OEH - Bilaketa

245 emaitza abade bilaketarentzat

Sarrera buruan (13)


Sarrera osoan (232)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hargatik.
sense-1
1. (Dv, H), hargatikan, hargati, agaiti.
Con todo, sin embargo. "Néanmoins, malgré cela, cependant. [...] Il se dit en un sens approchant de " cependant", mais non tout à fait le même, en locutions semblables: Begirauk hargatik, noiz edo noiz atzemanen haut" H. AxN explica hanbatenarekin (196) y hunen batenarekin (480) por argati . v. haatik, horratik . Tr. Documentado en la tradición septentrional desde Dechepare, al Sur es menos frecuente: sólo lo hallamos en Lazarraga, Añibarro (en su vers. de la obra de Axular) y Zavala.
Kortesiaz hon deritzut nik zuri hain segurki; / berzerik nitan eztukezu, abisatzen zitut nik; / gazte zoroa nizan arren, enukezu hargatik. E 215. Parerik eztozuna al dakizu, / guztioen gañetiko larrosea, / eguzki ederraren esposea; / agaiti zuk onela narabilzu. Lazarraga A17, 1186v. Piloxik ilgo nax ni gero bere; / ezteust agaiti anse bapere. Ib. B17, 1187r. Bekatore handia banaiz ere, ez nazazula hargatik arbuia. Mat 289. Bañan hargatik etziren / batere gibelatu, / aitzitik eskua zuten / haurretara hedatu. EZ Noel 76. Eta emaiten ezpadute, bihotz gogor badira, eztira hargatik aberatstenago, probetzenago baizen. Ax 233 (V 156; Añ GGero 170 agaiti). Bana hura, hargati, / Nizaz ezt' axolan, / Et' enu itoiten, berak / Sartu nauen penati. O Po 28. Lekuz alda dezakezu, ezin ordea hobe zaitezke hargatik. SP Imit III 27, 3. Ordea hargatikan ezin erran diteke gisa hunetako hitzak aski direla hitzkuntzari ethorkiaren eta izaitearen emaiteko. ES 129. Ordea hargatik arrozoin hau ezta aski erraiteko, eskuarak galdu duela bere garbitasuna. Ib. 100. Handiagoa balitz ere etzinduke hargatik altaratu behar. Ch III 57, 1 (SP hargatik). Hargatik gütiago ükhen dianak eztü behar tristetü, ez khexatü. "Quid autem" . Mst III 22, 3 (Ip hartakoz, Ol ostera ere). Etziren hargatik atrebitzen Jesusi galdetzerat haren hitz sainduen argitasunik. Lg II 171. Abade horrek ikusirik hilzera zuhela, hargatik bere bizitze laxuaz penarik gabe alegeraki zaguela, kexaturik erraiten dirakozu, estonatia zela. AR 435. Ezta hargatik egin behar gorphutza flaka eta osasuna altara dezaketen mortifikazione handirik. Dh 70. Kolpaturik dagola jaun hura badakit, / gerlarat joan nahi du oraino hargatik. FrantzesB I 45. Neskatilla biri zirudian / itzi eustela biotza artuten; / ez agaitik guztiz yabetuten. Zav Fab, RIEV 1907, 539. Bena hargati / Eztakizün gaitzi / Hark errana gati / Dotia behar dila bere linjareki. 'Malgré cela' . Etch 506. Baiñan ez pentsa hargatik, / Bethi gaitz guzietarik / Zaituela libratuko. Gy 17. Ez da hargatik errana zola guzietako sorhoak onak direla. Dv Lab 101. Eskarnioz hari dire ezker eta eskuin, hori eta gorriak, beltxaran eta ñabarrak. Ez oro hargatik. Hb Egia 148. Adiskidekin ez du handitasunik, / Bainan hargatik, / Ez erran Mariari solas arinik. Elzb Po 191. Nahiago zuken hargatik, eta ez gutiz, egon komentuko azken-azken herronkan. Jnn SBi 107. Hargatik bazen Anselaren bihotzean bertze sentimendu bat batere ttikiagoa etzena. Ib. 76. Han eginen dugu solas, ez hargatik luzaz. Arb Igand 90. Ilargia jarri zaio [iguzkiari] sudurraren aintzinean, [...]. Ez du dena kukutu hemen; hurbil ba hargatik. HU Zez 94. Ihizirat nindoan, oixtian aiphatu pentoka larrutu hetarik batetara, nehori (ez amari ere) erran gabe hargatik. JE Bur 12. Horren espos maitea / zonbait urte badu / Jainko onak diola / bere ganat hartu. / Hargatik, nihoiz ez du / kuraiea galdu. Etcham 172. Hargatik, ez dut uste hebraiaren problema euskararenarekin erkagarri denik. Mde Pr 204. Kalixtro zaldiari kantuz aise nausitzen; lasterka hargatik ez zaio hurbiltzen. EZBB II 32. Ez ginuke hargatik, rimaren itxura egin beharrez, gure hizkuntza gaizki erabili behar. Xa Odol 59.
v. tbn. Hm 109. Arg DevB 121 (146 hargatikan). Mong 590. Oxald in AstLas 72. Jaur 107. JesBih 473. CatS VIII. Lap 30 (V 17). Elsb Fram 131. Zby RIEV 1908, 92. UNLilia 19. Balad 233. Zerb GH 1925, 648.
azpiadiera-1.1
(Usado como exclam.).
Nik Eliza altxatu dudala diozu, nik? Handia da hargatik hori! Hb Egia 117.
sense-2
2. (G, AN, L; SP, Ht VocGr 407, VP 2v, Lar, ), hargaitik, hargatika(n), agaiti (), agaitik (V-gip), agatik, aaitik (V-gip) Ref.: A; Elexp Berg (aaittik) .
"Pour cela, c'est pourquoi" SP. "Por eso, causal" , "por ende" Lar y Añ. "Por esta razón" A. "Por ello, por aquella razón. Dirua zor notsan eta aaittik eneban nai berakin kalian trink eitterik " Elexp Berg. . Cf. E 107: "Mundu orok eztu egin zuk bezanbat hargatik, / orogatik bano oboro hark ere daidi zugatik". Algunos ejemplos (v. por ej. los de EZ Man o Xalbador) podrían también corresponder a la primera acepción. v. HORREGATIK. Tr. Documentado desde Dechepare, a partir de principios del XIX se encuentra casi exclusivamente en meridionales.
Zineste bat dizit gogoan honela: / nik nola dadukat amore zugana, / Ieinkoari ere eder zaikala; / hargatik gaitzetsi ezkitzakela. 'Par suite' . E 201. Legataren partez gizon bat pasatu da parte orretarat eta argatik eztiot deus Franziako berri gastigatzen. CartEsp 465. Argatik deitzen da sakrifizio au graziak ematekoa. Ber Trat 74v. Argatik itzez esanion. CartAzp 125. Egia duk, bekhatuez iustu dela nigarra. / Bañan hargatik ez tituk barkhatzen huts larriak. EZ Man I 52. Ez naiz ni hargatik bekhaiztuko eta ez inbidios izanen. Mat XVI. Hargatik erraiten du halaber Senecak [...]. Ax 436 (V 284). Ezta hargatik tristatuko, unhatuko edo flakatuko. SP Imit III 22, 4 (Ch hargatik). Hargati eliza deithatzen da Jinkoaren etxia. Tt Arima 12 (ib. 90 hargatik). Hargatik, bada, eztezozula beha xoilki ene obra huni, baina bai ene intenzinoari. ES 200. Sinhetsi dut eta hargatik naiz mintzatu. " Propter quod" . He 2 Cor 4, 13 (Lç halakotz ). Baña etzan hori asko adiña zebillen gezurra ta otsa desegiteko; ta argatik Erregeak berak lagundu [...] nai izandu zituen. Lar SermAzc 56. Üdüri bazaizü presentian garhaitzen zütiela eta merexi eztüzün ahalkia soferitzen düzüla, etzitiala hargatik khexa. "Ex hoc" . Mst III 36, 3 (SP hargatik; Ip horregatik, Leon horrengatik). Beti dabillan legez / guztijen onian, / argaitik paratzen da / pulpitu ganian. DurPl 106. (83 agaitik) Partitu ginanean / Tolona hirian, / inkietatu izan ginan / mare batekilan, / gure marinelak ere / tristerik hargatikan. Iraultza 159. Zeru-lurren Jabeak / Ezarri tu Printzeak / Populuen aintzindari, / [...] Hargatik behar dugu / Errege obeditu. Monho 54. Argatik Eliza Ama Santak orazio guziak [...] bukatzen ditu Jesu-Kristoren izenean. Gco I 468. Argatik bear dira garbitu egun oro arpegia eta eskuak. It Dial 34 (Dv hargatik; Ur orregaitik, Ip hartakoz). Argatika beñere / ez da bear aztu: / bi ofiziok iñor / ez du aberastu. It Fab 109. Agaiti ain erraz biurtuten dira lengo okasiño eta pekatuetara. CatBus 50. Lanari laga bearrean arkitu ziran; argatik uriari deitu zioten Babilonia, eta Dorreari Babelkoa, zeñak esan nai dute nasmena edo naspilla. Lard 11. Espiritu-Santua etorriko zatzu: onek itzal-egingo dizu; argatik zugandik jaiotzen dan Semea Jainkoaren Semea izango da. Ib. 363. Apaiz-etxea erreta zegoan, eta argatik bizi zan Olatzan. Or SCruz 26. Orain argatik deitzen diogu, / aurra galdu zan arriya. Tx B 192. Yainkoa danez, beti-betikoa da, ta argatik Abraham baño lenagokoa. Ir YKBiz 328. Kataluñarrek ez omen ditute beren buruak españitarren anaitzakotzat; argatik korapillo aren ezin-askatua; argatik estatutoaren muin izkutua askatasun-asmoa izatea. Ldi IL 24 (UO 52 argatikan). Umeen eriotzak Watauinewaren kastigutzat artzen dute, eta argatik ezta izen ori aipatu bear umeren bat il zaion amaren aurrean. Vill Jaink 17. Zurearentzat izandu zera / beti biotz onekua, / argatik Jaunak utziko dizu / santuen bizi-lekua. Auspoa 77-78, 245. Jendek izanagatik gutaz erraiteko, / hargatik sort herria ez dut mendratuko. Xa Odol 93. Nik baikuntza bat neukan kobratu eziñez eta argatik joan nintzan. JAzpiroz 224. Ez da erreza iñorentzako / egiten danon gustuak, / agaitik emen dadukazuez / bakotxan ikuspuntuak. Ayesta 122. Kolkoa agerian / egin nuen lo ta... / Orain argatik nago / katarroak jota. Zendoia 145.
v. tbn. Harb 145. Hm 48. Gç 94. INav 159. Lar SAgust 16 (DT 192 argatikan). CatBurg 47. GavS 3. Cb Just 31 (CatV 88 agaiti). Mih 94. Ub 166. Egiat 205. LE Matr2 81. Mg PAb 176 (CO 148 agaiti). Añ CatAN 69 (EL2 10 agaiti). AA III 324. VMg 79. Izt C 453. Xe 226. EusJok II 61 (78 argaitik, 47 agaitik). Legaz III. Arr May 148. Iraola 30 (37 argatikan). Lh Yol 24. Inza Azalp 125 (22 argatikan). Jaukol Biozk 59. EA OlBe 71. JAIraz Bizia 104. Txill Let 95. Anab Poli 69. Basarri 171. NEtx LBB 206. Argaitik: PasqTo 11. AB AmaE 66 (227 agaitik). Argatikan: Bil 161. PE 118. AzpPr 128. Agaitik: JJMg BasEsc 76. Echta Jos 127. Kk Ab II 161. Balad 204. Agaiti: Azc PB 248. Agatik: Otx 108.
azpiadiera-2.1
(En la expr. hargatik beragatik ). "Suivi de beragatik, il prend le sens de cela même" H.
Argatik beragatik askoz obeto digeritzen du. It Dial 57 (Ur orregaitik berorregaitik, Dv hori bera dela medio, Ip hartakoz).
azpiadiera-2.1.1
(Con ere ).
Iduriturik ezen zeren zaren giristino eta Iainkoa ere den miserikordios, hargatik beragatik ere, salbatuko zarela. Ax 144 (V 94). Zeren bekhatua bera bere baithan baita hain itsusi, [...] hargatik beragatik ere, behar baikenduke bekhatu egitetik begiratu. Ib. 509s (V 328).
azpiadiera-2.2
( Nola... hargatik, zeren... hargatik ).
Zeren den [bizio] naturala, hargatik da ezagutzeko gaitzagoa. He Gudu 40. Nola guti ezagutzen bai dugu, hargatik hain guti maitatzen dugu. Brtc 195.
azpisarrera-1
HARGAITARREN. "Por eso, causal, argatik, argaiti, argaitarren" Lar (v. tbn. Añ).
azpisarrera-2
HARGATIK ETA HONEGATIK. Cf. ZERGATIK ETA HARGATIK.
Zenbaitek diotenez [...] poeta gaitzetsia, madarikatua izan genuen luzaroan [Aresti], hargatik eta honegatik. MEIG V 131.
azpisarrera-3
HARGATIK EZE. v. ZERGATIK EZE.
San Agustiñen arratsetan bai ditudala nik nere atsegiñak eta poz-aldiak! [...] Argatik eze, dituen argierak illunduko ez diraden iñoiz. [...] Zergatik eze, aren gaba, egun bat adiña argituko dan. Lar SAgust 8.
azpisarrera-4
HARGATIXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
Argi ori gabe bizi dira kristau asko. Argatixe ain gaizki. Inza Azalp 21.
hargatik
<< harako 0 / 0 harildu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper