OEH - Bilaketa
3 emaitza galkatu bilaketarentzat
goiburua
galkatu.
etimologikoa
Etim. De lat. calcare .
sense-1
1.
(
O VocPo, SP; -kh-L ap. A; VocBN, Arch UFH, Dv, H (L, BN, S)),
kalkatu (O VocPo, Lar, H (V, G)).
Meter a la fuerza; llenar hasta los topes; empujar. " Galkatzea ou kalkatzea, coigner ou enforcer à force de pousser" O VocPo. "Pousser, faire entrer par force. Neurri galkatua, mesure entassée" SP. "Recalcar" Lar. "Cazumbrar las cubas, unir sus tablas metiendo cazumbre en sus juntas, [...] mulistariz upel zirrituak bete kalkatu " Ib. "Enfurtir, paños, sombreros, trinkatu, beteaz kalkatu " Ib. "Combler un contenant jusqu'à l'excès en pressant les objets qui doivent y entrer" VocBN . "Bourrer, remplir en bourrant, encombrer, obstruer. En parlant des arbres fruitiers, se charger excessivement" Dv. "1. remplir un sac, un vaisseau quelconque en serrant, pressant, tassant ce qu'on y introduit. Aski galkhatu duzu zakua. [...] 6. recueillir en un ensemble (O)" H. " Galkhatu (L), colmar" A. Hay otro ej. en Azkue, s.v. kalka, mal interpretado por éste: "Kalka [...] 3. º (R), ojete de agujas. Orratzari begitik kalka dazadak aria (R), métemele a la aguja el hilo por el ojo". Cf. FGNav 165: "Calgada, cosa llena, apretada".
Neurri ona galkhatua, eta higitua, eta mukurru doana emanen zaizue. Lç Lc 6, 38 (HeH galkhatua; He, TB zapatu, Dv ase). Bortxaz galkhatzen badio Deabruak iakia / hala nola unhideak haurtxoari ahia. EZ Man I 108. Horik arren, / oro barren, / galkatuz bihotzera / berz'atunik, / bana hunik / gogo egizu hartzera. 'Donc refoulez tout cela au fond de votre cœur'. O Po 6s. Emanen zaizie neurri bat ona, bete betea, ta kalkatus mukuru gaingatu artaño (130). LE-Ir. Eiherazaina, irina zorruan galkhazak. Arch UFH. [Biyotza] kanpora irten ez dedin / biar det kalkatu, / gaxuak zuregana / nai luke saltatu! Bil 98. [San Franziskok bere semeak] zuzendutzen zituan segur zeruko bidian ongi kalkatuz. Bv AsL 193. Bezperak hasi baiño lehen, eliza zen bethea, galkhatua. Elsb LehE 136. En DFrec hay 2 ejs. de galkatu.
Meter a la fuerza; llenar hasta los topes; empujar. " Galkatzea ou kalkatzea, coigner ou enforcer à force de pousser" O VocPo. "Pousser, faire entrer par force. Neurri galkatua, mesure entassée" SP. "Recalcar" Lar. "Cazumbrar las cubas, unir sus tablas metiendo cazumbre en sus juntas, [...] mulistariz upel zirrituak bete kalkatu " Ib. "Enfurtir, paños, sombreros, trinkatu, beteaz kalkatu " Ib. "Combler un contenant jusqu'à l'excès en pressant les objets qui doivent y entrer" VocBN . "Bourrer, remplir en bourrant, encombrer, obstruer. En parlant des arbres fruitiers, se charger excessivement" Dv. "1. remplir un sac, un vaisseau quelconque en serrant, pressant, tassant ce qu'on y introduit. Aski galkhatu duzu zakua. [...] 6. recueillir en un ensemble (O)" H. " Galkhatu (L), colmar" A. Hay otro ej. en Azkue, s.v. kalka, mal interpretado por éste: "Kalka [...] 3. º (R), ojete de agujas. Orratzari begitik kalka dazadak aria (R), métemele a la aguja el hilo por el ojo". Cf. FGNav 165: "Calgada, cosa llena, apretada".
Neurri ona galkhatua, eta higitua, eta mukurru doana emanen zaizue. Lç Lc 6, 38 (HeH galkhatua; He, TB zapatu, Dv ase). Bortxaz galkhatzen badio Deabruak iakia / hala nola unhideak haurtxoari ahia. EZ Man I 108. Horik arren, / oro barren, / galkatuz bihotzera / berz'atunik, / bana hunik / gogo egizu hartzera. 'Donc refoulez tout cela au fond de votre cœur'. O Po 6s. Emanen zaizie neurri bat ona, bete betea, ta kalkatus mukuru gaingatu artaño (130). LE-Ir. Eiherazaina, irina zorruan galkhazak. Arch UFH. [Biyotza] kanpora irten ez dedin / biar det kalkatu, / gaxuak zuregana / nai luke saltatu! Bil 98. [San Franziskok bere semeak] zuzendutzen zituan segur zeruko bidian ongi kalkatuz. Bv AsL 193. Bezperak hasi baiño lehen, eliza zen bethea, galkhatua. Elsb LehE 136. En DFrec hay 2 ejs. de galkatu.
azpiadiera-1.1
(Acompañado de instr.).Cargar (de), llenar (de).
"(Au fig.), rassasier, se rasassier. Aberastasunez galkhatua dago, il est riche à satiété. Atseginez galkhatzen da egin ahal guzian, il se gorge de plaisirs autant qu'il peut"
H.
Egorri zituen bere herrirat diruz galkhatuak. Hb Egia 32. Ostatuak dire betheak, galkhatuak, yende yale eta edalez. Elsb Fram 76. "Tour de France" delakoa Mauleko aldetan ükhüratüko da, 2 orenez, xefaüten petrolez khalkatzeko. Herr 31-5-1962, 3. Irabaztiaz segur jin ziren Manexak, / urhez eta zilharrez khalkaturik moltsak. "Pilota partida bat" (ap. DRA).
Egorri zituen bere herrirat diruz galkhatuak. Hb Egia 32. Ostatuak dire betheak, galkhatuak, yende yale eta edalez. Elsb Fram 76. "Tour de France" delakoa Mauleko aldetan ükhüratüko da, 2 orenez, xefaüten petrolez khalkatzeko. Herr 31-5-1962, 3. Irabaztiaz segur jin ziren Manexak, / urhez eta zilharrez khalkaturik moltsak. "Pilota partida bat" (ap. DRA).
sense-2
2.
Abrumar, agobiar (con el peso).
Hura iasaiten baduzu bortxaz, hartaz egiten duzu zuretzat karga, eta zure burua geiago galkatzen duzu. "Teipsum magis gravas" . SP Imit II 12, 5 (Ch pena gehiago ematen, Mst karga emendatzen).
Hura iasaiten baduzu bortxaz, hartaz egiten duzu zuretzat karga, eta zure burua geiago galkatzen duzu. "Teipsum magis gravas" . SP Imit II 12, 5 (Ch pena gehiago ematen, Mst karga emendatzen).
sense-3
3.
(L, BNc ap. A; H),
kalkatu (Lar)
Pisar; apisonar. "Kalkatu, que significa apretar pisando y a golpes" Lar s.v. acalcar. "Pisar", "apisonar", "hollar" Ib. "Écraser, fouler du raisin pour le mettre en cuve" H. "Apelmazar, pisotear" A.
Bere obian ta arripe lur kalkatuz betean sartu ezkero. Mb IArg I 293. Nola nai kalkatu ta zapatuko zaituzte. Cb Eg II 102 (Dv LEd 185 oinkatzen). Kalkatzea eroria, da barnago unditzeko. (138). LE-Ir. Lurreko gauza zirtzilkeriak / azpian kalka ta egatuz. J. Aldabe Olerti 1960, 31.
Bere obian ta arripe lur kalkatuz betean sartu ezkero. Mb IArg I 293. Nola nai kalkatu ta zapatuko zaituzte. Cb Eg II 102 (Dv LEd 185 oinkatzen). Kalkatzea eroria, da barnago unditzeko. (138). LE-Ir. Lurreko gauza zirtzilkeriak / azpian kalka ta egatuz. J. Aldabe Olerti 1960, 31.
sense-4
4.
kalkatu (B, Sal, S, R ap. A
).
Apretar (con la mano). "Calcar, oprimir, apelmazar con la mano" A.
Txoria kalkatu eries ta ilik utzi. (109). LE-Ir. Tori giltza, ta itxitzerakoan ezkerrarekin kalkatu bear dala badakizu. Alz Ram 134.
Apretar (con la mano). "Calcar, oprimir, apelmazar con la mano" A.
Txoria kalkatu eries ta ilik utzi. (109). LE-Ir. Tori giltza, ta itxitzerakoan ezkerrarekin kalkatu bear dala badakizu. Alz Ram 134.
sense-5
5.
(L, BN; H (-kh-)),
kalkatu (S, R-uzt)
Ref.:
A (galkatu, kalkatu);
Lh (khalkatü);
Lrq (khalka)
.
Atiborrar(se), cebar (sentidos prop. y fig.). "Se gorger, se bourrer. Galkhatzen ohi da, il a l'habitude de se gorger de nourriture. Gorger une volaille qu'on engraisse. Ahate ongi galkhatua, canard bien gorgé" H. "(S-saug), gaver (les oies)" Lh. "Cebar los pavos y capones con un palillo" A. "Gaver. [...] Le grain dont on gave se met à l'acc. (obj. dir.); l'animal qu'on gave se construit au datif" Lrq.
Ezne-zopaz kalkatu. (Sal) "Atiborrarse" . A EY IV 317. Zer erhokeria, holako diruketa endurtzea batere beharrik gabe, urgulu zoro baten galkatzeko! SoEg Herr 15-1-1959, 1.
Atiborrar(se), cebar (sentidos prop. y fig.). "Se gorger, se bourrer. Galkhatzen ohi da, il a l'habitude de se gorger de nourriture. Gorger une volaille qu'on engraisse. Ahate ongi galkhatua, canard bien gorgé" H. "(S-saug), gaver (les oies)" Lh. "Cebar los pavos y capones con un palillo" A. "Gaver. [...] Le grain dont on gave se met à l'acc. (obj. dir.); l'animal qu'on gave se construit au datif" Lrq.
Ezne-zopaz kalkatu. (Sal) "Atiborrarse" . A EY IV 317. Zer erhokeria, holako diruketa endurtzea batere beharrik gabe, urgulu zoro baten galkatzeko! SoEg Herr 15-1-1959, 1.
sense-6
6.
"
Lurainkak [sic] galkatu (L, BN), embutir los chorizos"
A.
sense-7
7.
Clavar (los dientes).
Kikosoak [zorriari]: A tonto, or dek polpara onki ortzak kalka dozkian lekiura. Mdg 164. : . Mdg 164.
Kikosoak [zorriari]: A tonto, or dek polpara onki ortzak kalka dozkian lekiura. Mdg 164. : . Mdg 164.
galkatu
-
galkatu....
-
Etim. De lat. calcare ....
-
1. ( O VocPo, SP; -kh-L ap. A; VocBN, Ar...
-
(Acompañado de instr.).Cargar (de), lle...
-
2. Abrumar, agobiar (con el peso). Hura ...
-
3. (L, BNc ap. A; H), kalkatu (Lar) Pisa...
-
4. kalkatu (B, Sal, S, R ap. A ). Apreta...
-
5. (L, BN; H (-kh-)), kalkatu (S, R-uzt)...
-
6. " Lurainkak [sic] galkatu (L, BN), em...
-
7. Clavar (los dientes). Kikosoak [zorri...
0 / 0 kalkatu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
