1.
(
gral.; SP, Urt II 415, Ht VocGr , Lar, VP, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB
),
gaxitu (
Hb)
Ref.:
A;
Lrq;
Etxba Eib (gazittutzia);
Iz ArOñ (gasitu);
Elexp Berg
.
Salar, sazonar con sal; salar, conservar en sal; hacer(se) salado.
"Acecinar [...] aragia gazitu
"
Lar.
"
Gazitu, acecinar"
VP
33v.
"1. assaisoner de sel. Gazi ezazu eltzea. [...] Mettre du sel sur les viandes crues pour les conserver. Urdai azpiak gazitzea
"
H.
v. 2 gatzatu, gatzitu, gaztu.
Baldin gatza gezat badadi, zerzaz gazituren da?
Lç Mt 5, 13 (He, TB, Dv, Ur, Ur (V), Ip, Echn, SalabBN, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe gazitu; Arriand gatzittu).
Haragia berri deiño gazitzen da.
Ax 87 (V 59; tbn. en ES 181).
Zure zühürtziaren gatzaz gazitü izan behar dizü.
Mst III 34, 1.
Aragi gazituba.
Mg PAb 58.
Geeli gazitu bagia.
Ib. 111s.
Gaztigatu du urdaia zenbatean den [...], hamalu kuartoan katzik gabea, ta ta hamazazpi kuartoan gazitua.
Minond 279.
Gesala edo ur gazitua.
Añ NekeA 231.
Gero gazitzen da [gazta] alde batetik.
It Dial 88.
Gazitutako urdaitan.
Izt C 187.
Eta gazitzen ere esnea gasnako.
Hb Esk 230.
Arraina gazitzen eta saltzen den etxe bati hurbil ginen.
Prop 1881, 284.
Aza-lapikoa, urdai ta okela gazituaz gozatua.
A BeinB 45.
Litra bat hur hotz gazitürik 300 grama gatzeki.
Alth Bot 11.
Urdaiak gazitzeko.
"Salar puercos"
.
(Quijote IX)
AIr RIEV
1928, 602 (Anab ib. 609 y Ldi RIEV 1929, 208 gatzatu).
Ur gasa-gasatik urteniko arrain gazittubari.
Otx 130.
Ala dirudi nere gorputzak / gazitutako sardiña.
Or Eus 371.
Abelgorrien gazitu gabeko larruak [...]. Abelgorrien larru gazituak.
"Sin salar [...] saladas"
.
EAEg
23-2-1937, 1135.
Gure baserritarrak gatz puska bat botatzen diote [belarrari] eta erbestean berriz, bear bezela azkar gazitzeko, milla kiloko 30 kilo melaza nasten diote.
Oñatibia Baserria 36.
--Geza naun. --Ator! Nik gazituko aut.
NEtx LBB 269.
Etxean gatza ugari dagola-ta, eztezazula bazkaria geiegi gazitu.
EZBB I 103.
Antxobea edo dana-dalakoa urrian atrapauten zan, eta gazituta euki.
Etxabu Kontu 116.
v. tbn. Egiat 266. Gy 91. Lard 379. Ip Dial 88. Ur Dial 89. Dv Dial 114. Prop 1876-77, 92. Ag Kr 66. JanEd II 73. Ir YKBiz 120. SM Zirik 84. AGoen Agurea 13. Berron Kijote 111.
(Fig.). Hacer(se) ingenioso.
Nola ez izpiritu gazituagorik.
Hb Esk 126.
2.
(
Lar,
Añ,
H).
"(Hacerse) agrio"
Lar, Añ.
(Fig.). Hacerse áspero, amargo, duro.
Itxasoko bizitza / ari da gazitzen.
Uzt Sas 221.
3.
(
H),
gaxitu (
Hb).
"Payer bien"
Hb.
"Faire payer cher. Gazitu dautazut, vous me l'avez salé"
H.
--Zenbat? --Ehun urre. --Ungi gazitua izanen da.
Hb Egia 133.
Erariak bi moduz / dijuaz gazitzen; / gure jornalik berriz / etzaku azitzen.
JanEd I 21.
Multar, penalizar económicamente.
"(Eskual), taxer, mettre à l'amende"
Lh.
(Part. en función de adj.). Preciado, precioso (?).
Deus berririk ez du [Koranek] , hain guti gauza maite eta gaziturik.
Hb Egia 84.
4.
"(R-uzt), cuajar"
A.
v. 1 gatzatu.
5.
(Sust.). Salazón, conserva salada.
Zerbitza zazu gazituarekin.
ECocin 29.
Hori zerbitzatzen da edozoin haragi hotzekin, gazituarekin, aingirekin, etc.
Ib. 30.