Harremana

    OEH - Bilaketa

    28 emaitza babazuza bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kizkurtu.
    sense-1
    1. (H), kizkortu (V-gip, L-ain, BN-baig; Dv), kixkarratu (BN-ciz), kiskartu kixkartu (V-gip), kiskurtu (Añ (V)), kiskortu (Añ (V)), kixkortu (V-ger-arr-oroz-m-gip, G-azp), kizkorratu (BN-baig), kuxkurtu (V-gip), ziskurtu (SP), xizkortu , xixkartu (Dv, que cita a SP, pero no lo encontramos), xixkarratu (BN; VocBN , H (BN)), xixkortu (VocBN , H (BN)), txiskartu (Foix ap. Lh), txuskartu (S; Chaho ap. A, VocS 133). Ref.: A (kixkarratu, kixkortu, kizkortu, kizkorratu, xixkarratu, txüskartü); Iz ArOñ (kixkartu, egárrixak); UrrAnz (kixkartu); Gte Erd 289.
    Abrasar(se), chamuscar(se), achicharrar(se); resecar(se), endurecer(se), retorcer(se), arrugar(se) por efecto del calor. "Se resserrer. Hegoak ziskurtzen du bragamioa, [il] rétrécit" SP. "Achicharrar, tostar demasiado, [...] (V) kiskortu " Añ. "Chamuscar" , "tostar, kiskurtu" Ib. " Xixkortu, sécher à l'excès par la chaleur du feu ou celle du soleil, séché" VocBN . " Xixkarratu, action du feu qui brûle les poils couvrant un corps; egun urdia hil eta xixkarratu dugu " Ib. " Kiskartu, requemarse, como kiskali o kiskaldu. Errerik eta kiskarturik " msOñ 218v. " Kizkortu, indurescere, se durcir, se retirer, se ratatiner" Dv. " Kizkurtzea, devenir par trop sec, dur, par le effet de la chaleur. Belharkiak ezta berdin idortzea eta kizkurtzea, il n'est pas égal [...] qu'ils soient convenablement séchés, ou qu'ils le soient à l'excès [...]" H. " Belharra iguzkiak kizkortu duenean, idorra da, [...]. Larrua suak kizkortzen du, le feu fait crisper, recoquiller le cuir" Ib. " Xixkarratu [...], passer rapidement à la flamme, flamber, étouffer volailles, cochons [...]" Ib. "Abarkak oñetan bustitan erabillitakuan, su onduan liortuten iminten badira, egiten dira tximurtu, eta dxazteko gauza eztiriala dxarri, eta orri esaten dxako txikortu ta kixkortu (bidxok dira bat)" Ezale 1897, 86a. " Kizkorratu, tostar, asar demasiado" A. " Xixkarratu, quemar al cerdo muerto las cerdas. Egun urdea hil eta xixkarratu dugu, hoy hemos matado y chamuscado al cerdo" Ib. " Egárrixak eon kixkórtuta, reseco de sed" Iz ArOñ (s.v. egárrixak). " Kixkártu, requemar (el tocino). Resecar el helecho con el sol" Iz UrrAnz. " Ogia kizkortu (V-gip)" Gte Erd 289. Cf. VocNav s.v. chiscarriar, chiscorrar, chiscorrearse y chiscorriar. v. txigortu, kiskali.
    Erori izan zen lurrerat babazuza eta sua [...], eta arbolen heren partea errea izan zen eta belhar ferde guzia xizkortua. He Apoc 8, 7 (Ur (V) kiskaldu, Ur (G), BiblE kiskali, Dv xigortu, TB, Ol erre, IBk txigortu). Suzko kaldara goritubetan bizi bizirik eta pillosik erretan eta kiskarketan. msOñ 159r. [Xerria] mahainetik lurrerat ezartzen dute eta kixkarratzen. Herr 5-2-1959, 3.
    azpiadiera-1.1
    " Zizkortu (L), sécher sur pied" Lh.
    sense-2
    2. ziskurtu (SP), zizkurtu. "Hérisser" SP.
    Paboa, [...] bere gorputzaren miratzeko bere pluma ederrak altxatuz zizkurtzen da guzia. SP Phil 201 (He 203 pluma ederrak altxaturik, eta hetaz arroda bat egiñik).
    azpiadiera-2.1
    " Hotzarekin larrua kizkurtzen da, la peau se crispe avec le froid" H.
    sense-3
    3. (G, AN, BN; Lar, Izt, H, VocB), kixkurtu (V-gip; H), kiskurtu (G-to; Lar, H), kixkortu (V-och-gip, AN-araq-ulz), kiskortu, kizkorratu (BN), zizkurtu (H), xixkurtu (H), kuskurtu (H), kuxkurtu (V-gip; H), kozkortu. Ref.: A (kizkurtu, kiskurtu, kixkortu); Lh (kizkorratu); Iz Ulz y ArOñ (kixkórtu); Elexp Berg (kixkurtu). Rizar(se), ondular(se). "Crespar" , "encrespar", "ensortijar el cabello", "bigote al ojo, bigote begiraño kiskurtuak" Lar. " Batzuen ilea bere baitarik kizkurtzen da " H. " Kixkortu, encresparse, ensortijarse el pelo" A. " Kixkórtu, kixkurtu, kuxkurtu (ulia ta), rizar" Iz ArOñ. " Pelukerixara noia ia illia kixkurtzen dosten " Elexp Berg. v. izurtu.
    Illea kiskurturik, edo enrizaturik. (1 Tim 2, 9). AA III 553 (Ur ille kiskurtuakin; Lç, TB bilo izurtu, He ile frisatu). Ulia kiskurtu, eta urrezko sereniz apaindutia. Astar I 269. Badaki kizkurturik / edertzen illea. Izt Po 138. Ule ugari eder, [...] egokitasun andiagaz kiskurtua. Ag AL 11. [Indianoa] zudur azpiko bizarrak kiskurtuaz, guztiz astiro eta benatsu. Ag Kr 97. Iguzkiaren hunkiak dirdira batekin han-hemenka kizkurtzen diolarik gaina [ibaiari] . JE Ber 11.
    azpiadiera-3.1
    " Kixkortu (V-gip, G-azp), enredarse una cuerda" A. " Arixa kixkortu " Iz ArOñ. v. kixkildu.
    azpiadiera-3.2
    (Part. en función de adj.).Rizado. "Rizo, enrizado, kizkurtua " Lar. "Rizo, enrizado, encrespado, kiskortua (G)" Añ. " Ille kozkortua (AN-gip), [...] ille kuzkurra (AN-5vill)" Gte Erd 164.
    Begiratzen dira ongi altxatuak daukazkitela uste duten bigotiakgaitik, bizar ongi egiñagatik, ille kuskurtuagatik. Echve Dev 234. Emakumeak ere orazio egin bezate onirudiko soñekoakin, [...] ez ille kiskurtuakin. Ur 1 Tim 2, 9 (v. supra AA III 553). Itxasoa goi goian egoan, eguski beroa ur bizi kiskurtuaren gañean diz-dizka. Ag Kr 54. Yolaska zabilltzan / ume otzanoi; / arpegi alaiaz, / ule kiskurtuaz, / zorun-seme antza / dozun gotzonoi. GMant Goi 96.
    sense-4
    4. (Dv), kixkurtu, kiskortu, kixkortu (V-ger-och-gip, L-ain ap. A), kizkartu (A), kuskurtu, zixkurtu (O-SPAd SP (zis-)). Encoger(se), contraer(se). "C'est qu'on dit . quand une personne ou une bête reserre son corps a causse du froid ou de quelque autre incommodité" O-SAPd 881. v. kuzkurtu.
    Arkitu dute andre tristia sillapian burua duela eta kizkurtua sakakortxu baten itxuran. Iraola 95. Igari asten dan notin guztia kizkurtu egiten da, gero dagokion bezela anka besoak luzatzeko. Anab EEs 1919, 186. Buru-beorra lurrean musu, / kizkurtzen zaie belarriz. "Agachando las orejas" . Or Eus 330 (v. tbn. QA 149). Negu ta udalena esteak kiskortuta iragan ondoren, sabelari betekada sendo bat emoteko eretia eldu yaken. Erkiag Arran 114. Pausoa baldartu / bizkarra gaillurtu / [...] mosua kuskurtu / bistia laburtu. And AUzta 135. Soñekorik ez opatzeraño / dira neskatx auek zurtu, / edo bestela zimurtu gabe / zaizkie gonak kixkurtu. Olea 94.
    azpiadiera-4.1
    Acoquinar(se).
    Zer uste dek? I bezela jarriko naizela muxinduta, kixkurtuta, prejituta, [...] neska ezer-ez batengatik. ABar Goi 56. Lenbizi zerbait kixkurtuta geunden, baño gero [...] mutiko aiek beren biotz onaz bildurra laxter kendu ziguten. PMuj Noni 75.
    sense-5
    5. (H), kizkortu (H), kixkortu (V-m-gip ap. A ) Entumecer(se). v. koskortu. "Au fig., devenir d'un mouvement difficil par l'effet du froid ou d'un coup, en parlant des mains, des doigts. Eskuak, erhiak kizkurturik, ez ninteken deuseri lot, mes mains, mes doigts ayant perdu la faculté de se mouvoir [...]" H. "Hotzez kizkortu zaizkit erhiak, mes mains ont perdu le mouvement par l'effet du froid" Ib.
    Izozteak ez aun kizkortzen. Zait Gold 86.
    azpiadiera-5.1
    (Part. en función de adj.).
    Nere ezpañ il-otz eta kizkortuak Jaunaren izena azkeneko aldian esango dutenean. Jnn Zerurako (ap. DRA; tbn. en H, que da la forma kiskortu).
    sense-6
    6. " Kixkortu (V-m), entornar los ojos" A.
    azpisarrera-1
    KIZKUR-KIZKUR EGIN. Encogerse, enroscarse completamente.
    Entzungo dezu semetxoen ahotik, magalean kixkur-kixkur egiñik daukezun une gozo aietan, itz eztitsu auek: ama... aita! ZArg 1957, 333. (ap. DRA)

    kizkurtu

    kizkurtu
    << kazkabar 0 / 0 nahastatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper