OEH - Bilaketa
31 emaitza abantzu bilaketarentzat
Sarrera buruan (3)
Sarrera osoan (28)
goiburua
hullan.
tradizioa
Tr.
Hü(i)llan es la forma gral. en los textos. Se documenta hüillen en algún ej. de Eguiateguy.
etimologikoa
Etim. De hurran, con palatalización de la -rr-.
sense-1
I .
(Adv.).
azpiadiera-1.1
1.
(R, S; Arch VocFab (hui-), Gèze (hü-), Dv (S), H (S)),
hullen (huilen Lecl)
Ref.:
A; Lh (hüllan); Lrq /hüllan/; Gte Erd 156.
Cerca. " Hullanagotik (S), de plus près" Dv. "Près, à proximité. Hebenti hullan, près d'ici" H. " Hüllanti, [...] de près (point de départ ou point de passage)" Lrq. " Atarratzerik hüllan gira; Baionatik, aldiz, hürrün (S), mendiari hüllanago, hotz handiago (S), [...] hebentik hüllan (S)" Gte Erd 156. v. hurran. Tr. Documentado en la tradición suletina desde mediados del s. XVIII. Eguiateguy lo emplea con complemento en ablativo y genitivo, CatS en genitivo, Inchauspe y Xikito en ablativo, y Constantin en dativo y alativo.
Ezi zü hüllan zirelarik, oro maithagarri dütüzü: bena zü hürrün zirelarik, oro greugarri. Mst III 34, 1 (Ip hüllan; Ch zure aitziñean, SP gurekin zaudenean). Disiratzen dit, zure presentziaz hüllan beno hüllanago gozatzia, bena ezin atzamaiten dizüt. Mst III 48, 4. Saintiak oro zunbatenaz gorago beitira glorian, hanbatenaz ümilago dira bere beithan, hüllanago enetako. Ib. 58,8. Zeren hüllan beiniz, dio Jaunak, amurekatik gaizak oro [...] arraberri ditzadan. Ib. 30,1 (Ip heben beiniz). Zeren bere büriak aphal dadüzkaner Jinkuak hüllandanik so egiten beitü. Mst XX. Oihan bat zen hüillan hantik, laister harat Souza zena abiatü. Egiat 161. Ene ohiaren hüillan zen leiho batetik. Ib. 180. Hurrunetik / zerbait da; / huillanetik so gin eta deusik ez da. Arch Fab 117. Erreglatü gure egiteko espiritüalak [...] heriuaren hüillan beikina bezala. CatS 102. Zelian Axuri saintiaren hüillan izateko faboria. Ib. 61. Penitentzia egizie, ezi hüllan da zelüetako erresuma. Ip Mt 4, 17. Huna berri eta gütarik hüllan gerthatü etsenplü bat. Ip Hil 114. Hüllanagotik jiten lizate? Ip Dial 4 (Dv hurbilagotik).
( s. XX) Oh! zer bista paregabia / hantik hüllan da zelia. Xikito 11. Etzakin haatik Dominixe mühüillü ondua beno hüillanago ziala: leiho eretzian zen, etxe mürriari josirik. Const 36. Hari hüillan bizi izan denaren ganik entzünik beitütügü. Ib. 14. [Bereterrek] eliza bobedala huillan hel-erazten zielarik sü untzia. Ib. 35. Ezpeldoiko jentiak, / Ala sendimentü-gabiak! / Hila haiñ hüillan ükhen-eta / deüsere etzakienak. Balad 81. (tbn. en ChantP 216 y Or Eus 17 hüllan)
Cerca. " Hullanagotik (S), de plus près" Dv. "Près, à proximité. Hebenti hullan, près d'ici" H. " Hüllanti, [...] de près (point de départ ou point de passage)" Lrq. " Atarratzerik hüllan gira; Baionatik, aldiz, hürrün (S), mendiari hüllanago, hotz handiago (S), [...] hebentik hüllan (S)" Gte Erd 156. v. hurran. Tr. Documentado en la tradición suletina desde mediados del s. XVIII. Eguiateguy lo emplea con complemento en ablativo y genitivo, CatS en genitivo, Inchauspe y Xikito en ablativo, y Constantin en dativo y alativo.
Ezi zü hüllan zirelarik, oro maithagarri dütüzü: bena zü hürrün zirelarik, oro greugarri. Mst III 34, 1 (Ip hüllan; Ch zure aitziñean, SP gurekin zaudenean). Disiratzen dit, zure presentziaz hüllan beno hüllanago gozatzia, bena ezin atzamaiten dizüt. Mst III 48, 4. Saintiak oro zunbatenaz gorago beitira glorian, hanbatenaz ümilago dira bere beithan, hüllanago enetako. Ib. 58,8. Zeren hüllan beiniz, dio Jaunak, amurekatik gaizak oro [...] arraberri ditzadan. Ib. 30,1 (Ip heben beiniz). Zeren bere büriak aphal dadüzkaner Jinkuak hüllandanik so egiten beitü. Mst XX. Oihan bat zen hüillan hantik, laister harat Souza zena abiatü. Egiat 161. Ene ohiaren hüillan zen leiho batetik. Ib. 180. Hurrunetik / zerbait da; / huillanetik so gin eta deusik ez da. Arch Fab 117. Erreglatü gure egiteko espiritüalak [...] heriuaren hüillan beikina bezala. CatS 102. Zelian Axuri saintiaren hüillan izateko faboria. Ib. 61. Penitentzia egizie, ezi hüllan da zelüetako erresuma. Ip Mt 4, 17. Huna berri eta gütarik hüllan gerthatü etsenplü bat. Ip Hil 114. Hüllanagotik jiten lizate? Ip Dial 4 (Dv hurbilagotik).
( s. XX) Oh! zer bista paregabia / hantik hüllan da zelia. Xikito 11. Etzakin haatik Dominixe mühüillü ondua beno hüillanago ziala: leiho eretzian zen, etxe mürriari josirik. Const 36. Hari hüillan bizi izan denaren ganik entzünik beitütügü. Ib. 14. [Bereterrek] eliza bobedala huillan hel-erazten zielarik sü untzia. Ib. 35. Ezpeldoiko jentiak, / Ala sendimentü-gabiak! / Hila haiñ hüillan ükhen-eta / deüsere etzakienak. Balad 81. (tbn. en ChantP 216 y Or Eus 17 hüllan)
azpiadiera-1.2
2.
Casi.
Eta harek pratikatü berthütek, hain handi düie nonbria, zoiñek idokitzen huillan beiteiküie konsideratzeko ahala. Mercy 14. [Phlegonek] Errumako erresuma güzia, zena hüillan lür güzia, ziala ikhertü. Egiat 190. Entzünik egüzaita aitak bildü zeitala / bere hiru etxaltez ene desprimützera, / hüllan ezarri nintzan fi-gaxto egitera. Etch 140 (tbn. en Etxde JJ 51). Khantoren khantatzeko bada süjet berri, / Urdiñarben diela hüllan ükhen xagri. 'On a presque été abreuvé de chagrins' . Ib. 436. Erretora süjet harez hüllan desesperatü. Ib. 474 (tbn. en Etxde JJ 272). Nor dra mansuak? --Irarik ez deinak eztare ullan iraren mobimenturik. CatR 71. Aize builta txipi batez hüllan egotxirik. "Pene" . Ip Imit III 20, 1 (Mst hüllanñi, SP hurren). Ülhüna zenin abantzü / etxerat abiatü: / bi adixkide baratü, / abüsione gerthatü, / eta hüllan bizia galdü. ChantP 316. Bizi izan ziren [...] 80ra urtetara hüillan. Const 36. Zazpiak eta erdiak hüllan! Usantzan zazpiak gabe heben düzü. Zer ari othe zaikü hor gaintik? Leon GH 1926, 524.
Eta harek pratikatü berthütek, hain handi düie nonbria, zoiñek idokitzen huillan beiteiküie konsideratzeko ahala. Mercy 14. [Phlegonek] Errumako erresuma güzia, zena hüillan lür güzia, ziala ikhertü. Egiat 190. Entzünik egüzaita aitak bildü zeitala / bere hiru etxaltez ene desprimützera, / hüllan ezarri nintzan fi-gaxto egitera. Etch 140 (tbn. en Etxde JJ 51). Khantoren khantatzeko bada süjet berri, / Urdiñarben diela hüllan ükhen xagri. 'On a presque été abreuvé de chagrins' . Ib. 436. Erretora süjet harez hüllan desesperatü. Ib. 474 (tbn. en Etxde JJ 272). Nor dra mansuak? --Irarik ez deinak eztare ullan iraren mobimenturik. CatR 71. Aize builta txipi batez hüllan egotxirik. "Pene" . Ip Imit III 20, 1 (Mst hüllanñi, SP hurren). Ülhüna zenin abantzü / etxerat abiatü: / bi adixkide baratü, / abüsione gerthatü, / eta hüllan bizia galdü. ChantP 316. Bizi izan ziren [...] 80ra urtetara hüillan. Const 36. Zazpiak eta erdiak hüllan! Usantzan zazpiak gabe heben düzü. Zer ari othe zaikü hor gaintik? Leon GH 1926, 524.
sense-2
II .
(Adj.).
azpiadiera-2.1
(hüllan S ap. Lrq; Hb (hui-), Gèze (hü-)),
hullen
(Hb (+ hui-)). Cercano, próximo. "Hürrüna laida ezak, hüllana ore ezak (S)" A (s.v. urrun).
Nahi bada egiazki debot izan, behar dü hañ untsa hüllaner, nula hürrüner adio erran, eta ihuri ere ez haboro gogua eman. Mst III 53, 2 (Ip atzer bezala hüillaner). Eztezazüla konfidantxarik har zure adixkidetan, eta askazi hüllanetan. Mst I 23, 5. Aspaldian ehortzirik dago, lehenik ametsak gezürraren aizo hüillenenak ziradiala erran ziana. Egiat 271. Elizarik hüllanenilat bürüz ützülirik egizü zure othoitzia. UskLiB 73.
Nahi bada egiazki debot izan, behar dü hañ untsa hüllaner, nula hürrüner adio erran, eta ihuri ere ez haboro gogua eman. Mst III 53, 2 (Ip atzer bezala hüillaner). Eztezazüla konfidantxarik har zure adixkidetan, eta askazi hüllanetan. Mst I 23, 5. Aspaldian ehortzirik dago, lehenik ametsak gezürraren aizo hüillenenak ziradiala erran ziana. Egiat 271. Elizarik hüllanenilat bürüz ützülirik egizü zure othoitzia. UskLiB 73.
azpisarrera-1
HULLANEKO.
"Hurkoa, hurbilekoa, hullanekoa,
urkho laguna, protsimoa" HeH Voc. v. HURBILEKO.
azpisarrera-2
HULLANENIK.
Más cerca (superlativo).
Nuiz ere uste beitüzü eneganik hürrüntü zirela, ardüran zure hüllanenik nükezü. Mst III 30, 3 (Ip hüllanenik; SP hainitzetan hurbillago nauzu).
Nuiz ere uste beitüzü eneganik hürrüntü zirela, ardüran zure hüllanenik nükezü. Mst III 30, 3 (Ip hüllanenik; SP hainitzetan hurbillago nauzu).
azpisarrera-3
HULLAN ERE.
Ni de lejos, en absoluto. v. HULLANIK ERE.
Leperia ja ezta / hüilan ere ni bezain laster. StJul 31v.
Leperia ja ezta / hüilan ere ni bezain laster. StJul 31v.
azpisarrera-4
HULLANIK ERE.
"Il s'en faut de beaucoup (s'emploie après prop. négat.) [...] (S)" Lrq.
Haritchabalet etzen amaz trufatü nahi izan, huillanik ere. Const 19.
Haritchabalet etzen amaz trufatü nahi izan, huillanik ere. Const 19.
azpisarrera-5
HULLANTIXEK.
De más cerca.
Hüllantixek ikhusteko, / juan gitian aitzina. Casve SGrazi 30.
Hüllantixek ikhusteko, / juan gitian aitzina. Casve SGrazi 30.
azpisarrera-6
HULLANTXEAGO.
Hüllantxiago merkexiago. 'Un peu plus près, elle est un peu meilleur marché' . Etch 416.
Hüllantxiago merkexiago. 'Un peu plus près, elle est un peu meilleur marché' . Etch 416.
azpisarrera-7
HULLAN-HULLANA.
Muy cerca.
Larrañen ordünko apez etxia elizari huillan huillana zen eta leiho batetarik ikus zaitekian altaria. Const 24.
Larrañen ordünko apez etxia elizari huillan huillana zen eta leiho batetarik ikus zaitekian altaria. Const 24.
hullan
-
hullan. Tr. Hü(i)llan es la forma gral....
-
Etim. De hurran, con palatalización de ...
-
I . (Adv.). 1. (R, S; Arch VocFab (hui-)...
-
1. (R, S; Arch VocFab (hui-), Gèze (hü...
-
2. Casi. Eta harek pratikatü berthütek...
-
II . (Adj.). (hüllan S ap. Lrq; Hb (hui...
-
(hüllan S ap. Lrq; Hb (hui-), Gèze (h...
-
HULLANEKO. "Hurkoa, hurbilekoa, hullanek...
-
HULLANENIK. Más cerca (superlativo). Nu...
-
HULLAN ERE. Ni de lejos, en absoluto. v....
-
HULLANIK ERE. "Il s'en faut de beaucoup ...
-
HULLANTIXEK. De más cerca. Hüllantixek...
-
HULLANTXEAGO. Hüllantxiago merkexiago. ...
-
HULLAN-HULLANA. Muy cerca. Larrañen ord...
<< haztatu 0 / 0 igorri >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
