Asko hitzegin dela garbizale eta berrizaleen kontra. Zergatik? Usadioaren kontra doalako. Txill ( in MEIG VII 132 ). Aurraren aitak serbitzeko oitura dek [...]: txokolatea ta patar goxoa; ori dek usarioa. Ataño TxanKan 153. Lege zaharreko usarioei lotuak eta atxikiak garen laikoek. MIH 211. Euskara idatziaren ohiturak eta usarioak ongi finkatuak eta mugatuak zeuden punturik gehienetan. Ib. 83. Standard bihurtuak zenbait erabilera eta usariotarako. MEIG VII 165. Sendo tinkaturiko usadioaren zama. In . MEIG VI 37.
    v. tbn. Ur BulaAl 17. Ayesta 93. Usario: FamInst 693. Tx B 187. Ayesta 126. Insausti 146.
    azpiadiera-1.1
    (Precedido de sintagma vbal. con suf. -t(z)eko ). " Amarretakua eitteko usarixua eben lagun arek " Etxba Eib. .
    Amarren-premiziak egiteko usadioa Erri guzietan ez da bat. Ub 188. Gurutzearen señalea egiteko usadioa onetatik etorri zan. Arr May 157. Testuak, hitzak, hobeki esan, azken muturreraino xehatzeko usarioa eta partiketa modu hori. MEIG VI 66.
    v. tbn. fB Olg 175 (usadijo).
    azpiadiera-1.2
    (En caso ines.). " Usarixo [...] zarrian, a la antigua usanza [...]. Andra-gizonak demandan zebitzen, usarixo zarrian " Elexp Berg. .
    azpiadiera-1.3
    (En caso alativo). " Usarixo zarrera [...], a la antigua usanza. Usarixo zarrera dauke oinddio sukaldia " Elexp Berg. "Leenaoko usarixora eittia pentsau zeban itxuria" Ib.
    Baiña nik, Don Kijoteren aita ez baiña aita-ordezko izanik, ez dut oraingo usariora ibilli nai. Berron Kijote 17.
    sense-2
    2. " Usarixua, lo acostumbrado. Usarixua emoixozu eta bakia, dale lo acostumbrado y en paz" Etxba Eib. .
    azpisarrera-1
    USADIOKO. a) (Con izan). (Estar) en uso.
    Onelako abere-gaiñean burrukan ekitea, ez bait-da usarioko izan oraindaiño. Berron Kijote 196.
    b) Habitual.
    Haiengandik hartzen du usarioko lan-araua; surtan soldiatzea, zatien giltzaketa, tajuz egina, miru-buztanen elkar-josketa. MEIG IX 132 (en colab. con NEtx).
    azpisarrera-2
    USADIOZ. Por hábito, con la costumbre.
    Pekaturik ezañenak [...] aterako dira ekanduz edo usarijoz. Mg CO 269 (CC 180 oitura edo usarioz). Jokua dala antziñetatik / usarioz datorrena. EusJok 139.

    usadio

    usadio
    << urtzintz 0 / 0 1 xira >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper