OEH - Bilaketa

123 emaitza aberastasun bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zernahi.
sense-1
1. (V-gip, G, AN, L, BN, S, R; VocBN , Gèze, Dv, H) Ref.: A; Lh; Etxba Eib; Gte Erd 39 .
(Agrupado o no a un sust.). Cualquier cosa; cualquier. "Quelle chose que ce soit" VocBN . "Quoi que ce soit" Gèze. "Quiconque" Ib. " Quelque chose, ce que ce soit. Le cas de la déclinaison peut être marqué soit par zer soit par nahi, mais par l'un des deux seulement. [...] Zernahitara ekharria da, ou zertaranahi, il est porté à tout, à n'importe quoi. Zer-nahitarik jaten du ou zertarik-nahi, il mange de tout, de quoi que ce soit" Dv. " Zernahitarako, à destination de quelle que chose que ce soit. Zernahitarako on da gizon hori, cet homme est bon à tout. Eman zioten zernahitarako ausartzia (Jaur)" Ib. " Zernahi egiteko gaia, propre, capable de tout faire" H (s.v. nahi ). " Zernahitako balio du (BN-arb, S)" Gte Erd 39. Tr. Documentado al Norte desde mediados del s. XVII (cf. zernahi den ya en Etcheberri de Ziburu). Al Sur se encuentra autores guipuzcoanos y navarros desde principios del XIX; tbn. en algún vizcaíno moderno como Onaindia o F. Etxebarria (31). Cuando acompaña a un sintagma nominal, precede a éste, salvo en algún ej. moderno (Lafitte). Zer aparece declinado (zertan nahi, zertaz nahi, zertarat nahi ) en ejs. de Eguiateguy, Duhalde, CerBid , M. Elissamburu e Hiriart-Urruty. En DFrec hay 30 ejs., 20 de ellos septentrionales.
Harekin zer nahi daidit, / deusik ez hura gabe. Hm 54. Noizere kausituko baituzu zundan zernahirekin nahastatua khristailla orduan izanen zare [...] artean. INav 117. Bizkaitarrak [...] izpiritutsuak dira [...] eta zernahi harma suerteren erabiltzen trebeak. ES 110. Arima ephela largatzen da zer nahi gaixtakerietarat. Ib. 198. Ez dagizuela juramenturik ez zeruaz, ez lurraz, ez bertze zernahi gauzez. He Iac 5, 12. Eta beste zer nahi gisatan. Mercy 8. Zer nahi gaiztokeriak eztü lotsatzen. Egiat 255. Hala gure izakai egin dianak gure khorpitza beitiro nonbait, zertan nahi ta non nahi egar. Ib. 184. Egiazki bainitagon zer nahi egiterat [...] eta sakrifikatzerat. Dh 129. Zer dihoatzu zuri, munduak zer nahi derasan, baldin zure eginbidea egiten baduzu. Ib. 212. Zeinak behin bihotzari nausituzkero, zertarat nahi herrestatzen baitu. Ib. 73. Zer nai gauzatik lore ta belar ugari dauka jardiñak. (1818). Echag 60. Beren modutxoa da guztiz egokia, / zer-nai gauzetarako arkitzen du gaia. (1843). Ib. 186. Arkitzen dira zamari mueta guztietakoak zer nai lanbidetarako. Izt C 183. Erakutsiaz garbi mundu guztiari zer nai gaitan dirala buru ta giari. Ib. 509. Prest egitera zer nahi / Yendeak baitire bethi. Gy 212s. Haren gatik zer nahi lukete utziren. Hb Esk 195. Egin daite orobat beste zer nahi aziz. Ip Dial 102 (It, Ur, Dv edozein ). Bainan hobe dugu bertze zer nahi arbola landatzea ametza baino. Dv Lab 318. Jendea, ezin-biziz, abian da Ameriketara, edo nora-nahi, edo zer-nahitara. Ib. 88. Saia zaite debozio eta modesti andiaz elizan egotera, [...], kalean eta beste zernai lekutan. Arr May 67. Zernai pekaturen itzaletik ere iges-egizu. Ib. 119. Badakizu ez dala gauz oietan sinistu bear. --Egiya da, jauna, baña ikusten danarekin zer-nai esan liteke. Sor Bar 108. --Badakizu latina ere? --Nik, bazakiat zer nahi, behar denean! Elzb PAd 79. Yende tzar, zertarat nahi prest zirenak. Elsb Fram 66 (123 zertarat-nahi gaizkiren egiteko prest zen ). Luis XVIna galdu behar zutela, zer nahi gisaz, edo zoin moldez. Ib. 81 (cf. infra ZERNAHI GISAZ). Gaztetik indarkako [...] zer nahi joko handitan trebe izana. Zby RIEV 1908, 89. Aita handiaren hunkitzea aski dela, zer nahi gaitzetarik sendatua izaiteko. Laph 213. Gorago igan ustez, zer nahiren egitera daudenak; ohore gosez. HU Aurp 139. Edozoin musika, xirribika, orgina ala zer nahiren joile. Ib. 189. Bertzalde hogoita hamar bat kopla andana, haur eta hura solas. Hoik ez erlisioneaz batere. Zer nahitaz. Ib. 164. Nor nahirekin zertaz nahi goxoki solas egitera zagona. Ib. 98. Bainan egungo egunean non nahi eta zertan nahi behar du gizonak amarru. Ib. 107. Gizonduta, jarraiki baitzaut [...] zer nahitarat abia nindadien, huts egiteko ikhara bat. JE Bur 10 (v. tbn. 115). [Haurrak] ttipi direlarik ohakoan ahanzten baitituzte eta behar gabe zer nahitaz asetzen. Ib. 164. Baitziren han gizonak, bihotzez ala adimenduz jada zer nahitako gai zirenak. StPierre 40. Bainan, ori, gauaz errexki izitzen, sukar pitta bat aski zer nahiren bururatzeko, eta zer nahiren ikusteko eta entzuteko. Barb Sup 119 (v. tbn. 82). Non dago Españolak bezalako gizonik? Parise zer nahi badela! Parise edo marise, hogoi mila Españolek ez othe lukete hartuko? Ib. 130. Sukaldari txukuna, esku egokiko jostuna, zernaitarako trebea. ArgiDL 6 (cf. infra ZERNAHITARAKO). Zer nai gauza esan libre, modu lasayian. Tx B 148. Bere onagatik nik zer nai gauza egingo det. ABar Goi 41. Arkitzen ditugu ortarako arrazoi onak [...]. Gizon ona, agian ederra, asko maite gaituna... zer nai... Ib. 34. Zer-nai gai darabilkin salerosketa. EAEg 18-10-1936, 79. Hain laket baituk xupazterretan zer nahi kondan aitzea. Iratz 176. Zernai erio-zantzuk bai dula bildurra! "Cualquier indicio de muerte" . Or Poem 533. Zueri zer-nahi gisetarat jazarriko dena Niri jazarriko da. Zerb IxtS 92. Judak aitari segurtaturik Benjamin zainduko zuela harek eta zer nahiren gatik etxerat ekharriko. Ib. 28. Sasoin nahasi hauekin zer nahi biltzen da! Lf Murtuts 37. Egungo idazleok euskera zernaitarako egokierazi nai izango genuke. Zait Plat 1 (v. tbn. 36). Erortzen eta galtzen den zernaik balio du aren lantegi jori-aberatsean. Vill Jaink 50. Gizonak billatzen duen zernairekin gertatzen da ori. Ib. 126. Fraile ona segur, bainan ez aski Jainkoari emana bere Aitari zer-nahitan obeditzeko, bizia eman behar bazen ere. Ardoy SFran 196. Zer nahi gisaz aberastea zuten bakarrik gogoan. Ib. 159. Bainan ez ote zen zer nahi egin behar lau gizonen, ahalaz, salbatzeko? Ib. 247. Hori izan zen ene lehen pertsua. [...] Banaki norbaitek gogoan duela, zer nahi eman nezoke ixiltzeagatik. Xa Odol 37. Or, bizi-bizi billatu ta idoro daben aztrua, zernai osatu oi dauana. Onaind STeresa 46. Katarroarengatik edo beste zernai gauzarengatik. Ostolaiz 62. Zernahitarako joera, zerhairen maitasuna nekagarria da beti. MIH 38. Saiatu egin behar baita, zernahi lortzeko edo ez lortzeko. Ib. 379. Zernahi bide, denik malkarrena ere, biderik eza baino hobe delakoan. MEIG VIII 98.
v. tbn. CatLav pról. (V 1). CerBid 177 (zertan nahi). Bordel 146. Bil 78. Arb Igand 109. JanEd I 71. Iraola 67. Zub 21. Ldi BB 158. Lab SuEm 184. Ibiñ Virgil 84. Uzt Sas 230. Casve SGrazi 60.
azpiadiera-1.1
(Uso sust.).
Ezin naz bete, ezelan, / zernai aldikogaz. / Naiz eta zernai ori, / gauza t'on izan, / geiago bat gura dot / gaitz aundiko griñaz. 'No me sacia la miel de cosa alguna temporal' . Gand Elorri 170.
azpiadiera-1.2
(V-gip, BN-ad; H) Ref.: Etxba Eib; EAEL 197 .
Toda clase de, todo tipo de, un montón de; de todo, a discreción. " Zernai, [...] de todo, a discrección. Zernai daukazu etxe artan " Etxba Eib.
Salbatzailearen etsaiek zer nahi ahopaldi erran zioten itsu sendatuari. Jaur 137. Izokin ala xarbo, zer nahi badute / Azukre ala kafe, han sortzen zaiote. Hb Esk 95. Non dira heien erdian ageri ziren zer nahi kolorezko bandera hek? 'Ces bannières de toutes couleurs' . Michel LPB 238 (v. tbn. 237). Haurrak ondotik zitzohazkon, zer nahi izen-goithi emanez. Laph 38. --Badakit guk eziñ eman gendezakela gauza aundirik. --Ez. Zernai badezute ta beti aitzaki azpiyan bizi zerate. Sor Bar 21. Giristinoen etsaiek egin zuten zer-nahi / Arnegarazi beharrez fedea Luziari. Zby RIEV 1908, 420. Eriak sendatu, hilak piztu, zernahi ongi egin diote! Jnn SBi 47. Garrasiaka eta zer nahi harrabots egiten zutelarik. Ib. 121. Dela bermut, dela chartreuse, zer nahi izenetako edari guzietarik urrats guziez edateko. HU Zez 27. Zer nahi bazakien Euskal-herriz, Euskal-herriko ohitzez. JE Bur 158. Su gaitza ginduen bethi [...]: ametz-ondo, abar ihartu, zukur, ezpal, baginemokon zer nahi. Ib. 78. Oihu, garrasia, orroa, xixtu... zer nahi entzun dut hiru gauez. Barb Sup 119. Alemaniaren kontra zer nahi bidez ari zirela lanean. StPierre 32. Nola bil / Eta nun / Baitaki [...] Bihi bezenbat irin, / Ogi, arto ta zahi, / Jan ahala, zer nahi. Ox 107. [Amerikan] ikas-etxeak edo eskolak / omen dituzte zer nahi / Gure eskuara erakasteko / nahi duten guzieri. Etcham 236. Plaza berriko feri alaia. Ango zernai gauz, ozte-billera, jarunbizi ta txistor-usaia! EA OlBe 18. [Gure apezgaitegia da urrundik ageri] munduari emateko beti zer nahi lore. Iratz 53. Handik goiti, zer-nahi eritasunek hartu zituzten zahar eta gazte, oro. Zerb IxtS 51. Parabisu hartan zer nahi zuhaitz mota bazen. Ib. 9. Ixtant baten buruan ikusi zuten [...] gauza pollitik: zer nahi dupa lurrean, batzu lehertuak, bertzeak erditik eginak [...]. Lf Murtuts 17. Auzo-herri guzietarik zer nahi bestaliar ethortzekoa, eta orotan beharrena eskas; saindua falta; Murtutsik ez! Ib. 24. Kontzientziak badu / Zernahi meatxu. LuzKant 106. Bi alderditatik zernai ele zorrotz elkarren aurka esanak. Or Aitork 229. Arratsean, ostatuan zer-nahi ohore egin zioten. Zerb Azk 103. Oihan beltzean zer nahi xori airatzen zen arboletarik heien urhatsak hautemanik. JEtchep 17. Uberka tinko ta gogorraren gainean betiko egiaren ibaia ioan da, zer-nai ernalduz eta ugalduz. Zait Plat 38. Bertsoetara zer nahi jende / bazen horrat etorria; / egin ahalak egin ditugu / sortu naiz onboria. Mattin 80. Bertzalde bazen igandean hor / zer nahi gizon argitu: mera, zenatur, mediku [...]. Ib. 80. Nik uste, zuk zer nahi toki eder ikusi duzu! Larz Iru 136. Baditut zer-nahi bisita egiteko han direnen familietarat. Ib. 138. Ohartzen naiz zer-nahi berri baliosen jakintsun zarela. Larz Senper 30. Orduko mariñelek gogoan zituzten abiatzean, zer nahi aberastasun, zur, oihal eta harri balios. "Une foule de" . Ardoy SFran 151. Goan bada zer nahi girixtino. "De nombreux chrétiens" . Ib. 158. Lehenik zer nahi galde mota eginen dautzute. "Toutes sortes de" . Ib. 203. Bainan hitz bakotxak ukanki zer nahi musika. "Chaque mot avait mille musiques" . Ib. 218. Santiagorako beilak bultatu zirenean, Ziberon gaindi ere pelegrin zer nahi hasi ziren pasatzen. Lf ( in Casve SGrazi 15 ). Zernahi errekomendazione eginik, hara nun partitzen den. Etchebarne 28.
v. tbn. Bordel 151. HU Aurp 122. FIr 137. Lab SuEm 62. Gand Elorri 172. Xa EzinB 107.
azpiadiera-1.2.1
Eta berehala hasi ziren gerezi-ondo, gazten-ondo eta bertze zer nahi ondo landatzen. Lf Murtuts 2.
azpiadiera-1.2.2
(Con complemento en instr.).
Ez nuen sekulan erranen halako jendeketa behar zela bildu [...]. Haurrez eta jende larriz berehala zer nahi metatu zen. StPierre 21. Eramaiten bazuen Apanizera, diruz zer nahi emanen ziola. Barb Leg 26. Eta bazen eri eta kolpatuz zer nahi bai etxetan bai karriketan. "Une multitude de malades et de blessés" . Ardoy SFran 251.
azpiadiera-1.2.3
(En la expr. zernahi pairatu (jasan, sufritu) 'sufrir muchísimo, sufrir lo indecible'). " Zernahi iasan du, il a souffert tout ce qui se peut" H (s.v. nahi ).
Etsai baten ganik zernahi sofritu nukeen; baina adiskidetarik [...]. ES 164. Halarik ere, zer nahi pairatzerat dago yaunaren ohoretan. Lg II 119. Sainduak izan dire, egiazko martirak, zer-nahi pairatu dutenak ez nahiz lanik egin igandearekin. Arb Igand 83. Behar zion zer-nahi pairarazi bere gorphutzean eta bere ariman. Jnn SBi 79. Jinkoarentzat haren etxaienganik zer nahiren jasaitera beti zagola. HU Aurp 102. Egiazko gogoa denean [...] zer nahiren pairatzeko berriz bekhatuan erori baino lehen. CatJauf 121. Zer nahi pairatzen zuela bere esku odolztatuetarik. "Souffrant des souffrances indicibles dans ses mains ensanglantées" . Barb Leg 68. Zonbait ilabete egon zen eri-gaizki, zer nahi pairatzen zuela. Lf Murtuts 28.
azpiadiera-1.2.4
" Zernahi baderasa, il dit tout ce qui lui vient à l'esprit [...], fausses, grossières choses. Zernahi erranka, [...] zer nai esanik dago; [...] zer nahi den, zer nai dan (V, G)" H.
Zer nahi erraiten ahal düzü / Enüzü restatüren / nun ezterodan Ferragusi / Batailla bat emaiten. Xarlem 493. Deusik eztuzu irabaziren minzatzez eta zer nahi erraitez: janen zitugu gaur gure hortzez. Arch Fab 157. Hasi baitzitzaion zer nahiren erraten, erakutsiz behatzak eta ukhabilak. Elzb PAd 28. Zernahi erranka ba elgarri, ahorat jin guziak. JE Bur 163. Gero Mari-Katalinen orroak! Zer nahi derasa neska harroak. Ox 182. Emaztearen kontra zer nahi erranka. Lf Murtuts 42. Zer-nahi erran zioten eta bere katixima orroaz bururatu: "Azkaindarrak, madarikatzen zaituzten, madarikatzen [...]". Zerb Azk 17. Beltzen kontra asi zirelakotz zernai erranka, batez ere Kongotarrendako. Izeta DirG 57. Xalbadorrek zernahi errain du / orain xahakuarengatik / bainan hartarik duelarikan / berak edaten gogotik. Mattin ( in Xa EzinB 87 ).
azpiadiera-1.2.5
(En la expr. zernahi ikusi 'pasar apuros, pasarlo mal').
Artzainek arthaldeak nahastera utzi zituztela: zer nahi ikusi zutela zoin zoinena ezin bereziz. JE Bur 21. Hantxet zortzi egunez eritua egon ere zen, medikuak zer nahi ikusi baitzuen hura ezin sendatuz. Barb Sup 45. Eta hantxet, zer nahi ikusi zuen Piarresek bere makhurra ezin sinhetsaraziz. Ib. 48. Ahotik zer nahi ikusirik, bere haginak oro Irigoin demuntre hari utzi ziozkan Baionan, eta herrirat itzuli zen, egun batez, hortz berri eder batzuekin. Ib. 101. Zer nahi ikusi ginuen, bideak eta oro gaixtoak baitziren, eta gero uria bizkar hezurrean. StPierre 18. Usu gose egona, eta zer nahi ikusia: lan, gudu eta neke. Lf Murtuts 48.
azpiadiera-1.3
(En la expr. zernahi gerta (dadila) 'por si acaso').
Etxetik atheratzean, / Urrun naizela abian, / Hartzen dut nere makhila, / Zer-nahi gertha dadila. (In Arb Igand 43 ). Huts edo kausi, zer nahi gertha, Ellandek errana egin zuten beraz hiru egunez. "À tout hasard" . Barb Leg 135.
sense-2
2. (BN-arb, S ap. Gte Erd 136 ; Dv, H) .
(En oraciones concesivas; agrupado o no a un sust.). (Haga, tenga, etc.) lo que (haga, tenga, et. " Zernahi erran dezadan, ez bezadi khexa, quelque chose qu'il dise, ne vous en inquietez pas" Dv. " Zernahi gertha dadin, quoiqu'il arrive" H (s.v. nahi ). " Zernahi kasuz jinen niz (BN-arb), zernahi izanik jinen niz (S)" Gte Erd 136.
Zer-nahi dagiten gizonek, intenzinoak neurtzentu hekien obrak. ES 403. Zer nahi ahalkeria izan dezan humillak, bakean da hargatik. Ch II 2, 2. Esperantzarekin zernahi eskasia, huts, eta falta ene aldetik izan dadin, hek guztiak haukien karitate handiak estaliko tuela. Ib. 123. Eta bethi iraunen du zer nahi heresia eta persekuzione izan dadin haren kontra. CatLav 57 (V 37). Ura higitu ondoan, sendatzen zen zernahi eritasun zukeen. He Io 5, 4. Umeek, zer nahi atsekabe eta damu duketen aita ametarik, adoratu behar dute probidentziaren zuhurtzia. Lg I 223. Zer nahi erran dezazuen, ez dut deusere sinhetsiko. Lg II 292. Zer nahi galde diezadazun, prest naiz zure borondatearen konplitzerat. Brtc 226. Yeneros izan zaite Jinkoak zureganik zerbait galdeitzen duenean, zer nahi izan dadin. Mih 96. Personak oro hanbat gizon ala emazte, zernahi kalitate, kondizione eta profesionetako diren. Mercy 19. Beraz munduak zer nahi erran dezan ta gerorriri zer nahi iduri ditekegun, eztugu zeren uste izan egiazko prestugunerik badugula. Dh 253. Zer nahi daiten iragan / Kasko nahasi batean, / Haren kausa ezta zentzua, / Baiña bakharrik gerthua. Gy 197. Errege puxantek bethi, / Derrakioten zer nahi, / Guziak beren oldean / Dauzkate lerro berean. "Rois et Dieus mettent, quoi qu'on leur die, tout en même catégorie" . Ib. 223. Eta mundu onetan / nai duenak bizi, / zernai gerta dakion / ez du bear etsi. It Fab 120. Bainan zer nahi gertha zadin buruan ontsa sartua zuen etsaiari ez zuela amorrik eginen. Laph 9. [Fede katholikuaren egiak] bethi berak dira, zer nahi gisaz erakuts ditian. CatS VII (cf. infra ZERNAHI GISAZ). Zer nahi agi dakigün nahigabe eta gerthü gaizto, ikhas dezagün Mariaganik ororen hartzen. Ip Hil 127. Zer nahi jasan, hobe dugula gure buruen jabe, tzarren esklabo baino. HU Zez 158. Zer nahi gerta zakion, alegera zen. JE Bur 65. Baiña, ontaz zer-nai dedilla, / guzien gaindik euskalduna da / pelote basque-n abilla. "Pero sea lo que fuere de esto" . Or Eus 419. Zernai gaitz gerta dakidan, Getsemanin gogoa. "Cualquier mal que me suceda" . Or Poem 547. Orregatik, zernai ziñala, ustel-ezin aitortzea zindudan. "Quidquid esses" . Or Aitork 158. Hitanokoan, anbiguitatez josia dago. Zernahi diogula, bi gauza esate ditugu, adierazi nahi genukeen bakarraren ordez. MIH 387. Gauzak [...] eta direlako gauzen irudi-gogoetak dira adierazle horiek gogorazten dizkigutenak: zernahi diren, oroimen-irudimenetan ditugu. MEIG VII 28.
v. tbn. Mercy 7. UskLiB 74.
azpiadiera-2.1
" Zernahi gertha, en tout cas, quelque chose qu'il arrive" Dv.
Zer nahi gerta, jende onik ere ikusten dugu han hemenka zokoetan. HU Aurp 105. Gure lehia da, gure zuzena eta gure xedea, zer nahi gerta. Ib. 212.
azpiadiera-2.2
" Zernahi kosta eros ezazu (S), zonbeitek hemen egoitea hautatu dute, gostarik gosta (BN-lab), [...], zer nahi gosta (BN-lab)" Gte Erd 205.
Aphezetan badügü gük hanitz sinheste / etxeki behar tügü bai zer nahi khoste. Xikito 9. Gogoari eman nuen tokia hustu behar nuela goizean goiz zer nahi gosta. StPierre 18.
azpiadiera-2.3
Zer nahi gosta dakion Teillaryren zeloak / beti gudukatuko tu gizonen bizioak. Monho 48. Harzazu xedea [...] zer nahi gosta behar izanagatik ere. Dh 206.
azpiadiera-2.4
Apez-geien altxatzeko zer nahi gostarik egin Semenarioak. HU Zez 150s. Ez zen lan ttipia: zer nahi gostarik hupatu zuten. Lf Murtuts 33. Frantziatik jin ginen / zer nahi den gostarik / ginituien erresursa / guziak xahuturik. Balad 244.
azpiadiera-2.5
(Con ere o, menos frec., arren ). " Zer nahi gostarik ere,coûte que coûte " Lh. " Zernahi gostarik ere, eros ezazu (BN-ciz-arb)" Gte Erd 205.
Oraino eskuarak badu bertze diferentzia molde bat, [...] Oihenartek gure Eskualdunak zer nahi erran dezan arren. ES 131. Marianak zernahi derran arren, mintzo delarikan eskualdunaz gisa hunetan: [...]. Ib. 119. Ago ixillik [...] ezen ez haut hemendik harat adituko zer nahi erranik ere. Ch III 6, 4. Ordutik gaiten seguratuak mundu huntan zer nahi arbuio eta laido yasanik ere. Lg II 181. Zer nahi gostarik ere egizu hartaz sakrifizio bat. Ib. 147. Gaurgero, eta zer nahi gostako bazautere, eztitut nahi entzun [...]. Dh 84. Zer nahi gaitz eta nahigabe pairatzeko ukhana gatik ere [...] Jesu-Kristoren lege garbia [...] leialki begiratu baitute. Ib. 182. Eta mundutar zoroek zer nahi erasiko badute ere, gizon ohorezkoena da Jainkoa leialkienik zerbitzatzen duena. Ib. 212. Ofreziturik ere zernahi parada, / Giristino fidelik / Ez daite agrada. Bordel 136. Zer nahi gostarik ere emadazu bat. Hb Egia 132. Zer nahi gostarik ere, garrhaitzari nahi du athera saindu gazteak. Laph 167. Nork nahi zer nahi erranikan ere, / Bidarraitarra nuzu bai nahi ere. ChantP 262. Zer nahi gostarik ere, harat behar garela heldu. Lap 424 (V 193). Zer nahi eginik ere, ageri da [...] ez litazkela bertze batzu baino izi gaitzagoak. HU Zez 162. Eta bere soldadogo luzean zer nahi ikasirik ere, dudarik ez dena, hezur xuxentzen bazakien. Barb Sup 171. Gure emaztekiak deliberatzen du beraz gatea, zer nahi izanen bazen ere. "Et advienne que pourra!" . Barb Leg 22. Bainan guk ere badakigu, zer-nahi gertaturik ere, Eliza ez dela hilen! Zerb IxtS 112. Hitza eman diot, eni zer-nahi gostarik ere, Benjamin etxerat itzuliko dela. Ib. 29. Zer nahi izanik ere haren buru-arinkeria [...], gizonen bihotzaren ezagutzaile aditua zen Isabela. Mde HaurB 22. Eta ez zuen horretan amore emanen, zer nahi esanik ere Isabelak. Ib. 32. Batek edo bestek zer-nahi eginik ere, hura ez zen giza-saldoaren aitzin-eritzietara makurtuko. Ib. 9. Batere ez naiz ni orai beldur / otso zar horren beltzteko, / zernahi gostatzen ere baizaut / nere ardien hazteko. Mattin ( in Xa EzinB 93 ).
azpisarrera-1
ZERNAHI BAITA.
azpisarrerakoSense-1.1
a) (En oraciones concesivas). (Ocurra, diga, etc.) lo que (ocurra, diga, etc.).
Ala nizan neure ianian edo edanian edo bertze zer nahi baita lanian [...] botz triste haur [...] beti enzuten dut. Tt Onsa 87. Ezi jüstoa ezta nahasiren, zer nahi beita Jinkuaganik hel dakion. Mst III 46, 4 (Ip zer nahi Jinkoaganik hel dakion ). Eta zer nahi beita den bestetzaz, etzitiala zihaurentako ezaxolatü izan. Mst I 25, 11 (Ip eta zer nahi izan dadin bestetzaz ). Baita nik lagunturen / plazaz plaza libertitzen, / jentek zer nahi beita / gure kuntre erran dezen. AstLas 17.
azpisarrerakoSense-1.2
b) (zer nahi beita S ap. A ; Dv).
Toda clase de.
Iseia zite besteren mentsdüren eta zer nahi beita flakeziaren süstengatzera. Mst I 16, 2 (Ip eskazeria ororen egartera ).
azpisarrera-2
ZERNAHI BAITA GISAZ.
Como quiera que sea, sea como fuere.
Zer nahi beita gisaz, gizonak zerbait gaixtoki desiratzen badü, berhala bere beithan erreus bilhatzen da. Mst I 6, 1 (Ip zer nahibeita gisaz ).
azpisarrera-3
ZERNAHI DADIN, ZERNAHI IZAN DADIN.
Como quiera que sea, sea como fuere.
Zer nahi izan dadin, eztu eskuarak, egungo egunean, [...] halako bermatzakirik luzaz irauteko, nola eskual etxea. HU Aurp 215 (v. tbn. 200). Zeren eta beti harek gaitzets zuen hura, zer nahi izan zadin, hurbildanik edo urrundanik arimentzat galbide baitzen. Ib. 114. Baditake, bainan nik, zer nahi dadien, Jainkoaren gain ditut, juia ditzan, uzten. Etcham 105. Zernahi izan dadin, Mediterranea deitzen duten itsasoak holako erresumarik ez du bere uhartzean. JE Ber 81.
azpisarrera-4
ZERNAHI DELA.
azpisarrerakoSense-4.1
a) Como quiera que sea, sea como fuere, en cualquier caso.
Behar bada [...]. Zer nahi dela, Foxenean gertatuak arras zaletu zituen Amerikatarrak. Mde Pr 314. Gainerat [...]. Zer nahi dela, etzaio haizu horri kalterik egitea bere nahitarat. Xa Odol 239. Baitezpadako ote du pertsulariak [orroitmena]? Noiz nola, zer nahi dela, ez duzu orroitu behar lehen zer kantatu duzun. Ib. 63. Beti, zernahi dela, guretako eta bertze artzain batendako ondorio gaixtoak izan ziren. Etchebarne 56. Zer nahi dela, Eiheralarrek ez ditu abantziak. Larre ArtzainE 237.
azpiadiera-1.1
Zer nahi zela, jakinen zuen nola erantzun hori gertatuko balitz! Mde HaurB 60.
azpisarrerakoSense-4.2
b) Como quiera que.
Zernahi dela basurdea zen, / sanoa edo heria, / hark eneganik izana du / nahiko miseria. Xa EzinB 112.
azpisarrera-5
ZERNAHI DEN.
azpisarrerakoSense-5.1
a) (L, BN ap. A ; Urt, Gèze 347, Dv) .
(Agrupado o no a un sust.). Cualquier, todo tipo de; cualquier cosa. " Imajinazioneak asma, [...] molda dezake zer nahi den gauza, zernahiden gauzaren iduria " Urt II 259. "Angaria, borxázko, baietezpadako zerbitzua, bortxazko zerbitzu zer nahi déna " Ib. 85. "Toute sorte de choses; n'importe quoi" Dv.
Fiñean zuek gaitzesten zaituztet handi herraz / nork ukitu bainauzue zer nahi den maneraz. EZ Man I 101. Zuregatik zer nahi den nathorren pairatzera. EZ Man II 48. Pena borthitz zer nahiden, / ordenatzen duzunaz, / nadin zeha noiz nahi den, / gabaz eta egunaz. Arg DevB 7. Zer nahi den marthirio / hemen sekulakotzat. Ib. 19. Obraz bertze zer nahiden / daiteke lurrarenzat, / nahiz bizi nahiz hil den, / obrak gizonarenzat. Ib. 162. Zer nahi den gauzetan kausitu behar da bat lehena; hala nola filosofian baita Aristoteles. ES 143. Beraz eztut zer miretsi zer-nahi den gauza nitaz erran dezaten [...] sainduez errankizunak zituztenaz geroztikan. Ib. 199. Etzazula utz ene bihotza thira dezan bereganat zer nahi den gauza txar edo baliosen gutiziak. Ch III 27, 4. Ez beza nihork zeba ez engana bere anaia zernahi den egitekoetan. He 1 Thess 4, 6. Ogia, ura edo bertze zer nahi den Elizaz benedikatua denik. Brtc 55. Bizitzeko behar diren / Gauza lehen lehenak, / Bihi, fruitu, zer-nahi den. Zby RIEV 1909, 108. Gure bihotzen altxagarri, zer nahi den gertakarietan. Lap 22 (V 13). Nor nahi hiltzeko, asasinatzeko, zer nahi den gaixtakeria egiteko. Elsb Fram 68. Lerrak balio du zernai den etse edo fabrika egiteko. Mdg 130.
azpiadiera-1.1
( Zer nahi zen ).
Gozatzeko hill artean, / zer nahi zen plazerez, / izan arren podorean, / trufatzen zen guziez [Helena saindua] . Ag DevB 149.
azpisarrerakoSense-5.2
b) (En oraciones concesivas; agrupado o no a un sust.). (Ocurra, sea, etc.) lo que (ocurra, sea, etc.).
Zer nahi den gertha dakiola, eztezake deusek ere iustua trista. Ax 442 (V 288). Ene agintzak borthitz bezaitza eta konsola zer nahi den gertha dadiñ. Ch III 47, 1. Zer nahi den denboraz, edo zer nahi den maneraz gertha dakion atsekabe hura hartzen du bethiere esker onez. Ib. 19, 3. Etzaitzatela beraz altara zure spiriturat heldu diren imajina banoek, zernahi den gisetakoak ahal ditezen. Ib. 6, 3. Zer nahi den gertha dakioen bake handi batean dago haren arima. Ch 25, 10 (SP orduan kontentik dago gertatzen zaion guziaz ). Zaude fermu: eta zer nahi den paira dezazun, bortxa egiozu zure buruari. He Gudu 101. Fiñean zer nahi den sofrikari, zer nahi den dolore yasan dezazun [...] ez direla eredura deus zure Salbatzailleak [...] pairatu dituen tormenten aldean. Ib. 136. Bitorreki arten dud, zernaiden gaiza oil daztadan, uskaraz eskribitan dionetarik. Mdg 120.
azpiadiera-2.1
(Con ere ).
Baiña zer antzia dut nik zer nahi den pairaturik ere, ardiesten badut salbamenduko porturat. Ch III 57, 4. Ordea [Jesusek] zer nahi den eginik ere bere botherea seinalatzekotzat, gehienek mundu huntako bere ona bilhatzen zuten hari yarraikitzean. Lg II 164.
azpisarrerakoSense-5.3
c) (Ht VocGr, Gèze, Dv).
Como quiera que sea, sea como fuere, en cualquier caso. "Quoiqu'il en soit" Ht VocGr 282 (cf. Ib. 412: "Quoi qu'il en soit, zernahi"). Cf. ZER NAHI (IZAN) DADIN.
Zer nahi den klarki / krainta gabe minzadi, / zer nahi den egias / Bethi minzadi. ' Quoiqui'il en soit, parle clairement' . Xarlem 1269. Zernahi den behar dü haziendak xahütarzün handi bat. Ip Dial 46 (It batezere, Dv guzien gainetik ). Baditeke! Bainan zer nahi den, zuek ikhusi bethi, norat ginoazin. Barb Sup 82 (v. tbn. 179). Bainan nik ez nakien harrizko sainduak hain hotzbera izaiten ahal zirela [...]. Zer nahi den, [...] zanpez aldi-txartu da gaixoa. Lf Murtuts 11 (v. tbn. 4). --Ipuin bat txit ez bezalakoa haur gazte batzuei kondatzeko! [...]. --Zer nahi den [...] hamar minutaz geldirik atxiki ditut. Mde Pr 94 (v. tbn. 226). Zernahi den, erran nakon medikura joan behar zuela. Etchebarne 61.
azpisarrera-6
ZERNAHI DEN DELA.
Como quiera que sea, sea como fuere.
Zer nahi den dela: Jonathasen exenpluak irakhasten daroku yazartzen khar saindu batekin arimako etsaiei. Lg I 270 (II 247 zer nahiden dela ).
azpisarrera-7
ZERNAHI DEN DEN.
azpisarrerakoSense-7.1
a) En cualquier caso, sea como sea.
Zer nahi den den, oro uzten diotzat Lethartari. Birjin 64. Zernahi den den, ezkira khexatu behar biharamunaz. Ib. 199.
azpisarrerakoSense-7.2
b) Cualquier cosa (que).
Bai, ner-andre maitea, zer nahi den den gertha dakidan khexagarririk, amodiorekin behar dut pairatu. Birjin 293. Zer nahi den den dagizun Jainkoa gatik, zinez sinhetsazu neskato ezteus bat bezala. Ib. 295.
azpisarrera-8
ZERNAHI ERE DEN.
Sea lo que sea.
Zerbait ezagutuko baldin badugu, zernahi ere den, izatez izan behar du aurrenik [...] euskal historiaren izena merezi duen gauzarik. MIH 280. Badakizue [...]. Zernahi ere den, maiz ikusi ohi da arrasto hori mugagabeen azken bokalean. MEIG VI 140. Zernahi ere den, egiazko misterioa euskararen iraupena da. (In MEIG VI 33 ). Gaia gipuzkera "idatzia" da, dirudienez, ez gipuzkera "teorikoa", zer nahi ere den azkeneko hau. MIH 378.
azpisarrera-9
ZERNAHI GISAZ.
De todas maneras, como quiera que sea.
Ttipian nolako izan zen Oxalde [...] deus ez dakigu. [...]. Zer nahi gisaz, ez bide zuen, eskolako alkietan, galtzipurdi hanitzik higatu. Ox 190. Zer nahi gisaz, atsekabeak joa edo bertzela, etzuen luzaz bizitzerik. "De toutes manières" . Ardoy SFran 51. Apeztasunerat heltzeko ala gorago oraino? Ez dakigu [...]. Zer nahi gisaz, edozoin mailerat igaiteko, behar zen orduan ere eskolatu. Ib. 93 (v. tbn. 244). Baduzu astia; zer nahi gisaz, ez zait iduritzen urte berriak baino lehen joanen dela. Xa Odol 293.
azpisarrera-10
ZERNAHI GISAZ DEN.
Como quiera que sea, sea como fuere.
Eta zoinez zordun beilirate Jinkuaren justiziari, zernahi gisaz den. Mercy 8.
azpisarrera-11
ZERNAHI IZANDA ERE.
Como quiera que sea, sea como fuere.
Zer nai izanda ere, edozein fedek hemengo jendeen kristautasunak baiño balio geiago dauka. Mde Pr 198.
azpisarrera-12
ZERNAHI IZAN, ZERNAHI IZANIK.
Como quiera que sea, sea como fuere. " Zernahi izanik, hori behar da egin (S)" Gte Erd 124 (junto a nola edo ala, edozoin gisaz, etc., de otras zonas).
Ostatuko nagusiak khara gaxtoa zuen. [...]. Zer nahi izanik, gure merkatari Jainkotiarrak ostaler horri eman zerauzkaion bere puskak, gau hartan gakhoturik atxik lizantzat, ezen baliosak ziren puska hek. Arb Igand 76. Barnea ilhunxko zenetz, ala [...], ... zer nahi izanik, hits ginauden denak eta ixil. JE Bur 130. Zernahi izanik, hiriño huntaz mintzatzearekin frantsesek erraiten dute bethi: [...]. JE Ber 45. Zer nahi izanik, jaun merak manatu zuen [...]. Lf Murtuts 14. Zer nahi izanik, gogor eginen zuen azkeneraino. Mde HaurB 47. Zer nahi izanik, bere anai aberatsaz orhoitu behar zuen Frantsesek Parisen egun batez. "Quoiqu'il en soit" . Ardoy SFran 67. Zer nahi izan, huna Frantses Parisen, 1525 urtean. "Quoiqu'il en soit" . Ib. 85.
azpisarrera-13
ZERNAHIKO.
Gran cantidad (de).
--Bazena onddo? --Zer nahikoak! So egizu ori iratzetara huni, denak kasko beltxak. JEtchep 24. Egun hortan zernahiko Kattalin gorriak bildu gintinan. Hiru anai-arrebek bedera ahurtara. Ib. 44.
azpisarrera-14
ZERNAHITARAKO (zernahitako AN, L, BN, S, R ap. A ).
"Hábil, diestro" A.
Zer bada, arrebarik al duk? --galdegin zion Mireik. --Bai, esan zun saskigilleak, eta zernaitarakoa ta etxekoia. Or Mi 18. Langillea, zintzoa, leiala, eskurakoia, zernaitarakoa, gizaseme bikaña ta jeikia. TAg Uzt 300. Zernaitarakoa ta gizaseme bikaña da au ere. Ib. 36. Buruz eta ekitez alik eta zernaitarakoena zenuen. Zait Plat 115.
zernahi
<< zehatz 0 / 0 zertaratu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper