OEH - Bilaketa

413 emaitza aita santu bilaketarentzat

Sarrera buruan (1)


Sarrera osoan (412)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
laugarren.
tradizioa
Tr. La única forma documentada en textos vizcaínos y guipuzcoanos es laugarren ; es tbn. la forma más frecuente en textos alto-navarros, incluyendo aezcoanos y baztaneses. Hay laurgarren en Ros (15a.1r), SermAN y textos salacencos y, junto a laugarren , en Beriayn y F. Elizalde. En roncalés se emplea laurgarnen (det. laurgarna; ines. laurgarnian ). Al Norte hay tanto laugarren como laurgarren, siendo el segundo algo más frecuente en autores antiguos, y alternando a veces ambas formas en un mismo autor. En textos suletinos y mixanos la forma más documentada es laurgerren , seguida en menor proporción por laugerren, laurgarren y laugarren en este orden (alternando a veces dos o tres formas en un mismo autor). En DFrec hay 104 ejs. de laugarren y 1, meridional, de laurgarren .
sense-1
1. (V-gip ap. Etxba Eib ; Lcc, Lar, , Dv, H), laurgarren (SP, Urt II 130, H), laugerren (S ap. Lrq ), laurgerren (Gèze), laurgarnen.
Cuarto (ordinal de cuatro). "Cuarta parte, laugarren parte " Lcc. "Quatrième" SP. "Quarto, en número" Lar, . "Medianos, en la gramática, [...] laugarren egoitza " Lar. "Quartar, dar la cuarta vuelta de arado a las tierras, laugarren aldian goldeztatu " Ib. "Grados de parentesco: [...]; en 4.º grado: laugarren belaunean " . " Laugarreneko, qui est de 4.e rang, qualité, ordre" Dv. " Laugarrenetikako, qui provient du quatrième" Ib. " Laugarrena da Nafarrua " Etxba Eib. Tr. De uso general en todas la épocas y dialectos. Se coloca siempre delante del sustantivo, salvo algunas excepciones: Gy 195 (liburu laurgarrena ), Sor Akaik 119 (iruditegi laugarrena ), Berron Kijote 27 (ortze laugarrenean ); por el contrario cuando acompaña a un nombre propio va siempre detrás.
Aita santu Nikolao laugarrenaren emona eta otorgadua. OrdFr 143. Zerau lenbizikoa, Mikolau bigarrena [...], Babola laugarerena [sic] . (Eraul, 1564). FLV 1991, 288. Laurgarren partea, non erraiten baita ezen sinhesten dugula Eliza katholikoa. Ins C, 7r. Laurgarren animalaren boza. Apoc 6, 7 (He, TB laurgarren, Dv, Ur (V, G), Ol, Ker, BiblE laugarren, Ip laurgerren). Laugarren arrazoiña behar da maiz kofesatu. Ax 539 (V 346; ib. 303 (V 202) laurgarren ). Bigarreneko edo are hirurgarreneko eta laugarreneko ezkontzetara iragaiten [dira] . SP Phil 422s (He 426 laugarreneko ). Ihor ezkont daitia noreki nahi? Ez solthü ezpada; ez ere askazi, ez aliatieki laur garren belhagian direno. Bp I 82. Espiritu Santuaren laugarren ager-modua. Mb IArg I 366. Zoin da Sinbolako laur-garren artikülia? CatLan 42. (68 laugarren, 21 laurgerren) Pekatu ixilduben ganian laugarren dotrinia. Mg CO 199. Zein da laugarren birtute kardinala? Gco II 86. Gizonak laugarren lekuan egin bear duan gauza da ordu onean etxeratzea. AA II 99. Onei guztioi zor deutsegu laugarren aginduban esan zana. fB Ic III 290. Laugarrena, tenplanzia edo yan-edanian begiratua izatia. CatLlo 82. Meditazionea lau garren dohatsutasunaz. Jaur 380. Enrike Laugarren Gaztelakoak ere eman ziozkan fuero batzubek. Izt C 493 (v. tbn. Mb IArg I 229 Felipe laugarrenak, AA II 603 Karlos laugarrena, Hb Esk 148 Henri laugarrenaren, Bv AsL 64 Oton launarrenari). Laugarren illaren bigarren egunean. Lard 89. Laurgarnen kapitulua. Hual Mt 4, tí. Laurgarnen partia. CatR 51 (CatAe laugarren, CatSal laurgarren ). Laurgarna, aitetamen onratzea. CatSal 9. (CatR laurgarna, CatAe laugarrena) Kintze, trente, kuarenta, / joko da laugarren. Zby RIEV 1908, 93. Laur-gerren egüna. Ip Hil 27.
( s. XX) Laugarna, yakitia zer biar duen errezibitu. CatUlz 13. (61 laugarren) Borz kasilla; leinian [...]; laurgarnian nola yiketzian. Mdg 147. Laugarren edo boskarren mallako senide guztijak. Kk Ab I 29. Laugarren mandamentuan / geren gurasoak / ongi sokorri ditzagun. Balad 228. Laugarren egunera orduko galduta legoke gaxo au. Otx 114. Laugarren gau-aldia goizeko iruetan edo asten zan. Ir YKBiz 213n. Nabukodonozor famatuaren ondoko laugarren erregea Baltazar da. Zerb IxtS 71. Bilbo ta Bermeo ta Durango kendu ezkero, Bizkaian laugarren erria [...] izan zan. Erkiag Arran 18. Laugarren pisotik kalera jausi zan. SM Zirik 75. Laugarren botu bat ere onhartu zuten. Ardoy SFran 139. Juana, laugarren alaba zan. NEtx LBB 17. Laugarren andregaia zertako / lenago iru ditunak? Uzt LEG II 144. Txillidak jaso du aurten laugarren aldiz eskainia izan den Rembrandt saria. MEIG VIII 57.

v. tbn. (Sólo para autores orientales): Ber Trat 123v (128v laur-). Arg DevB 185. El 53 (10 laur-). He Gudu 47. Lg I 237. LE Prog 120. Brtc 59. AstLas 21 (tbn. 21 -gerren). CatB 53. JesBih 469. MarIl 101. Bordel 79. Arch Fab 85. Hb Esk 64. Dv Lab 126. Laph 99 (laur-). Legaz 35. Elzb PAd 85. Jnn SBi 59. Elsb Fram 81. HU Zez 15. JE Bur 63. StPierre 26. KIkV 67. Barb Sup 120. Iratz 158. Mde HaurB 63. Osk Kurl 92. Larz Senper 96. Etchebarne 85. Larre ArtzainE 242. Laurgarren: Mat 58 (<laurgarena>). EZ Noel 159. Harb 294. Tt Onsa 158. ES 140. Urt Gen 1, 19. SermAN 4r. CatLav 16 (V 15). CatLuz 21. Gy 184. ChantP 310. CatS 46 (47 -gerren). CatJauf 37. Laugerren: Egiat 178. Etch 664. Laurgerren: Mst XIV. ArmUs 1899, 35.
azpiadiera-1.1
(H (V, G)) (Tema nudo). En cuarto lugar. v. infra LAUGARRENA, LAUGARRENEAN. "Quatrièmement" H (s.v. laugarrenean).
Laugarren, eskeñi bear zaizka Jaungoikoari gizonaren semerik onenak. Ag Serm 564. Ta "Txiki"? Bai zintzo jokatuten deuskula karrerean. Lehenik, euskarak ez duela iraungo [...], bi bide daudela, laugarren, batasun horretara heltzeko. MEIG VIII 56.
azpiadiera-1.1.1
San Pedrokuak dute bandera, / Oriyokuak urrena [...] / Donostiya laugarrena. Tx B II 80. Juan Carvallo berriz Trinidaden / atera zan laugarrena. MendaroTx 350. Laugarren urten dau lenengo joan-etorrian. Bilbao IpuiB 21. Barruetabeña, orduan Bizkaiko txirringalaririk onena lez ezagutzen zana, laugarren geratu zan. Etxabu Kontu 168. Irugarren eta laugarren sartu ziranak, gutxienez bi minutuko aldea. Albeniz 189.
azpiadiera-1.2
(Ref. al día del mes). " Illabethearen laugarrena, le quatrième jour du mois" H.
Apirilla laugarrena / garijak jorratu. DurPl 68. Maiatzaren laugarrenean apurturik gelditu ziran. Or SCruz 22.
azpiadiera-1.2.1
Ogei ta laugarren egunean Jainkoari kontu eman zion. Zab Gabon 39.
azpiadiera-1.3
(Ref. al que completa un cuarteto). "Un quatrième joueur. Laugarren baten begira gaude, nous attendons un quatrième" H.
Iru lagunek Ispasterren / apostua egin eben, / [...] nerau laugarren nintzala. Or Eus 110. --Kosme, i, ni ta laugarren... --Zuen antzeko aluen bat. ABar Goi 57. Onen lagunak, Zozpal eta Ezten anaiak. Laugarrena Kiri zan. Erkiag Arran 53.
azpiadiera-1.4
(H).
"Terme d'école, de collége, la quatrième classe. Laugarrenean sartzen da, il entre en quatrième" H.
sense-2
2. (V-gip, G-azp-nav, AN-ulz-erro, Ae ap. EAEL 189; H).
(Un) cuarto, cuarta parte. "Quatrième partie d'un tout. Onthasunaren laugarrena utzi du illobari, il a laissé à son neveu le quart de son bien" H. v. laurden.
azpisarrera-1
LAUGARRENA. En cuarto lugar.
Lenbiziko eskatzen dioguna [...]. Laurgarrena eskatzen diogu [...]. Ber Trat 92r. Eskatzen diót lenik eman dezádala [...]. Laurgarrena eman dezádala iltze óna. LE Ong 31v. Laugarrena gerta diteke zuk lagun urkoari bekaturako biderik ez ematea. AA III 551.
azpisarrera-2
LAUGARRENEAN.
azpisarrerakoSense-2.1
a) (SP, H). En cuarto lugar.
Lehenik, orhoit zaite zu danzetan zinen orduan [...]. Hirurgarrenean [...]. Laugarrenean [...]. SP Phil 373s. Hirurgerrenian, Jinkoa ohoratü behar düzie [...]. Laurgerrenian, ohoreskü bera eta eskerrak emanen deritzozie. FPrS 10s. Pensau egizu leleengo [...]. Pensau egizu laugarrenian: Jesusek [...] ikusi zaitubeela dantzan. fB Olg 162s. Izan leitekee bada [...] gurarijak modu askotarakuak. Lelengo: [...]. Laugarrenian: Izan leitekez [...] gauza onerakuak. fB Ic II 251s. Lehenik [...] uhure orotako handienaren zuri errendatzeko [...], laugerrenin [...]. UskLiB 43s (33 laurgerrenin ).
azpisarrerakoSense-2.2
b) (H). Por cuarta vez; la cuarta vez. "Behin, bietan hiruretan huts egin eta laugarrenan io dut xedea, [...] j'ai atteint (frappé) le but à la quatrième fois" H.
Juan zan iru bidar sazerdote [...] bat; [...] juan zan laugarrenian. Ur MarIl 112. Kontetan deutsa besteak bat; / urrengokoan dinotsa bi, [...] / laugarrenean, barre karkaxaz, / errena da gure Peru . AB AmaE 201. Iru aldiz [...] saiatu zan: baña guzia alperrik arik eta laugarrenean, Jaungoikoaren graziak lagunduta [...] biotza arras trukatzea iritxi zueneraño. Arr May 132.
azpisarrera-3
LAUGARRENEKOAN. "À la quatrième fois" H.
azpisarrera-4
LAUGARRENEKORIK (Dv, H). En cuarto lugar.
Lehenbizikorik. Estimu handi bat egin behar dugu [...]. Laurgarrenekorik. Han sarzean belhaurinko jarri behar da. CatLav 19s. (V 17) Lehenbizikorik. Ile-izar handia behar du. Bigarrenekorik. [...] Laugarrenekorik. Larrua guria. Dv Lab 249s.
azpisarrera-5
LAUGARRENEKOTZ. "Pour la quatrième fois" SP.
azpisarrera-6
LAUGARRENERA. En cuarto lugar.
Laugarrenera: sinpletzat eukiko [ditube], [...] burla egingo [deutse] . JJMg BasEsc 154 (tras un leleengora ).
azpisarrera-7
LAUGARRENEZ.
azpisarrerakoSense-7.1
a) Por cuarta vez; la cuarta vez.
Ain bake ta epetasun andiaz zein lenengoan, biurtu zan laugarrenez agindua egitera. LoraS 170. Lau edo bost astoaldirena baitzun goiz artako eginbearra. Laugarrenez karriatzera zijoalarik [...]. Etxde JJ 234.
azpisarrerakoSense-7.2
b) En cuarto lugar.
Bigarrenez: "Itzalialdi auek etzaizkie gertatzen kristau bikaiñeri, [...]". Laugarrenez, azkenik: "Ez dugu uste izan bear [...]". Or QA 171.
azpisarrera-8
LAUGARRENGO.
azpisarrerakoSense-8.1
a) Cuarto.
Eleiza santuaren mandamentu laugarrengoaren kontra. OA 153. Elizaren laugarrengo Mandamenduak dio, berak agintzen duanean [...] barautu gaitezela. Ub 186. Belenetik urten ebenetik laugarrengo eguna zan. Ag Serm 381. Laugarrengo saill au Itsasondon saldu da. Munita 70. Lenago zer egin duan / laugarrengo aginduan / oroituko da orduan. Uzt Sas 241. Iru egunak an pasa, ta laugarrengoan bazkaltzera etorriko litzake. JAzpiroz 170.
azpisarrerakoSense-8.2
b) En cuarto lugar.
Lau gauzagaitik egin leiteke biarra [...]. Lenengo: [...]; laugarrengo: premina edo nezesidadiagaitik. Astar II 68. Lenengo. Maizter-mendi basoetan piñua aldatu nai bada [...]. Irugarrengo [...]. Laugarrengo. Maiztarrarentzat izango da [...] egur me guzia. Munita 109.
azpisarrera-9
LAUGARREN PATE, LAUGARREN ZATI. Cuarta parte, cuarto. v. supra (2).
Emana izan zioten bothere lurreko laurgarren partearen gainean. TB Apoc 6, 8 (Lç laurden, Ol, BiblE laurden, Ker lauren ). Ez balituzteke ongarrituko bertako lur elkor gogorrak, ez litzake artuko biltzen dan laborearen lau-garren zatia ere. Izt C 172.
laugarren
<< 1 lau 0 / 0 legez >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper