OEH - Bilaketa

1537 emaitza abar bilaketarentzat

Sarrera buruan (38)


Sarrera osoan (498)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
derrigor.
sense-1
1. (V-arr), derrior (V-gip, G-azp), derigor (V-arr) Ref.: Totor Arr; Etxba Eib (derrior) Elexp Berg.
(Adv.).Forzosamente. " Derigor, derrigor [...], forzosamente. Derigor ibili bear okerkerietan " Totor Arr. "De rigor, forzoso, sin. nai-da-naiez. Orruaz ziñuan, derrior biar ebala... " Etxba Eib. " Matrikulau nai bozu zeuk etorri biozu derrior " Elexp Berg. " Derrior ahoskatzen dute gehienek" Ib. Tr. Exclusivamente meridional; especialmente frecuente en textos populares. En DFrec hay 33 ejs. de derrigor, y 5 de derrior .
Tentazioak derrigor igaro biarra daukagun egoera [...] onetan. Kortazar Serm 174. Kontrariyorik gabe / an arkitu nintzan; / derrior ekartzeko / legerikan etzan. EusJok II 30. Mediku, apaiz eta injenieruak / derrigor biar ditugunak. MendaroTx 71 (ib. 97 derrior). Ori orrela delarik derrigor egin bear euskeraz predikuak. Irigoyen Egan 1956-2, 65. Gora begira nire begiak / ikusten dute derrigor, / zer zen jazoko gizon artera / haizkora gabe banentor. Arti MaldanB 226. Sermoi eder bat derrior bear / jai au dan bezelakoak. Basarri 23. Neure apaiztasun au, / zoroki ta derrior / laztandu bearrez, / eskuoi musu aundi / bana emon deutset / beingo ta baterako / pozez ta negarrez. Gand Elorri 114. Derrior gaude oraintxen / umildu biarrak. Lizaso ( in Uzt Noiz 88 ). Mundu onetan artzen / badezu atsegin, / besterako derrior / bear da utsegin. Uzt Sas 259. Bertsoa ainbat maite duanak / ori derrigor bear zun. MMant 85. Zuek dirua bear dezute derrior. TxGarm BordaB 24. Derrigor bota biar olan, ez egoan askorik eta. Gerrika 126. Laster erdarara eramaten gintuztenak derrior. MEIG VII 167.
v. tbn. FEtxeb 29. Albeniz 221. Derrior: Olea 231. Insausti 118.
sense-2
2. (Adj.). " Derrigorra izan, nahi eta nahiezkoa, behar beharrezkoa izan. Karneta etaratzeko derrigorra da fotografixak etaratzia " Elexp Berg.
Jaungoikoaren itza predikatzea derrigorra da. Kortazar Serm 152. Baina gero, denporarekin batean, gauza beharrezkoa zen, zer egin derrigorra, premia bizia. Arti Ipuin 67. Jatia derriorra / degu bizitzeko. Uzt Sas 28. Alare ateratzen / bazaio jatorra, / gogoratutzia da / gauza derriorra / nola ordainduko dun / ari dion zorra. Ib. 33. Osagilliak aginduta nenguan derrigorra nebala ebakuntza bat egitia. Gerrika 205. Bi gizon prestuk gudariori / jotzen digute danborra, / pauso berdiña eramateko / degu gauza derriorra. Insausti 104.
v. tbn. Derrior: Olea 215. Zendoia 122.
sense-3
3. (Uso sust.). " San Martiñ, biarren biarrak eraiñ: lanean derrigorrak eragiñ " Iz ArOñ 207. "Necesidad inexcusable" Elexp Berg. "Azkenian derrigorrak eraindda etxera bueltau zan" Ib.
Beste batzutan antxe geratu / Pagomakur inguruan, / derrigorrikan ez gendun eta / geuk gura gendun arluan. FEtxeb 73. Utzi gaitu orraztuak, / pentsutako gastuak / derriorrak eragiñak. Insausti 52.
azpisarrera-1
DERRIGORRAK EMAN. "Estuasunak eman, behar handiak bultzatu. Edurtia, ta jateko guztia gastauta, ta derrigorrak emon zotsenian amandria zarra jan ei juen ijittuak" Elexp Berg. "Itxuria turistok, derrigorrak emon dotsenian, uretara salto ein ddabe" Ib.
azpisarrera-2
DERRIGORREAN (V-arr-gip, AN-larr; derriorrean V-gip; derigorrean V-arr). Ref.: Asp Leiz2; Asp ANaf (derriorren); Totor Arr (derrigor); Etxba Eib; Elexp Berg. A la fuerza; (ir, hacer algo, etc.) obligado. "A la fuerza. Etzuten lapurre nolanai sartu kartzelen; derrigorren eraman zuten" Asp Leiz2. "Derigorrean eroan du eskolara" Totor Arr. "Frecuente, aunque puede sustituírsele y se le sustituye por el castizo nai-da-naiezian. Derrigorrian eruan eben etxera" Etxba Eib. "Azkenian derrigorrian eruan biar izan eben ospitalera" Elexp Berg.
Derrigorrian ta berak nai ez dabela, ez dantzan ta ez pandanguan egingo dau inok agaz. fB Olg 113s. Nora ezian ta derrigorrian legez duaz meza bat entzutera. fB Ic III 258. Juezaren aginduz derrigorrian egiten dirian ezkontzak. Ib. 359. Oriyen kejak kontatutzeko / etzan egongo gortuba, / [beiak] izan biar du derrigorrian / Gilisagastin sartuba. Ud 66. Maiztarrak gera ta etxe-jabiak / derrigorrian agindu, / bere adiskide bateri zorra / nai ziolako ordaindu. MendaroTx 92. Nagon alkitik derriorrean yaiki-arazi ta an naramatxik. Ldi IL 17s. Nik beartu det. Derriorrean dator. ABar Goi 51. Amaseina enbor ebaki, / denak bago-egurrian, / bat bestien aldame- / nian derrigorrian. Yanzi 174. Jakin bezate baserritarrek, borondatez egiten ezpadirade erreboluzioaren adiskide, derrigorrean eginen direla. Arti Tobera 264. Neskiak ankak erakusterik gure ez. Orduan mutillak derrigorrean artu ta oiñetakoak kendu. Alzola Atalak 46. Amar amabi juntatzen dira / lenbiziko esanian, / derriorrian ibilli gabe, / txit borondate onian. Uzt Sas 296. Guztiz derrigorrean / ezkonduten nabe. Ayesta 42. Zortzi urtean poztu ta gero / ainbeste euskaldun kabi, / derrigorrean mututu zuten / sortuaz ainbat arrabi. Insausti 146.
azpisarrerakoSense-2.1
Necesariamente; irremisiblemente.
Gaxua, une batetik bestera ito bear yakon derrigorrean. Bilbao IpuiB 225. Bizi geranok ementxe gaude / eriotzari zorrean, / utsik etorri giñan da utsik / joan bear derriorrean. Basarri 122. Gauza bat nai ta naiez, derriorrean, uts egin gabe gertatzen denean. Vill Jaink 52. Ba-zirudian batak erreka jotzean, bestea ere derriorrean ondatzen zela. Ib. 43. Defentsa barik derrigorrean / bonben azpian iltzeko. FEtxeb 40. Hego aldekoa, beraz, eta bizkaierazkoa ez. Eta nafarrak [...] aienatu ditugunez gero, giputza behar, derrigorrean. MIH 385.
v. tbn. Gerrika 48.
azpisarrera-3
DERRIGORREKO (V-gip). Forzoso, obligado; necesario, imprescindible; irremisible. "Obligado. Erderaz eraiñ, baiña zela etzan kanpuan da beste gauzatan zertzen, ba derriorrekua antxe zoeze, kitto" Elexp Berg.
Ez da orain esan gura neuskezuna onako guzurrezko ta engainuzko derrigorreko ezkontzak gaiti. fB Ic III 359. Nire esana beteteak atara izan zaitue derriorreko eriotzatik. Bilbao IpuiB 264. Derrigorrekoa eriotzea da. (AN-gip). EZBB I 80. Kortean ziran ganadu danak / ezin genduzan eroan. / Derrigorreko traste batzukaz / burdia betetakoan, / etxea itxi bear zan baña / ez genkian nora joan. FEtxeb 44. Ogetalau orduak andik urten barik, derrigorko biarrik ezpazan. Gerrika 102. Nahi eta ezkoa eta are derriorrekoa da eginbide horretan. MEIG VII 70.
azpisarrerakoSense-3.1
(Tras gen., uso sust.).
Garbi adierazi digu gertakarien derrigorrekoa. MEIG I 170.
azpisarrera-4
DERRIGORREZ. A la fuerza.
Nagusiak, berriz, derriorrez ontzat eman bearko du luzapena. EAEg 1-11-1936, 186. Bakar bakarrik bainengoen, eta derrigorrez gañera. Txill Let 21. Zure barruan ia nago ni / derrigorrez beartuta. Auspoa 39, 109. Geienak, ia derrigorrez bezela, bide oni jarraitu naiko diote. MAtx Gazt 27. Ni zarra naz ta orain jatorkit / derrigorrez il bearra. FEtxeb 171. Eta berak ez emon, eta nik alako baten, derrigorrez kendu egin neutsen. Gerrika 17.
azpisarrera-5
DERRIGORREZKO. Forzoso, obligado. "Derrigorrekua eriotzie da, solamente la muerte es necesaria. (Así se le responde al que alega tener muchas ocupaciones). (V-ger)" AEF 1921, 46.
Gauza siku bat, otz bat, derrigorrezko bat edo nora ezeko bat balitz legez begiratuten deutsee askok Jaungoikua ameetiari. fB Ic I 39. Españako laterri edo agintariekiko artu-emanetan derriorrezko izkera gaztelera izanik. "Idioma oficial" . EAEg 9-10-1936, 4. Bearrezkoa bakarrik ez, derriorrezkoa. EgutAr 25-2-1957 (ap. DRA ). Derrigorrezko biar orrek biarra eraitzen zetsen. SM Zirik 11. Premiazkoa, beharrezkoa, derrigorrezkoa zen erreboluzioa. Arti Tobera 275. Derrigorrezko toki bat danok / antxe lana egiteko. FEtxeb 202. Derrigorrezkoa ez bada, ezin leiteke artu, oso pozoitsua delako. Ostolaiz 82.
v. tbn. BAyerbe 91. Zendoia 188. Gerrika 148.
derrigor
<< dendari 0 / 0 dirdaitu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper