Harremana

    OEH - Bilaketa

    1057 emaitza baga bilaketarentzat

    Sarrera buruan (8)


    Sarrera osoan (495)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ezkondu.
    sense-1
    (gral.; Lcc, SP, Deen I 4, Urt IV 374, Ht VocGr, VP 23v, Lar, Añ, Lecl, VocBN , Dv, H, VocB ), eskondu (V, G-azp, AN-gip-ulz; Volt 94, Mic, SP, VP 27r), ezkontu (S), ezkundu (BN), ezkuntu (S; Gèze, Dv), iskontu ( VocS ), izkontu, izkuntu (S) Ref.: A ( ezkondu, ezkontu, ezkun ); Lrq ( ezkunt ); Etxba Eib; Iz ArOñ ( ezkóndu, eskóndu ); Gketx Loiola 37, 39; EAEL 52; Elexp Berg; Gte Erd 106, 264 .
     Casar(se). "Bígamo [...] bi bider ezkondua " Lar. "Malcasado, gaizki ezkondua " Ib. v. 1 esposatu. Tr. Usado en todas las épocas y dialectos, excepto en roncalés (donde sólo encontramos bordaltu ) y salacenco (en Samper y CatSal hay kasatu ). Al Norte su frecuencia parece ser ligeramente menor. Con -s- lo encontramos (además de en otros textos de sibilantes menos seguras) en Etchahun (544), Azkue (BeinB 138), E.M. Azcue, Iturzaeta (Azald 171), Aguirre (Kr 110), Xikito (10), Labayen (EEguna 113) y Zaitegi (Sof 91). Con la grafía exc- aparece en Irazusta (41) y en alguna ocasión en Lizarraga de Elcano. Entre los suletinos es algo más frecuente la forma ezkuntü, aunque Belapeyre e Inchauspe usan ezkontü, variante de la que encontramos algún ej. tbn. en Xarlem (145). Hay izkontu sólo en Eguiateguy (cf. iskontu en VocS ); cf. tbn. Dv: "D'Abbadie (le père) dit izkun, izkuntza . S'il était prouvé que c'est là l'antique prononciation, on pourrait en inférer que le radical est hitz, parole". En DFrec hay 109 ejs. de ezkondu . Las construcciones habituales son X (eta Y) ezkondu + aux. intrans, X Y-rekin ezkondu + aux. intrans. o, con el significado de 'casar', X (eta Y) ezkondu + aux. trans.; hay, sin embargo, ezkon bekio en las Endechas de Milia de Lastur, en Hiribarren (Esk 177) kideko zenbeiti da ezkontzen , en el bersolari Xanpun (in Xa EzinB 122) lagunari ezkondurik , y X Y-ri ezkondu + aux. trans. en Eguiateguy.
    Egin dau andra Marina Arrazolako. / Ezkon bekio, bere idea dauko. MLastur 15s. Agian gero alabareki ezkonduko semia. E 137. Ezkonduien koplak. Ib. 133. Maria de Urbizaldea ezkonzen zagu. (Eraul, 1564). FLV 1991, 288. Berze batekin ezkonduren baita. Lç Mt 19, 9. Aitak ezkondu ezpanagi, / nerau ni ezkonduko nax sarri. Lazarraga A19, 1190r. Ezkonketako edadea deut. Ib. A19, 1190r. Ire ideaz ezko adi ta axa ondo beti. RS 240. Ezkon ezak semea nai doanean ta alabea al dagianean. Ib. 382. Laster ezkonduko dira. CartEsp 461. Ea ezkondu gabe, Fraide edo Serora sarthu gabe, eta ordenurik ere hartu gabe, on denz kastitatearen begiratzea. Mat 148. Alaba gaizki ezkondua itxera biur. RIs 3. Ezkonzen diradenei. Ber Doc 161v. Umeak ezkondu dituzunean. Ax 60 (V 39). Intenziñorik ez eukala ezkonetako. Cap 112. Eskondu eiten direnean. VJ 11. Berriz eskondu nahi duten alhargunak. SP Phil 332. Ezkondu izan eta emaztia hilik alhargun gertatu. Tt Arima 109. Ezkontü ezpada lehenago. Bp I 98. Ezin ezkondu ditezke. OA 78. Zein eskondu zan konde bategaz. Urqz 24. Ezin badaudez kontinentzian, ezkon beitez; hobeago da ezen ezkontzea ezen ez erretzea. He 1 Cor 6, 9. --Zertako da ezkontzako Sakramendua? --Ezkontzeko, ta ezkonduai grazia emateko. CatBurg 38 (tbn., con ligeras diferencias, en Cb CatV 54, Añ CatAN 56, CatB 60, CatLlo 77, CatLuz 24, CatBus 33, CatAe 60, Legaz 46, Itz Azald 171, CatUlz 47; CatSal 61 kasatzeko, CatR 61 bordaltako ). Ezkondu zuen bertze batekin Merob, bere alaba zaharrena. Lg I 281. Está sazerdótea proprioki ezkontzentuéna <-xc->. LE Matr2 89. Norekin ezkondu zan? Ub 64. Hitz emaiten badeitadaziet / Ezkuntüren girela. Xarlem 1094. O zorigaistokoa zugaz ezkondu ninduana. Añ MisE 210. Ezkondutako arratsean sartu zan Sararen gelan. AA III 394. Ezkonduko diriala ta, bizi dira pekatuban lotsa bagarik. fB Ic III 362. Mende zaharretako Errege bat, ezkondua Proiñe Filomenaren ahizparekin. Gy 231. Ezkontzeko itza ere eman zion. Lard 44 (v. ezkon-hitz ). Ezkon gaitezen biyok! Bil 71. Zer egin behar dü ezkunzeko intenzionian denak? CatS 93. Andra geia Eleixan ezkontzeko eran. AB AmaE 325. Gazte zeralarik alkandora bat ezpadezu, ezkondutakoan ez dituzu bi izango. Urruz Zer 43. Ezkontü behar ziala. Ip Hil 63. Laster eskonduteko / berotuten dira. Azc PB 73 ( in Ur PoBasc 159 ezk- ).
    ( s. XX) Zer diozu Elizaz kanpoko kondizioneak bethe ondoan beren Jaun Erretoraren aitzinean ezkontzen ez direnez? CatJauf 130. Ezkontzeko asmoetan biziarren. Ag G 297. Nik nai nuke ezkondu lege zarrean [...] eta Premiñak berriz apaiz-aurrean edo Elizaz. Urruz Zer 69. Ezkondu arte, izendunak; ezkonduz-geroztik senarraren etxea dute etxe ta senarraren izena izen. A Ardi 60. Bigarrenez ezkonduriko emakume bat. Kk Ab I 6. Ezkuntzeko adiniala diren bigek. Const 35. Ezkonduteko bildurra. Enb 181. Filiporekin ezkondua zegon orduko. Ir YKBiz 204. Nik ez nian ijitorik artu ezkondu nintzan goizean. Or Eus 159. Sukaldean bi argi eraxekita daudenean: a) katuak ezkontzen dere. (AN-larr, B). A EY I 157. Ezkont zitazke. Lf Murtuts 35. Nere alabarik zarrena gaur amabost ezkontzen zaidak! Etxde AlosT 69. Etxean ezkondurik zen seme gehienak. JEtchep 53. Ezkonduek elkarrekiko dituzten eginbideak. Vill Jaink 154. Baserri batean ei dauko alaba bat ezkonduta. Alzola Atalak 56. Gure semia ezkuntzeko. Casve SGrazi 86. Arritzeko ez danez, Don Pedrok ezkondu zituan. TxGarm BordaB 187. Ama luze eretxita / bai asarratu be, / besteagaz ezkondu / izango zala obe. Ayesta 41. Musde Irigarayri ezkondu zen goizean [lore-xorta pozoitua] bidali zioten bezala. MEIG VII 47.
    v. tbn. (para autores septentrionales) Gç 68. ES 110. CatLav 19 (V 17). Brtc 223. Dh 121. FrantzesB I 12. JesBih 406. Hb Esk 177. Bordel 125. Laph 238. Jnn SBi 75. HU Aurp 37. JE Bur 102. Ox 203. Zub 63. Etcham 153. Barb Leg 61. Iratz 105. Zerb IxtS 33. Mde Pr 147. Larz Iru 42. Ardoy SFran 37. Mattin 84. Xa Odol 202. Echebarne 63. Larre ArtzainE 211.
    azpiadiera-1.1
    Desposar, hacer su esposo, esposa. "El verbo euskérico ezkondu significa 'desposar'" (1896). AG 955.
    Len zeure seme / eta alabeak / ezesten eben / arrotza. / Españarrakin / batuta, / gaur ezkontzen / dabe ber-bera. (1897). AG 2403.
    azpiadiera-1.2
    (Con alativo o ablatvo). Ir a un lugar (o salir de uno) al casarse.
    Ezta [...] etxe onetara ezkondu mutil arrotz edo beste etxetakorik. Mg PAb 91. Ama orren aitak, aren etxera / biar nuala ezkondu. PE 87. Etxe onetako morroiak etxetik ezkondu dira edo bertan il dira. Ag G 288. Ramon, nekazaritzari jarraitzeko etxera ezkondua. Ib. 17. Badakizu nola baserrira ezkondu zan. Ill Testim 20. Neskatxa bere etxera ezkontzen zanean. Or Eus 358. Biak Etxahuniara ezkondu. Etxde JJ 80. Eta baserrira ezkondu bear zuen neskak. And AUzta 37. Anairik zarrena laister ezkonduko da etxera. Alzola Atalak 69. Martiña aizpa zarrena zuan etxera ezkondua. NEtx LBB 48. Bergarako kalera ezkonduta zeuden. Ib. 59. Bi aizpa zituan, bat Aresora ezkondua ta bestea Atallora. JAzpiroz 91. Emen inguruan zan auzo batera ezkondu zan Julia krixadea. Gerrika 25. Geroztik Senpererat ezkondurik. Larre ArtzainE 231. Busturiara ezkontzen. MIH 147.
    azpiadiera-1.3
    Unirse carnalmente. " Esposatu ala ezkondu kontu hori nik holaxe aditua duk Goizuetan. Adar jotzeko erabiltzen duk; ezkondu aurretik larrutan ederki arituak direnak salatzeko edo: Ezkondu, mote? Lendike erki ezkonduk ittuen bai oriek! Espostu esan naiko yuen? " PPer (comunicación personal; esta distinción es conocida tbn. en hablas guipuzcoanas).
    Igaz ezkondu ziren. Bueno, ezkondu ez, esposatu bakarrik, zerren Andre Madalenek daukan edadearekin, gorputza eztago indar handirik egiteko. Arti Ipuin 57. Enteatu niñunan alaba espoostu biño len ezkondu zitzila; bai, esate iñat bai nik, ankarteko erbi txar onek eztula nolanai barkatzen. (AN-gip). PPer FLV 1987, 193.
    azpiadiera-1.3.1
    Ber gaiza lizateke tximinoa nahi lükianak maskortiari [='galápago'] izkontü . (Interpr?)Egiat 225.
    azpiadiera-1.4
    (Fig.). Unir(se).
    Ez baitago ozpin minagorik elkarrekin ezin ezkon daitezkeen goxokiz nahasia baino. MEIG III 94. Mukulua hutsunearekin ezkontzen da. MEIG IX 127 (en colab. con NEtx).
    azpiadiera-1.5
    (Part. en función de adj. o sust.). Casado. " Ezkonduak, casados" VP 23v.
    Emazte ezkondua. Lç Rom 7, 2. Oi eta, barriz, andiegi da / ezkonduaren kargea. Lazarraga A24, 1196r. Edo ezkondua da edo birjina da. Harb 179. Ezkonduai zer aginetan iatee. Cap 50. Emakume alharguna, ezkongaia edo ezkondua. SP Phil 11. Zein ezkonduba zein ezkontzakia / eztau iminten dudarik. BoticBer 533. Ezen emaste ezkondu bat amarratuko da ezkontzako legeaz bere senarraren alderat. He Rom 7, 2. Edozeñek, naiz ezkondua izan ta naiz ez, erdits dezake eriotz on baterako behar den guzia. Mb IArg I 132. Emazte ezkondu bati egin zitzaion idoiak. Lg I 239. Ezkonduen bihotza partaiatua da bere esposaren eta Jainkoan artean. Brtc 225. Andere izkontü batez zen erhotü. Egiat 219. Ezkonduak ongi-nai behar dioe alkarri. Ub 221. Esan bere biar da [emakumia] zelakua dan, ezkonduba, aidia, boto garbitasun, edo kastidadekua daukana. Astar II 148. Beraz zuk, emakume ezkondua, egin bear dituzu gizonaren aginduak. AA I 577. Medikuak nai luke / izan letradua [...] / ezkonduak ezkongai. It Fab 164. Ez dire ezkonduak [andre-serorak] . Hb Esk 202. Izandu ziran ezkonduak [...], elkar aditurik onian, anima obeto salbatziagatik, munduari agur betiko bat egin ziotenak. Bv AsL 96. Etxe bateko ezkondu batzuk. Itz Azald 175. Ezkondua da, bizpahiru haurren aita. HU Aurp 189. Zar da gazte, ezkonduak zein ezkongeiak eta ume guztiak. Echta Jos 278. Beraz, andrea ill ezpazaizu, oraiñ ere ezkondua zera. Urruz Zer 65. Apaiz protestante ezkondu orietako bat izateko. A Ardi 26. Soldado horietarik hainitz ezkonduak direla. Zerb Metsiko 345. Ezkongaian moduan / ezkondua geiena, / asko da luzitzen ka- / lian dabillena. Yanzi 218. Izan dadien ezkondua ala dondadoa. JEtchep 59. Ezkonduen gauzak. SM Zirik 107. An, ezta emakume ezkonduak, ikusgarrien bat duten bitartean, ez dira kalera ateratzen. Anab Aprika 55. Ezkondu bat, eliz-gizon bat, dagokion lekuan egokitua ez bada, [...] buruz-bera dabilkigu beti. Onaind STeresa 38. Beste iru lengusuak, onek be irurak ezkonduak. Gerrika 238. Eta Pierre, hau pietun izan dena, ezkondua bainan haurrik ez. Larre ArtzainE 88. Ezkonduak ezkongaien aurka, edo baserritarrak kaletarrai, beti bezan zerbait. Insausti 111.
    v. tbn. Mat 114. EZ Eliç 110. Ax 358 (V 237). Gç 206. CatBurg 38. Cb Eg III 374. Oe 147. Mg CC 172. Gco II 5. Añ GGero 274. fB Ic III 326. Gy 104. Lard 21. Arr GB 138. AB AmaE 321. Azc PB 254. Iraola 28. Inza Azalp 57. Kk Ab II 186. Eguzk GizAuz 160. TAg Uzt 296. JAIraz Bizia 59. Etxde JJ 115. Mde Pr 96. Or Aitork 39. Erkiag Arran 43. Txill Let 29. Bilbao IpuiB 138. Arti Tobera 278. MAtx Gazt 85. NEtx LBB 119. Olea 115. Xa EzinB 97. Etxabu Kontu 136. Ataño TxanKan 155. Ezkuntu: CatS 93.
    azpiadiera-1.6
    (Part. en función de sust.). Contrayente, recién casado.
    Ezkonduaren ganberako jendék dolurik ekhar ahal dirote, ezkondua hekin deno? Baina ethorriren dirade egunak edekiren baitzaie ezkondua eta orduan barur eginen baitukeite. "Marié" . Lç Mt 9, 15 (He, Dv, SalabBN, esposa, TB ezkondu berria, Ur, Ol e IBe ezkonberria, Ip ezkuntzalia, Leon jaun-esposa, Ker senargeia, IBk senar berria ).
    azpisarrera-1
    EZKON- .
    (Con posposiciones de sentido temporal). Cf. ezkonaurre, ezkonondo.
    Neskatxa gazte bizkaitarrek ezkon artean eztute buruko illea mozten. ES 110. Zenbat arrisku handi ezkon artean? Brtc 225. Bildu nahiz zenbeit sos ezkon aitzinean. Hb Esk 177. Ezkon-ondoko zazpi egunak. Lard 141. Bi gazte ezkon aurrean, au duk zurru-murru. Or Eus 39. Ezkont aintzinean zuten amodio bera eta suhar hura bera. JEtchep 58. Zuk ere, ezkon-aurretik izango zenituzke eskeintz aundiak. NEtx LBB 21. Juduen legeak etzuen ezkont-aintzineko ezkongaigorik ezagutzen. Othoizlari 1968, (n.º 51), 6. Oinbesteraño ezkon aurretik / beartutzea gizona. (In Xa EzinB 136 ). Ezkon aurretik neska zarra; ezkondu ta andre gaztea. EZBB I 112. Ezkon ondoreneko ibillaldi ori egitera. TxGarm BordaB 176. Ezkon-aurreko neurtitzak. MIH 236.
    azpisarrerakoSense-1.1
    (Tema nudo, con valor adv.).
    Ainbat onako ibili egin biar izan neban ezkon aurre eta atze. Gerrika 123.
    azpisarrera-2
    EZKONDU-BEHAR.
    Necesidad de casarse.
    Ukitu zuenean ezkondu beharrak. Hb Esk 78. Martiñek, aittamarik ez aide urkurik baga, ezkondu-bearra eukan. Echta Jos 127. Jainkoaren dei bat dek ezkondu bearra ere. Ataño TxanKan 143.
    azpisarrera-3
    EZKONDU ERAGIN.
    Hacer casarse. v. ezkonarazi.
    Uste dot ez yakola ezkondu eragin bear. Echta Jos 173. Iri Aristonegaz ezkondu eragitteko. Ib. 171.
    azpisarrera-4
    EZKONDU EZIN.
    Imposibilidad, prohibición de matrimonio. Cf. ezkonezin.
    Ez deutseela Eleisiak edo Aita Santu Erromakuak kenduten senidiai (oi danez) ezkondu ezina aparteko ta atarako duinako preminia bagarik. fB Ic III 364.
    azpisarrera-5
    EZKONDU-NAHI, EZKONT-NAHI.
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) Deseo de casarse. v. ezkongura. Cf. ezkondu nai(e)an en Lard 28, Urruz Zer 103, Tx B 88 y Basarri 28.
    Era gabeko ezkondu nai bat. AA III 629. Baina sarritan jazo leiteke ezkondu naijak engainetia. fB Ic III 365. Gurasoai agertu zien neskatx arekin ezkondu-naia. Lard 140. Ezkondu naia baño besterik ezpadek. Ag G 145. Gure auzoko maiorazkuak / bazitun ezkondu-naiak. Uzt Sas 105.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) EZKONT-NAHI.
    Deseoso de casarse.
    Bainan oro ezkont-nahiak zireztenaz geroz, nun kausi senhargeiak? Lf Murtuts 44.
    azpisarrera-6
    EZKONDU-NAHIKERIA.
    Deseo de casarse.
    O Neskatilen anbizionia, / ezkuntü nahikeria. Xarlem 125.
    azpisarrera-7
    EZKONDU-GURA v. ezkongura.
    azpisarrera-8
    EZKON-NAHIRIK.
    Deseando casarse.
    Errian diran emakume ezkongai edo ezkon-nairik dauden guziak. Urruz Zer 42.
    azpisarrera-9
    EZKON-ORDUETAN.
    En el momento de casarse.
    Buru duten guziek nahi neskatxetan / Aphainduraz bertzerik, ezkon orduetan. Hb Esk 182.
    azpisarrera-10
    EZKONTZEKE.
    Sin casarse.
    Ezkontzeke atsotu diranetakoak. MIH 253.

    ezkondu

    ezkondu
    << ezkero 0 / 0 ezkontza >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper