OEH - Bilaketa

461 emaitza aho bilaketarentzat

Sarrera buruan (146)


Sarrera osoan (315)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
sarde.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (G-azp-to, AN-5vill, L, B, BN, S, R; Lcc, SP, Lar, , Lecl, Izt 85r, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), sarda (V, G-nav; Zam Voc), sardi, sardai, sardei (Sal), sa(h)arde (L-sar-ain, B; H), saharte (S), sagarde (L, B), zarda (A Apend) Ref.: A (sarde, sarda, sardei, saharde, saharte, sagarde); Lh; EEs 1930, 45; Lrq; Iz ArOñ (sarda), UrrAnz, Als (biturriya), R 396 y 405, To (sardia); EAEL 138; Elexp Berg (sarda); Izeta BHizt2; ZestErret. .
Horca, bieldo. " Burdin sardea, fourche de fer" SP (que tbn. trae zarde, grafía corregida por Oihenart (O-SPAd 880)). "Horca de cargar" Lar, . "Bieldo de dos dientes" , "dental para aventar la paja" Lar. "Horquilla de dos púas muy largas" A. " Sardia, tridente [de pescadores]" Elizdo EEs 1926, 31. "Horca con 4 púas" Iz R 396.
Guk, barriz, irabazten dogu / infamearen nonbrea, / zeina dan gizon gaztearenzat / atsa dakarren sar[d]ea. Lazarraga B5, 1159v. Gerren handi bat eta burdin sagarde bat. (1769). SenperEus 75. Sarde bat. (1780). Ib. 171. Bere éskuan daukána sárdea. (Mt 3, 12). LE Doc 182. Sardia edo simaur batzallia. Mg PAb 148. Onelakoai, sardean artuta, galdan dagoan labean igaro aldi bat eman bear litzakee. AA I 578. Eskuban dauka bere sardia: eta garbituko dau ondo bere larriñia. "Ventilabrum" . Ur Mt (V) 3, 12 (Hual, Samper, Or, IBk, IBe sarde; Ur sardetxe; Lç, TB, Ip bahe, Ol bae, Echn bage; Ker galbae ). Bazituzten sahardea bezain handiko izkiribuak. Hb Egia 140. Burdin sagarde bat arriñatu. HerVal 141. (155 sagarde; cf. ib. 138 gagarde, probablemente lectura errónea) Sagarde izigarri bat eskuetan. Elzb PAd 42. Askok ez zuten harmatzat burdin sarde, aihotz, gerren edo lantza herdoildurik baizik. Elsb Fram 118. Sardea eskuan zuala. Ag G 308 (15 sarda). Sardiagaz eragin alde batera bazterreko sats-pilluari. Kk Ab I 74. Azkenerako Pontxio orri / sartu zioken sardia. Tx B III 34. Hea saharde huni hortz bat berritzen ahal dakon. Zub 74. Sardeak garia bezala yaurtitzen du burutik atzera. Or Mi 59. Beren sardi xorrotxak eskuan. Barb Leg 67. Sardi elibat eskietan [...] debrü elibat dantzan ari zeitzon. GH 1950, 51. Gazteak pilotan ari ziren jogailu edozoinekin: botoila, bahe, atabal, zur-mailu, bai eta sardekin. Herr 5-9-1957, 3. Bere sarde zorrotzaz / ontzi-aldra daragi luzara [Netunik] . Gazt MusIx 101. Pikotxak eta sardak zorrozten ditute. Ibiñ Virgil 75. Asi nintzan sardea artu ta [belarrari] buelta emanez. BBarand 49. [Gaztaña] batzuk sardaiarekin botatzen; besteak matxardearekin zestotara biltzen. Albeniz 18.
v. tbn. Izt C 232. Ayerb EEs 1915, 222. Ir YKBiz 42. Lf Murtuts 8. BasoM 39. Insausti 49.
azpiadiera-1.1.1
Erabaki zuren egur-sarde bat egin bear zala, azaria lepotik artzeko. Aitak patrikako labanarekin egin zituan sardea eta makil bat. JAzpiroz 139.
azpiadiera-1.1.2
(G-to ap. A; G-bet; -ia det., Dgs-Lar 9), saharde (L-sar ap. A ).
Tenedor.
Ogei kollara-sardeak. Elzo ( in Onaind MEOE 810 ). Opamai orrentzat erraustontzi, endai, gopor, sarde ta sutontziak egingo dituzu. Ol Ex 27, 3 (Ker sarda; Ur irortzak, Bibl sardexka, BiblE sardeska).
azpiadiera-1.1.3
(G, AN, L, BN, S), sarda (V-ger-ple-m-gip, AN-gip-araq, B) Ref.: A (sarde, sarda); Etxba Eib (sardia); Elexp Berg (sarda) .
Rastro, rastrillo.
azpiadiera-1.1.4
(AN-gip ap. A ), saarde (L-côte ap. A ).
"Palo largo de que se sirven los pescadores para levantar la red cuando está bien cargada de peces. Es mayor que el pau, 'charrango'" A.
azpiadiera-1.1.5
" Saarde (L-côte), charrango, palos que llevan las lanchas boniteras para colgar aparejos" A.
azpiadiera-1.2
2. Puntal de árboles, viñas. "Adminiculum, faxéta, sardéa " Urt I 192.
azpiadiera-1.3
3. (G-to, L, BN, S; H) Ref.: A; Lh .
"Fourche, division en deux d'une branche" H. " Sardeko arbolak (G-to), árboles que tienen dos ramas gruesas en forma de horquilla" A.
Barne bat asko salon bezen ederra egin du haitzaren gainean, barnez barne, adar-beso nausiak elgarretarik berexten diren sarde haren altzoan. HU Zez 117. Mozten dituzte berrogoi eta hamar bat sarde, giderra zorrozturik landatzen, eta sardetarik sardetarat ezarri haga zoinbeitez batzu bertzeekin finkatzen. Prop 1898, 263.
azpiadiera-1.4
4. Bifurcación.
Hori da bide-sarde baten iragaitea. Bide bakar batetarik heldu niz, horra hor sardea. GH 1974, 99.
azpiadiera-1.4.1
" Sarde (S), montón. Bilho-sarde, montón de pelos a los lados de la raya" A (la trad. de Azkue está influida probablemente por sarda 'grupo').
azpiadiera-1.5
5. sarda (V-gip). Ref.: Etxba Eib; SM EiTec1. "Cepillo con púas de alambre para limpiar las limas. Sardiakin garbitxu bat emoixok limiari" SM EiTec1.
sense-2
III . (Adj.).
azpiadiera-2.1
(Gc ap. A), sarda (V-m ap. A), sardai (V-ple ap. A). "(Ganado) corniveleto" A. "Adar-sardai (V-ple), ganado bien formado de cuernos" Ib.
sense-3
II . (Adv.).
azpiadiera-3.1
" Sarde ioaitea, s'en aller en fourche, se dit d'une manne [?] de vigne qu'au lieu de se former en grappe, s'en va en vrille" H.
Halako estantetan egiten da arbola sagarde heldu denean bezala. Dv Lab 357.
azpisarrera-1
HANKA-SARDE. "(AN-gip), el espacio formado entre las dos piernas" Garbiz Lezo 211.
azpisarrera-2
AHO-SARDE. "Tenedor (BN)" A Apend.
azpisarrera-3
ATZERA-SARDE (-sarda V-gip ap. Elexp Berg). Rastro, rastrillo.
azpisarrera-4
AURRERA-SARDE (G-to ap. Iz To; -sarda V-gip ap. Elexp Berg). Horca, bieldo.
azpisarrera-5
PALANKA-SARDE. "Una barra corta llamada palanka sarde (Leiza, 1860)" Garm Olag 123.
azpisarrera-6
SARDE-ADASKA. Punta de la horca.
Gero, beste bat; gero, jaso du / sarde-adaxkan zirauna. Or Eus 301. Goizean biôk sarde-adaskan / begira ari izan baitira. Ib. 317.
azpisarrera-7
SARDE BETEKA.
Sarde beteka belarra zekarkioten mutillek bekoki-izerdia txukatu zuten. 'À pleine fourche' . Or Mi 108.
azpisarrera-8
SARDE EGIN. Bifurcarse.
Uhaitz horrek sarde egiten du itsasora heldu baino lehen eta haren bi adarren artean bada zelhai bat ederra eta guziz aberatsa. Prop 1884, 77.
azpisarrera-9
SARDE-GIDER. Mango de la horca.
Eman balio bertze lagun hari ere karatosa aldi bat ona, sagarde gider berarekin. Elzb PAd 45. Sarde-gider puntaren gainean trebesatzen ditu gizonak bere besoak. JE Ber 15.
azpisarrera-10
SARDE-KIRTEN. Mango de la horca.
Mikelek suma du satagina / ta, arturik sarde-girtaina, / kali du. Or Eus 301.
azpisarrera-11
SARDE OKER (sarda V-gip ap. Elexp Berg). Rastro, rastrillo.
azpisarrera-12
SARDE ZUZEN (sarda V-gip ap. Elexp Berg). Horca, bieldo.
azpisarrera-13
XARDE (R-is ap. ContR; xardi Lecl; xardei ZMoso). (Forma con palat., con valor expresivo sin él). a) "Fourche" Lecl. "Xardia, la horca" ContR 522. "Horca de hierro, xardei burñazkoa" ZMoso 68.
azpisarrerakoSense-13.1
" Xarde (G-to), tenedor" A. Cf. A EY I 146: "Euskalerrian oraintsukoak dira lauortz, xarde ta beste itz batzuk, erderazko 'tenedor' adiarazteko. Orain ere erriak tokirik geienetan tenedorea ta furxeta erabilten ditu".
"Xarde (AN-gip), horquilla de que se sirven los pescadores para levantar más fácilmente las redes cargadas de peces" A.
b) "Xarde (Sc), cola de milano" A.
c) "Xardi, tiragomas (AN-gip)" A Apend.
d) Horquilla de un árbol.
Ikusten duzu aren gaiñean zugatz bizia, ta aren xarde izkutu batean kabia. Or EG 1952 (3-4), 11.
e) Marca en forma de horquilla.
Apanizeko menditik faltatu da bi urtheko miga bat. Huna seinaleak: eskuineko beharri punta motza, ezkerreko beharrian xardia. Herr 23-9-1965, 3.
f) Horquilla en un utensilio.
Asto au onelakoa: iru ixkiñakoa, egur dezente bat, xarde banakakoa. JAzpiroz 114.
sarde
<< santisimo 0 / 0 sardexka >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper