Harremana

    OEH - Bilaketa

    32 emaitza badia bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zilar.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. Zil(l)ar es la variante que emplean los autores guipuzcoanos y alto-navarros (ziller en un texto de Ororbia); Apaolaza y T. Aguirre tienen también ejemplos de zidar. La forma más general en la tradición septentrional es zil(l)(h)ar (también en Oskillaso), pero hay zilar sin aspiración en Voltoire, Oihenart, Monho, Hiriart-Urruty, Etchamendy, Lafitte, J.B. Etchepare, Arradoy y Xalbador, y ambas formas en J. Etchepare y Mirande. Los escritores vizcaínos emplean zidar, al igual que el roncalés Hualde y en alguna ocasión (si no se trata de error) Hiribarren. Hay zirar en Sandailia y en Zuzaeta, Astarloa y Zavala. En DFrec hay 24 ejs. de zil(l)ar y 4 de zidar.
    etimologikoa
    Etim. Para su posible relación con sílabur en el bronce celtibérico de Botorrita, v. FHV 549.
    Onom.: Machin Sillar. (1366) Arzam 400. Hernando de cirarruista. (1489) Ib. 465.
    sense-1
    I . (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (G, AN, L, BN, Ae, Sal, S, R; Deen I 240 (siliara); -ll- Ht VocGr , VP 13r, Lar, Mg Nom 66, Añ (G), Dv (V, G); -lh- SP, Urt II 292 (-llh-), VocBN , Arch VocGr , Gèze, Dv, H), zidar (V-m-gip, G-goi-nav, Sal, R; Dv (V)), zirar (IC 446v, Lar Sup, Mg Nom 66,Añ (V), Dv (V), H (V, G), Zam Voc), ziler (AN-ulz-olza-erro-gulina, B), zider (V-gip, G-nav), zildar (G-goi?), silar (-ll- G-azp), sidar (V-m-gip, G-azp). Ref.: Bon-Ond 138; VocPir 340; A (zidar, zilar, zildar); ContR 523 y 534; Lrq (zilhar); Iz Ulz (ziller), ArOñ (zidar), R 134; Etxba Eib (zidarra); SM EiTec1 157; EAEL 108; Elexp Berg (zidar).
    Plata; joyas y objetos de plata. "Argent non monnayé. Urrez eta zilharrez, d'or et d'argent" SP. "Plata labrada, zillar landua" Lar (s.v. labrar). "Plata adulterada, zillar nahasia, nastua" Ib. (s.v. adulterar). "Argent, monnaie" H. "Orduan, hamasei bidar merkiagua zan zidarra, urria baño" Etxba Eib. v. URRE-ZILAR, URRE ZURI.
    Sandailiak ateak ditu zirarrez, / Nola zirarrez da ala zendalez. Sandailia 9s. Zuen urrhea edo zuen zilharra herdoildu da. Lç Iac 5, 2 (He zilharra; BiblE urre-zilarrak ). Eztagizuela porbisionerik urrhez, ez zilharrez, ez kobrez zuen gerrikoetan. Lç Mt 10, 9 (He, SalabBN, Ip zilhar, Echn, BiblE zilar, Hual zidar ). Urrez edo zilharrez eginikako figurak. Mat 109. Zilhar eta metal horiz kadira obratuak. EZ Man I 87. Huna urre, huna zillhar, harma eder erosteko. EZ Noel 109. Urrea eta zilharra kobera ditezke galduagatik, baiña ez denbora. Ax 159 (V 106). Badira presunaia batzuek zeinek uste baitute egiazko noblezia dagoela urre, zilhar, eta ontasun franko izatean. ES 105. Urre, ziller eta geiñerako rikeza guziek. OrorbSerm 93. Non dira kodiziak bildu zituen zillar, urre ta arri preziosoak? Cb Eg II 140 (Dv LEd urhe eta zilharrak ). Arkitzen duten urre, zillar, bronze ta burdin guzia Jangoikoarentzat artu ta beste guzia su ta gar ta auts egiña utzi bear da. Mb IArg I 389. Mundu huntako urre eta zilhar guziak baino infinituki gehiago balio duena. Lg I 246. Tronperiekin bildu dituen urre, zilhar, muble eta ontasun maiteak. Brtc 119. Zilhar galdola bat zeron / haren zakian ezari. ' Une bourse d'argent' . Xarlem 1527s. Ezta, ez, Indietako bazterretan arkitzen zillar, urre, edo diamanteen meatze aiñ aberats, aiñ ugari, ta baliotsurik. AA III 363. Auts biurtuko dira urre, zillar, perla, diamante eta gañerako gauzak. Ib. 537. Zidar, urre, diamante, ta perla jenero guztiak. fB Ic I 48. Birjinen estaduba urria, ezkondu bagakuena zidarra, ta ezkondubena burdinia dala, dino obispo santu batek. fB Ic III 326. Ostuten deutsube etxetik urre, zirar, edo beste balijo andiko gauzaren bat. Astar II 177. Zaldi arroa bitxiz ta zirarrez / tint apaindua. Zav Fab RIEV 1907, 94. Denpora askoan jariotu zuten errekak urre ta zillar naste. Izt C 61. Azpeitiko Elizan arkitzen da kapilla bat bere kapillau, kantari, organo, zillar ta apaindurakin gizon argidotar onek ifinia. Ib. 457. Urre, zillar eta beste gai asko bear zirala. Lard 81. Pillare oiek zillarrez estaliak. Ib. 83. Ez duela sos berriek zilhar baino egia gehiago. Hb Egia 142 (v. tbn. Esk 68). Etziren aski Chambord, ez haren zidarrak / Saristatzeko gizon munduko lehena. Hb ( in BOEl 79 ). Eziñ paga ditezke ez zillar ez urrez. Urruz Zer 58. Eripa nola doha menditik behera / iguzkia denian iduri zilharra. Elzb Po 179 (v. tbn. 212). Bai, zubek egiten dezutena da kuarto batzubek izatian zillarretan biurtu. Sor Bar 60. Imaje bat oro zilharrez. Ip Hil 24. Aberats denak eskainiko du zilar eta urre. HU Zez 49. Eltze handi bat diruz eta zilarrez mukurru betea. Ib. 56.
    (s. XX) Arrañ otsaretan zidar urtua legez erionga saletxera daroienean antxobea. Ag Kr 39 ( G 252 zillar ). Aldaztorreak ateak dituz letuez / ango plater pitxeruak zidarrez. Balad 45. Dena urhe, dena zilhar, dena disdira! Barb Sup 14. Urrea eta zillarra suan ezagutzen dira. Inza Azalp 149. Errana baitute / elea zilar dela, / ixiltzea urre. Etcham 144. Zilhar hutsez dira guziak. JE Ber 62. Urrez, zillarez eta arribitxiz beteriko jantzijagaz. Otx 113. Emengo ondasunak, urre, zillar, yantzi ederrak, iraupen gutxikoak diralako. Ir YKBiz 131. Bizantziako urre ta zilar guziak baino dirdaitsuago. Mde HaurB 8 (100 zilar urtu ). Azkatasuna urre ta zidarrez ezin erosi, urre ta zidar oro baño obe ta ederragoa da-ta. Eguzk GizAuz 103. Zillar edo txartel biurtutako dirua. " Billetes y metálico" . EAEg 7-2-1937, 1003. Urhez eta zilharrez estalia. Zerb IxtS 39. Elektrum, zillar eta urrea naasirik egindako metal dizdiratsu ta argia bide zen. Ibiñ Virgil 106. Diru ona da, erregearen diru zaharra, zilarra. Arti Tobera 289. Elizeak berak eukan zidarragaz ordaindu ziran azkenengo lanak. Etxabu Kontu 72.
    v. tbn. Volt 171. Iraultza 128. Monho 138. Lh Yol 17. FIr 135. Zait Plat 94. JEtchep 29. Ardoy SFran 127. Larre ArtzainE 347. Zillar: Ub 57. Mg CC 122. LE Doc 124. VMg 46. It Fab 70. Bil 60. Arr May 25. AzpPr 41. Alz STFer 128. Ill Pill 11. Lek EunD 33. EA OlBe 81. Lf Murtuts 2. SMitx Aranz 93. JAIraz Bizia 62. Or Aitork 305 (Tormes 15 zidar). Txill Let 61. Anab Poli 96. Basarri 137. NEtx LBB 166. Lab SuEm 200. Uzt Sas 168. Berron Kijote 26. Zilhar: SP Phil 179. Gç 166. Tt Arima 123. Bp I 83. Egiat 205. Dh 163. Laph 181. Zby RIEV 1909, 398. Jnn SBi 126. Lap 180 (V 80). Ox 126. Osk Kurl 85. Zillhar: He Gudu 75. Elsb Fram 156. Zidar: Ur MarIl 16. AB AmaE 280. Gand Elorri 67. Erkiag Arran 114.
    azpiadiera-1.1.1
    (Fig.).
    Kristalez du belarra / sudur' oro zilarra, / mazelak xuri-gorri. O Po 32. Urre dozan artotzak, / zidar dozan errekak. Laux AB 17. Landak zidar diran unian / gogai au ba-juat airian. Ib. 88. Zidarrez zipirztinkatzen zitun illargiak inguruetako mendixken kaskarrak. TAg Uzt 68. Diztira utsa biurtu da dena arrezkero: esmeralda belarra, zillarra urmaelaren ura, su gori zeru goibela. Txill Let 61. Zidarrez dirdai agertzen eban itsasoko urak bere bizkarra. Erkiag Arran 155. Okotzeko bizarra / zidarrez jantzi arte. Gand Elorri 51. Mendi-axala, goiz-argiz zillar, / egun-atari denean. NEtx LBB 195.
    azpiadiera-1.1.2
    Dinero.
    Esku-beteka zillarra botatzen, auteskundeetan garaile izateko. A Ardi 104. Barnekoaren sakela zilarrez betea. Zub 69. Egunkari on bat, bada, ateratzeko, zillar-pilla larria bearko litzake. Ldi IL 73 (cf. ZILAR-PILA). Zalduntxo apain arek joan-agurra zegion unean, beste zillar-mordoska jarri zion eskuazpian, ezari-ezarian. Zillarraren tintin-otsera, bai begiak biziki alaitu zitzaizkola eskale maltzurrari! TAg Uzt 208. Ire burua zillarraren ederragatik salduta. ' Por dinero' . Zait Sof 170. Zein elkor biurtu dikan zillarrak biotz ori! " El dinero" . Or Poem 545. Baituak gerritik zerion narru-zizku batean eskua sartu ta bost liberakoa atera zuan. [...] Zillarra ikusi zuanean Fortunatok irri-parrez jaso zuan. NEtx Antz 139. Boltsa bat bete zuan diruz, zillar ta urre ta... And AUzta 62. Jaunari eskainia nion zilar hau zure alde, zurezko idoloa metalez jantzia egiteko. BiblE Iud 17, 3 (Dv diru hori ). Al baldin badek poltsak ekarri / zillar da urrez beteak. TxGarm BordaB 138.
    azpiadiera-1.1.3
    (Como término de comparación, para resaltar la idea de limpieza). "Fons argenteus, ithurri zillharra bezain klar eta eder déna" Urt II 291s.
    Han edükiten die bere etzangia zilharra beno xahiago. Ip Dial 35 (It zillarra, Ur zidarra, Dv zilharra ). Karrikak zilarra bezain garbi. JE Ber 102. Burruntziya, zillarra bezela garbi-garbi egin. Alz Burr 32.
    azpiadiera-1.1.3.1
    Zilharra bezalako senpertar umea. Hb Esk 121.
    azpiadiera-1.1.3.2
    Zilarra baño aberatzagoak dira aren eskuak. TAg Uzt 300.
    azpiadiera-1.1.4
    (Como primer miembro de comp.). "Zillhar moneda" Urt I 351. "Caelatum, [...] zillhar baxera, zillharrezko baxera" Urt IV 21. v. infra ZILAR-ONTZI, ZILAR-ORRATZ.
    Eman dit zilhar gathüllia phakütako. Ip Hil 158. Ikhusi zian ermithainak bere lagüna zilhar gathüllü baten sakolan sartzen. Ib. 156. Leiarren zidar-ots tintintsuagaz. Ag Kr 13. Arri kozkoa zati zati egin bear da, barnean daukan zillar-txilista ateratzeko. Or Mi 125. Zilar-estalgiarekilako liburu handia. JE Ber 15. Izar argien zillar-begiak / aurrari par zegioten. Ldi BB 20. Zidar-litsa. Laux AB 77. Amabi gona sedazko eta / zillar mantoia gañeko. (In BBarand 68 ). Gau-intzak ixuritako zidar-pitxiak eguzkipean dizdizka dituala. TAg Uzt 51. Zillar-dindillaz atea eta / urregorrizko giltzea. SMitx Aranz 73. Zilhar-argitan jarri du Sargia. Mde Po 48. Hospitaleko bastizari so edo urruneko mendien zilar txingolari begira. Mde Pr 46. Ez dau aurkituko gaur, ezta illargiak be, / zidar-altzo jasotik, ots deikionean. Gand Elorri 215. Errugabeko zure soin orren / printza zurien zidar-dirdaiak. Ib. 135. Oi iturri gardena, / zure zillar-azpegi oietan, / barnean irarririk / dauzkatan begiñoak / erakuts bazenetza bepetan! " Semblantes plateados" . Gazt MusIx 185. Illargik zillar-gurpil / nola dabilkin. Ib. 107. Gure an, en, in, on, un oriek, askotan gertatzen baitira, zillar-ezkil-otsa emaiten diote izkuntzari. Or ( in Gazt MusIx 16 ). Zillar-dizdirak itxutu indun. NEtx LBB 391. Gure zillar-lorratzak ba-ziazen alkarri bizkarka. Ib. 243. Laurkalko kementsua da, Zillar-Zubiko jauna. " Señor de la Puente de Plata" . Berron Kijote 196.
    azpiadiera-1.2
    2. ( VP 9v, Lar Cor 73), zidar (Lar, H).
    " Burniaren zillarra, escoria" VP . "Escoria, zepa, zidarra " Lar. "Almartaga, escoria de la plata, zillar zepa, zidarra, sarra " Ib. "Mueve el urtzalle la agoa o masa enorme de hierro, después de haber evacuado la fragua de la zillarra o zidarra, escoria derretida y ardiente, que sale por el agujero inferior que tiene la fragua" Lar Cor 73. " Zillar, escoria derretida y ardiente. Ziarzulotik urtetzen daben eta sutan daguan zepa urtua" EibHizt 310. "Item [...] la banda crecida donde se conduce la zillarra" (1731). GoiBur 298. v. sarra, zepa , ZILAR-ZEPA.
    Zillarra izen polit ori, zillarra bezalako argi zuriz josia labetik jarion mea urtuari gure ola-gizonek esan oi zioten. Lh Yol 12. Ea bada, mutilak! Lendabizikoari zilarra ken! Ib. 12. Zillar txirripa agortzen zalarik. Ib. 12.
    azpiadiera-1.2.1
    "Au fig. il se dit des choses de nulle valeur, zidarrik eztut " H.
    azpiadiera-1.3
    3. Moneda de plata. v. ERREAL-ZILAR (s.v. 1 erreal), ZILAR-DIRU.
    Urhe eta zilhar faltsoak onentzat barreatzen diren bezala. Elsb Fram 69. Ostaler batek ezagutu zuen errege, haren begithartea konparatuz zilhar sei liberako batean zen potretari. Ib. 91. Kasik denak bost liberako zilharretan. Ib. 156.
    sense-2
    II . (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (-lh- Dv, A), zirar (V-ger, R ap. A). "Au fig. adj. Emazteki zilharra, femme d'une grande propreté" Dv. "Emazteki zilharra, mujer muy aseada; litm., mujer plata" A. "Zirar [...]. Por extensión llaman así en R a las personas aseadas" Ib. v. infra XILAR.
    Pilota yokotarat gaztek gogo dute, / yosteta zilharrago hauta ez dukete. Hb Esk 138. Axalez hala-halakoak badire, barnez ez dira zilarrago. JE Bur 164.
    azpiadiera-2.1.1
    (Uso pred.).
    Etxe-baztarrak zillar iduki / goiz goizetik arratsera. Or Eus 413.
    azpiadiera-2.1.2
    " Ur zilhar, eau cristalline" Lh.
    azpiadiera-2.2
    2. Zuri mintzo nitzaizu / oi Aita zilharra, / ardura dudalarik / begian negarra. (Interpr?). Balad 216.
    azpisarrera-1
    XILAR.
    azpisarrerakoSense-1.1
    a) (H, Lander ap. DRA). (Adj.). "Il s'emploie à la forme diminutive, xilharra avec signification de propre, de soigneux. Emazte xilharra, femme propre, soigneuse en sa personne et dans ses affaires. [...] Il se prend en général pour ce qui est propre. Ur garbi xilharra, eau limpide" H (s.v. zilharra). "Larresoron jende xilharra, bainan jende xithala" Lander (ap. DRA, s.v. xital). "Xilar. Luisant de propreté" JE Ber voc.
    Kurutxet aphez xilharra, zer dut erranen zutaz, / otxoak izitzen tutzu, biltzen ardiak. (1853). DRA . Ekien boz mehe, gorako, xorrotx eta xilharrak. Prop 1911, 173 (ap. DRA ). Dafaila xuriaren gainean, ahorat poxien eremaiteko zerak ez bakarrik xilarrak, bainan zilarrezkoak. JE Ber 34. Uroski Aita Garikoitz ohartu zen nolako ixtudiant pinpirin, xilarra zabilan Victor Poey ttikia. Etcheb MGaric 46 (ap. DRA ).
    azpiadiera-1.1
    "Joko xilhar, jeu chanceux" Lh.
    azpiadiera-1.2
    De plata.
    Xapitalak xilharrak ziren. Tenplo guzia marmola lauzaz bernuzatua. " Les chapiteaux étaient d'argent" . Dv Telem 144.
    azpisarrerakoSense-1.2
    b) (L, BN; H (s.v. zilharra)), TXILAR (AN-5vill-ulz). Ref.: A; Echaide Nav 25. (Sust.). "Plata (dimin. de zillar)" A.
    azpisarrera-2
    ZILAR-HARI (L, BN, S ap. Lh; Lar, Hb (zilh-)). "Entorchados, bordoncillos de hilo de plata para instrumentos músicos, zillarrarizko bordoiak" Lar.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Ref. a las canas).
    Begirakunez antxume-zaina; kaskarra zuta, zilarrariz apaintzen asia; izkuntzaz, Henry irugarrenaren mezularia Gizpuzkoan, naiz Giputzena Londresen izateko egokia. A Ardi 56.
    azpisarrera-3
    ZILAR-HARRI (L, BN, S ap. Lh; Hb). Mineral de plata.
    azpisarrera-4
    ZILAR-BANDA.
    "Pieza de hierro o planchas del lateral de la fragua, del lado del zillarzulo" GoiBur 298. "En la fragua mayor se hallan [...] la zillar banda" (1721). Ib. 298.
    azpisarrera-5
    ZILAR-BELAR. "Argemone, zillharbelhárra" Urt II 289. "Zilharbelhar [...], l'ansérine" Hb.
    azpisarrera-6
    ZILAR BIZI. v. zilarbizi.
    azpisarrera-7
    ZILAR-BURRUNTZI.
    "Una barra que llaman zillarburruncia, o de quitar escorias" (1768). GoiBur 298.
    azpisarrera-8
    ZILAR-DIRU. Moneda de plata
    Milla zillar diru eman diozkat. Lard 22. Kapa gorri ederra, zenbat zillar diru eta urre zati bat ikusita. Ib. 113. Ogei ta amar zillar-diru eskañi zizkioten. Ir YKBiz 431. Artu dituzte ogei ta amar zillar-diruak. Ib. 483.
    azpisarrera-9
    ZILAR-ESE (Lar; zilhar- Hb). "Alacranes, esecillas de trabar botones, burni-eseak, zillar-eseak, urre-eseak" Lar.
    azpisarrera-10
    ZILAR-EZTEGU. Bodas de plata. v. ZILARREZKO EZTEI.
    Zidar-eztegu-egunian [...] ene adiskide on maitiari. Enb 142.
    azpisarrera-11
    ZILAR-EZTEI (Pl.). Bodas de plata. v. ZILARREZKO EZTEI.
    Ezkonduen zillar-eztai, naiz urre-eztaiak diranean. NEtx Nola 38.
    azpisarrera-12
    ZILAR-GALENA. Galena argentífera.
    Berun-arrioi zidar-galena deritxe. GJaur Kimia 150.
    azpisarrera-13
    ZILAR-GATZ. Sal de plata.
    Zidar-gatzak argitan baltzitu egiten dira. GJaur Kimia 150.
    azpisarrera-14
    ZILAR-JOSDURA. "Zilharjosdura, broderie d'argent" Hb.
    azpisarrera-15
    ZILAR-KOLORE.
    azpisarrerakoSense-15.1
    a) Color plateado.
    Larrurik onena da zillar kolorekoa. It Dial 99 (Ur zidar kolorekua, Ip zilhar kolorekua; Dv zilharkarakoa). Eguzkia zilar-koloreko zen. Mde HaurB 97. Zidar eta berdekara kolore illuna, dizdizka. Alzola Atalak 82.
    azpiadiera-1.1
    Emendik atera zituzten ainbeste argi txuri, gorri, urdiñ, oraiñ zillar, gero urrekolore dutenak. Lar SAgust 9.
    azpisarrerakoSense-15.2
    b) (Adj.). Plateado.
    Aluminionezko baliza zilhar kolore bat, berri-berria partitzeko erosia! JEtchep 79.
    azpisarrera-16
    ZILAR-LAN. "Zilhar-lan (L, BN, S), ouvrage, bijoux d'argent" Lh.
    azpisarrera-17
    ZILAR-ONTZI.
    Recipiente de plata.
    --Ene ama, othoi, errazu / mithil horiek zer duten. / --Ene alhaba, deüjerik ez, / zilhar unzi bat hautse duten. Balad 92. Ken itzazu zillar-ontzi ta pitxikeri oriek. Lab SuEm 200.
    azpisarrera-18
    ZILAR-ORE. "Zilhar, zillar-orrea, -orhea, pâte d'argent, argent en pâte" H.
    azpisarrera-19
    ZILAR-ORRATZ. "(B), sonda; litm., aguja de plata. Zilar-orratzarekin ezpada, eztu gernurik egiten, no orina no siendo con la sonda" A.
    azpisarrera-20
    ZILAR-PILA (Fig., ref. a la luna; cf. supra Ldi IL 73).
    Ozkarki zen gaua, / bitxiz yoria: / zillarpil larria / ta diru xeea. Ldi UO 28.
    azpisarrera-21
    ZILARRA BALIO IZAN.
    Ser muy valioso.
    Orhoit hadi, muthikoa, mintzatzeak zilharra balio badu zenbait aldiz, ixiltzeak maizago urhea balio duela. Elzb PAd 29. Lanak zillarra balio badu, bidegintz onek urrea. SMitx Aranz 73.
    azpisarrera-22
    ZILARREAN. a) "(En) plata, zillarrean, laster, ingurubage" Lar. b) (Estar, etc.) con mucho dinero.
    Bigarren txanda onetan ere dirua poliki artu zuten, jendea zillarrean zegoan. Anab Poli 113.
    azpisarrera-23
    ZILARRETAN. En plata.
    Zenbat ispillu zidarretan. "En plata" . Laux AB 37.
    azpisarrerakoSense-23.1
    En monedas de plata.
    Edonorek [euki dezake] 750 laurleko diru-txarteletan eta 50 laurleko berriz zillarretan. EAEg 1-12-1936, 431. Diru au apaiz baten eskutik artu zuten. Baiña lau urte barru urretan eta zillarretan ordaintzekotan. Insausti 61.
    azpisarrera-24
    ZILARREZKO.
    azpisarrerakoSense-24.1
    a) (-lh S; -ll- VP 47r, Lar, H; -llh- Urt IV 21; -lh- Dv, H; zidarrezko V-gip; zillerrezko AN-ulz). Ref.: Lrq; Iz Ulz (ziller); Etxba Eib (zidarrezkua); Elexp Berg (zidarrezko). (Adnom. y adj.). "Cælatum, [...] zillhar baxera, zillharrezko baxera" Urt IV 21. "(Al) enemigo que huye, la puente de plata, etsaia iges badia, zillarrezko zubia" Lar. "Denario, era una moneda de plata en tiempo de los Romanos, diru zillarrezko bat" Ib. "Siclo, [...] Hebreotarren diru zillarrezko bat" Ib. "Qui est d'argent" Dv. "De plata. Zidarrezko ontzixetan bazkaldu dogu ezerbez bat" Etxba Eib.
    Etxe handi batetan eztuk solament urrhezko eta zilharrezko unzirik. Lç Tim 2, 20. --Zillar[r]ezko garatosa. "La almohaza de plata" . Volt 155. Zillar[r]ezko telak. Ib. 246. Arnoa isuri zilharrezko thazara. EZ Noel 120. Marteillu zillarrezkoak hauts detzake ate burdinazkoak. O Pr 314. Goizean zillarrezkoak, arratsean urrezkoak badirudite ere. Lar SAgust 3. Non da ezarria San Leonen Burua? --Hura da zilharrezko buru aberats batean sarthua Jondoni Petriren Kaperan. CatLav 418. (V 199) Zeinek Dianaren zilharrezko tenplutxoak egiten baitzituen. He Act 19, 24. Ateraeiyezala edaten emoteko zirarrezko eta urregorrizko baso sagradubak. Zuzaeta 48. Naburok ekusi zuen estatuak eta giz-ainzurak zuen urrezko burua, zillarrezko bularra, bronzezko izterra. Mb IArg I 97. Ogei ta amar diru zillarrezko. Ub 85 (v. tbn. diru zillarrezko en Lard 437 e Ir YKBiz 66). Amabi diru zidarrezko. Mg CO 175. Zillarrezko letretan. It Fab 126. Zillarrezko amabi dirurekin. Mg CC 122. Zidarrezko arijagaz. fB Ic II 169. Urregorri eta zirarrezko kollara, plater, eta tresnak. Astar II 139. Zillarrezko eta urrezko ontziak. Ur Ex 3, 22 (BiblE zilar eta urrezko bitxiak). Gizon zilharrezko baten itxuran. Hb Egia 59. Zillarrezko tronu edo eserleku batean. Zab EE 1884b, 205 (v. tbn. Gabon 99). Imajiña zillarrezko bat. Arr May 188. Zillarrezko diru bat eskañi zion. Goñi 75. Zidarrezko pitxarretik jausten dan ura-lakoxia. Altuna 35. Katia zillarrezkua. MendaroTx 300. Zidarrezko dirua. Kk Ab II 173. Zillarrezko elastuna. Laux BBa 80. Dafaila xuriaren gainean, ahorat poxien eremaiteko zerak ez bakarrik xilarrak, bainan zilarrezkoak. JE Ber 34 (v. tbn. 62). Tolosan, zillarrezko aritz-abarrez sariztatua. Ldi BB 124. Ollarren zidarrezko turutak. Laux AB 25. Erkalaren zillarrezko diru berria. EAEg 24-10-1936, 126. Ogerlekoak eta laurlekoak zidarrezkoak izaten dira, ez baña zidar utsezkoak. GJaur Kimia 149. Zillarrezko erloju bat. NEtx Antz 142. Zillarrezko pitxi aundi bat. Ugalde Iltz 15. Erregalatu nizun zilarrezko baxera. Arti MaldanB 222. Zillarrezko bandejan / patata ustela! Auspoa 74-75, 150. Zilharrezko hogerleko zuri handi bat. Osk Kurl 193. --Zer da au? --Ardo-botillarentzako jauna. --Zillarrezkoa? Lab SuEm 200. Txaleko batian billatu nun duro bat zillarrezkua. Auspoa 77-78, 29. Zillarrezko bandeja. Uzt Sas 316. Ogerleko ziderrezko bat. Gerrika 27.
    v. tbn. Zub 119. JEtchep 19. Ardoy SFran 268. Zillarrezko: Cb Just 70. LE Doc 260. VMg 45. Izt C 458. Lard 518. Xe 180. Apaol 39 (96 zidarrezko). Alz STFer 128. Ag G 200 (Kr 189 zidarrezko). Or SCruz 16. Otx 118. JAIraz Bizia 32. Etxde AlosT 76. Lek SClar 132. Olea 269. Xa EzinB 76. Berron Kijote 45. Tene in Etxabu Kontu 183. Zilharrezko: Xarlem 1191. ChantP 30. ECocin 18. Elzb PAd 6. Ip Hil 100. Elsb Fram 158. Arb Igand 76. Zerb IxtS 29. Mde Po 23. Zidarrezko: Enb 80. Erkiag Arran 96. Gand Elorri 181.
    azpiadiera-1.1
    Zidar utzezko arraun miok / ebai begije itxas zabala. Laux AB 33.
    azpiadiera-1.2
    Guk saio guztietara koñak botilla eramaten genduan, zillarrezko paperez bilduta. Insausti 239.
    azpiadiera-1.3
    (Fig.).
    Eguzkiak jotzen duala zillarrezkko ari ta matazak ikusten dira [mendian] . Anab Usauri 55. Zidarrezko bitsa zaldijak jarijok. Laux AB 26. Ezer ez zuen areago gogoan zilarrezko irraida hura baizik. Mde HaurB 100. Izarrak dirdiz zidarrezkoak egiten ditue. Erkiag BatB 168. Giro epeletan gozo zan zillarrezko ur geldiari begira egotea. NEtx LBB 73. Oldar gaitzean joan den gure Irati zilarrezkoak. Ardoy SFran 62. Zidarrezko tontor-zorrotza eguzki-egunetan. Alzola Atalak 82. Zu ere goresgarri zira, Mariana, / espos paregabea, zilarrezko ama. Xa Odol 245.
    v. tbn. Zidarrezko: Onaind in Gazt MusIx 205.
    azpiadiera-1.3.1
    Erregeak bere herritarrak lau taldeta ezarri behar ditu [...]: lehenengo mailean, buruzagien taldea, urhezkoa; bigarren mailean, soldadoena, zilarrezkoa. Lf ( in Zait Plat XVII ).
    azpiadiera-1.4
    De plata, que produce plata.
    Lur onek berak kuper ta zillarrezko arri-meatzak ostentzen ditu. Ibiñ Virgil 85.
    azpisarrerakoSense-24.2
    b) (Sust.). Moneda de plata.
    Huna non eman diotzadan mila zilharrezko zure anaiari. Dv Gen 20, 16 (Ol zillarki ). Bazterrerat eman zintuen hameka ehun zilharrezkoak. " Argenteos" . Dv Iud 17, 2 (Ker siklo zidarrezko, BiblE zilarrezko txanpon ). Zeinak hartu baitzituen berrehun zilharrezko eta eman zilhargin bati, hekietarik egin zezan itxura zizelatu eta urthu bat. Ib. 17, 4. Milaka ziren gizon hazkarrak, milaka izpiritu soseko, bi sosekoa eta zilharrezkoak. Hb Egia 150.
    azpisarrera-25
    ZILARREZKO EZTEGU, ZILARREZKO EZTEI (Pl.). Bodas de plata.
    Zillarrezko edo urrezko eztaiak. NEtx Nola 38. Gertaera auen ondoren, zillarrezko eztaiak eta urrezko eztaiak datoz. Ib. 38. Zidarrezko ezteguak dabezanak. FEtxeb 121.
    azpisarrera-26
    ZILAR-SOLEKU, ZILAR-SORTEGI. "Argenti fodina, zillhartégia, zillhárdiia, zillharsorlekhua, zillharatheratéguia" Urt II 292.
    azpisarrera-27
    ZILAR-URRE. Plata y oro. v. URRE-ZILAR (s.v. 1 urre).
    Orra bere zillar-urreekin ta dituen beste ondasun guziekin zoraturik arkitzen dena ta bere burua agertu naiez ta antustez beterik dabillen eroa. Mb IArg I 73. Erregiña bat legez / burdian illargia, / doa uts urdiñean / zidar urrez jantzia. AB AmaE 383. Orok, moltsa eskuetan, zilar urreak harat-hunat derabiltzate. JE Bur 27.
    azpisarrerakoSense-27.1
    Zatozkit ariñ zeru urdiñetik, urraturikan izarrak; zure ega zillar-urrezkoetan artuko ditut indarrak; zurekin naitut girabiratu mundu guziko baztarrak.Aran SIgn 212.
    azpisarrera-28
    ZILAR-ZEPA. "Almartaga, escoria de la plata, zillar zepa" Lar.
    azpisarrera-29
    ZILAR-ZIGOR (-ll- Lar Dv). "Cetro, zetroa, urrezigorra, zillarzigorra" Lar. v. URRE-ZIGOR.
    azpisarrera-30
    ZILAR-ZULO.
    "Agujero en el lateral de fragua mayor para sacar las escorias de la fundición" GoiBur 298. "El parador o defensor de la brasa de zillarzuloa" (1731). Ib. 298.
    azpisarrera-31
    ZILAR-ZURI, ZILAR-XURI. Plata. v. URRE ZURI.
    Somorrostroko mea berez lur zati ilun bat da, baña beragaz burriña eginik ta errementariak landu, garbitu ta limaturik zidar zuri eder bat dirudi. Añ NekeA 225. Non dire lehenagoko galtzerdi xaharrak, urre gorriz edo bederen zilar xuriz mukurru beteak? HU Zez 67. Zilar zuria edo urre gorria eskuarki erabili bear dezanean. Zait Plat 94. Ori dala-ta, dirudienez, agintari izateko naiean gerturik daudenei irabazia eskeini bear zaie, edo zilar zuria, edo ospea, edo zigorra agintari izaterik nai ezpadeza. Ib. 139.
    azpisarrerakoSense-31.1
    (Con -zko, adnom.).
    Zillar zurizko ta urre gorrizko / distiadura ixuririk. Aran SIgn 211. Urre-gorrizko bizarra eta / zillar zurizko bizkarra. Or Eus 142. Esmeralt-argiz eta zilar-zurizkoz apainduak. Mde HaurB 64. Urre gorrizko bizarra eta zillar zurizko sorbalda. Lek SClar 113. Urre orail ta zidar zurizko / orban argiak zirean. Gand Elorri 181.

    zilar

    zilar
    << zerbitzu 0 / 0

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper