Harremana

    OEH - Bilaketa

    194 emaitza azienda bilaketarentzat

    Sarrera buruan (18)


    Sarrera osoan (176)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gabetu.
    sense-1
    1. (G, AN, L, BN, S; SP, Urt III 162, Lar, Añ (G, AN), Lecl, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), bagetu (V, G, Sal, R; Lar, Añ, Dv, H) Ref.: A (gabetu, bagetu); Lrq (gabet) .
     (Acompañado de un sintagma provisto de instr.). Despojar(se) de, privar(se) de, quedar(se) sin, perder. "Apearle a uno, privarle de algún puesto, zerbaitez bagetu, gabetu " Lar. "(No quedar) cera en el oído, gauza guziaz bagetu, gabetu " Ib. "Privar, despojar" Lar, Añ. "Vaciar, desocupando" Ib. " Bagetzea, priver, dépouiller de: Bere etxiaz bagetu dau [...]; être privé de: Nire ondasunez bagetu egin nau " H. " Gabetu: 1.º (G, AN, L, BN, S), abstenerse. 2.º (G, AN, L, BN, S), privar" A. Tr. Propio de la tradición septentrional desde sus primeros textos; aparece además en Lizarraga de Elcano y en un texto navarro del s. XVIII. En el s. XX, sobre todo en la 2.a mitad, se encuentra tbn. en autores meridionales cultistas. En DFrec hay 2 ejs. El radical es por lo general gabe (Lç Adv * 8r, EZ Man I 112, Chourio, He Gudu 152, Dh 211, etc.); hay gabet en TB 1 Cor 7, 5.
    Bekhatua izan da kausa, gizona [onaren eta gaitzaren ezagutzeko] bothere hunez gabetu izan baita. Lç ABC I 3v. Eztaki norat itzul presunak, / mobimenduaz gabetzen ezen zaizko belhaunak. EZ Man I 43. Eztut eskuetan dudanaz gabetu nahi. Ax 68 (V 45). Iainkoaz gabeturik. Ib. 575s (V 369). Etzazula izan deus ere [...] spirituko libertateaz gabe zaitzakenik. Ch III 27, 1 (SP eraman, Mst galerazi, Echve 263 gabe utzi, Ol kendu). Gabetu nahi nauzue biziaz. Lg II 200. Bere semeaz gabeturik gurutzearen ondoan. (AN, s. XVIII). ASJU 1993, 911. Adimenduaz gabetu zarela erranen dute. Brtc 174. Galdeginez bizia edo moltsa, / hainitzetan biez duk gabetu. Iraultza 15. Jaunarén erregaloes ere naize gabétu. LE JMSB 454. Ahoa hortzez gabetzen. Hb Egia 62. Zertako nahi ginituzkete eskuaraz gabetu? HU Aurp 197. Untzia larunbatean zohalakotz, herritarren mezaz ez gabetzeagatik, naiago izatu zuen [Aita Berthuyk] iguriki astelehena. Prop 1909, 136. Ait-et-amez gabeturik / gelditu zen Xalbador. Ox 34. Zer gizon gaitzaz zuten mundua gabetu, / Lurrak berak hiltzaleak, segur, zituzken suntsitu. Iratz 25. Orotaz gabetua. Ardoy SFran 195. Gure erran zaharra "euskaldun fededun" / bere erran beharraz gabetu da egun. Xa Odol 241. Bera kabalaz gabetu ondoan. Larre ArtzainE 55.
    v. tbn. O Po 49. SP Phil 166. Arg DevB 98. Gç 179. CatLav 58 (V 37). He Gudu 138. Mst XVI. Mih 116. CatLan 129. Monho 38. Dh 187. JesBih 424. MarIl 5. Jaur 115. Gy 69. Dv LEd 231. Laph 52. CatS 93. Elsb Fram 159. Arb Igand 187. CatJauf 72. JE Bur 197. Barb Leg 140. Etcham 148. Zait Sof 68. Zerb Azk 94. Or Aitork 367. Etxde JJ 78. Mde HaurB 94. Gand Elorri 76. Vill Jaink 9. Lf CEEN 1973, 130. Bagetu: Zait Sof 43.
    azpiadiera-1.1
    [Ulitxak gilatzeko] sare hek berek jendea gabetzenegi dute [...] hatsaren hartzeko baitezpadako den aire hartaz. Prop 1905, 105.
    azpiadiera-1.2
    (Part. en función de adj.). Desprovisto, falto (de); despojado (de).
    Presuna zuhurziaz gabetuei. Ch III 46, 4. Zure zerbitzarietan den mendreena eta on guziez gabetuena. Ib. 3, 6 (Mst ezinago praube). Mainguak, itsuak, mutuak, alderdiz gabetuak eta bertze hainitz. TB Mt 15, 30 (Lç, He, Dv hebain(du)). Saltzea erremedio indarrez gabetuak. Hb Egia 128. Mendi arbolez gabetuak agortzen direla. Dv Lab 310. Nik ez dagokat astoa bertze azienda bat baino usnaz gabetuagoa. Ib. 281. Lehena eta handiena [ifernuko pena] [...] Jainkoaz gabetuak izaitea. Lap 412 (V 188). [...] dio berehala ene beribileko lagun sakelorenaz gabetuak. JE Ber 27 (v. 24s. para la historia del robo del reloj).
    azpiadiera-1.3
    (Con el instr. sobreentendido). Cf. infra (3).
    Neure onak neurk nahi ditut gozatu eta manaiatu, eztut oraiño gabetu nahi. Ax 235 (V 157). Aberritik yaurtiz gabetu naun nere anaia. 'El me arrojó y despojó de mi patria' . Zait Sof 143.
    azpiadiera-1.3.1
    Herriak mirikua izatean bere, / ezin gabetua du menta arebere.Hb Esk 98.
    azpiadiera-1.4
    (Con -tik o -tarik / -tatik en vez de instr.). "(R-uzt), abstenerse. Gorozimako orzilaretan aragi xateatik bagetan naz " A.
    Zure arima sensuen plazer guzietarik gabetua. He Gudu 132. Fidelen komunionetik khendia eta Elizako huntarzün ispiritualetatik gabetia. CatLan 106. Lur bati bethi gozo mota bera khentzen bazaio, bethi belhar mota bera erainez, gozo hartarik gabetuz dihoa. Dv Lab 80. Gure uste ta naitasunetatik gabetzen asko arduratu bear degu. Zink Crit 46. Orotarik betiko, dohatsu, gabetuz, Zerume anaiekin gau-egunaz kantuz. Iratz 120.
    v. tbn. Mih 15. Ip Imit III 16, 3. UNLilia 17.
    sense-2
    2. bagetu (Añ), getu (Añ). (Como segundo miembro de comp.). Forma parte de gran cantidad de compuestos más o menos lexicalizados, como axolagabetu, bihozgabetu, eskergabetu, indargabetu, lotsagabetu, gatzgabetu (qq.vv.), etc., por lo gral., como se ve, tras sust.; sólo excepcionalmente se encuentra tras verbo (en egingabetu (q.v.)). "Des, se explica con des o bagetu, getu: v.g. [...] desaguar, urbagetu, -gabetu, desvergonzarse, lotsabagetu, etc." Añ. "Lo gabetua dabille (AN-5vill)" Gte Erd 213 (junto a lo beharrean, lo eskasian, etc., de otras zonas).
    Iuduak rege gabetu izan baitziraden. Lç Adv ** 2v. Bertan has zedin ezagutze gabetzen eta nondik ona heldu zaion ahanziten. Ib. * 8r. Arren, zuk diezadazu, othoi, itzul miñgaña, / Zakariasi bezala hitz gabetu zaitana. EZ Man I 116. Abere lepo-gabetu bat. Ub 32. Korputza janari gabe argaltzen ta aginte gabetzen da. Mg CC 219. Zezena kemen bageturik erori zakean lurrera. Izt C 251. Beldurrez yadaneko odol gabetua. Hb Esk 13. Euskerak etxekotu gaitzake oraindik senide guztiok: euskera-gabetzeak arroztu. Ldi IL 67. Haurraren gorputz gonorte-gabetuak. Mde HaurB 103. Inditar iskillu gabetuak Erromako mendietatik alderatzen dituzuna. Ibiñ Virgil 85. Gure etxea mueble gabe zegoen hustua / anima gabetua bilhutsia. Lasa Poem 98. Or elizan bertan eskatzen dute gauza askotarako: lan gabetuentzat [...], misiolarientzat. BAyerbe 183.
    sense-3
    3. Empobrecerse, caer en la pobreza. " Egun gehiegi xahutuz, biharko gabetzen da, [...] on se rend pauvre pour demain" H.
    Merkatári pobre iduribátek eskatuzió limósna, itsasónzia galdurik gabetuzéla arrás. LE JMSB 336. Bost lekhütako primü izan zena sorthü, / etxes bat egin gabe, ostatin gabetü. ' Sans avoir commis un excès, dut demeurer à l'auberge, dans le dénuement' . Etch 186.

    gabetu

    gabetu
    << gabe 0 / 0 gain >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper