1.
(Sal, -kh- BN-mix, S; Lar; -kh- SP, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H)
Ref.:
A; A EY III 388; Lrq.
Sol (tbn. en sentido figurado). Leiçarraga (Decl ã 7v) da ekhia como equivalente suletino de iguzkia. "Ekhitan, au soleil" H. Azkue da iki como R-vid, pero en Isaba y Uztárroz 'sol' es egúzki, -ku, y en Vidángoz iguzki sg. Bonaparte: *iki, cuya existencia independiente en R no está probada, ha debido ser deducido de ikialte 'solana'. v. eguzki.
Tr. Propio de la tradición suletina de todas las épocas; lo emplean tbn. el mixano López, y Goyhetche, Hiribarren y M. Elissamburu.
Aurtendanik geurzdara anhitz eki eta euri.
O Pr 56.
Hobe zukiala elian sekula ekhia iguzkia ikhusi.
Tt Onsa 87.
Ekhia ülhüntü zela.
Bp I 143.
Ekhiaren pian egiten diren gaizen ororen ikhustia.
Mst III 24, 1.
Argizaiak eztiela bere beitharik argirik, ekiaganik errezebitzen diena bezik.
AR 73.
Jesüs, jüstiziazko ekhia, [...] ükhazü pietate gützaz.
UskLiB 17.
Ekiaren leinhurak.
Arch Fab 93.
Patar haretsu batean, / ekhiaren khalda-pean.
Gy 178 (cf. 172 ekhe-arraioak).
Ekhia eta argizaitia, benedika zazie Yauna.
(BN-mix).
CantTP
6.
(S ekhia; R eguzkia)
Bai eta zetaz ere beztitü ekhia jelkhi zenian; / [...] / Bai eta ere alhargüntsa gazte ekhia sarthü zenian.
ChantP 190.
Zü zira, zü, ekhiaren paria.
Ib. 116.
Goguan emazü ekhia argizko itxaso bat dela.
Ip Dial 110.
Bere amek elkhi ohi deiue [lakhatsa] ekhitara.
Ib. 23 (It, Ur eguzkitan, Dv iguzkitan).
Goizeko ekiak, bere euri-odei ohetik jautsirik, argitzen gintuela.
Mde Pr 130.
Ekia sortaldetik sortaldera alda baledi.
Or Aitork 328.
Ortzian dakusadan argi-xinta ere ez da eki-sortzea.
Ib. 323.
2.
(S).
"Grand soleil"
Alth Bot 8
(→)
A.
3.
"Lugar soleado"
A Apend.
v. ekialde
(2).
EKI-HAIZE.
Viento del Este.
Nondik dituen eki-haizeak [eskualdun aita larriak] / lur huntarat ekarriak.
Ox 160.
EKI-BERRIZTATU.
"Ekhiberriztatu, tomar el sol (BN)" A Apend.
EKI-ILUNTZE.
"Éclipse du soleil, ekhi ülhüntzia" Foix.
EKI-ITZALALDI.
Eclipse de sol.
Lürreti-gora ekhitzalaldi, egüntara gaihaldi, argizabalian ülhünbeltz.
Chaho AztiB 14.
EKI-ITZALGIA.
"Ekhitzalgia, couchant" Gèze, H. "Soleil couchant" Lh.
Gurhi egiteko lekhiak behar dü izan ipharraren eta ekhitzalgiaren artialat buruz.
"Exposé au nord-ouest"
.
Ip Dial 82.
EKI-ITZALTZE.
"Ekhitzaltze (Sc), oscurecer, ponerse el sol" A. "Éclipse du soleil, ekhi itzaltzia" Foix.
EKI-JALKI ALDE.
Oriente. v. ekialde.
Zazpigerren mentetik, ekhijalkhi aldeko elizetan, egiten zien.
Ip Hil 17.
EKI-JALKIGIA
(Gèze (-jalkh-), H (ekhi-yal-), A). Oriente, levante. v. ekialde.
Majiak ziren gizon jakintsü ekhi jalkhigiako eli bat.
CatS 99.
Izar hura agertzen da ekhi-jalkhigiako aldian.
Ip Hil 104.
"Soleil levant"
Lh.
EKI-LILI (S).
"Hélianthe" Alth Bot 9. "1.º (msLond), calaminta (Bot.). 2.º ekhilili (S; Alth), helianto (Bot.)" A.
EKI-LITS.
"Calamita" A Apend.
EKI-ORRATZ.
Rayo de sol.
Phitz erazten da ekhi orratz edo leinhuru bat bezala.
Eskual 24-4-1908 (ap. DRA
).
EKI SAINDU.
"Ekhi saintü (Sc), custodia" A. v. EGUZKI SAINDU.
EKI-SARGU
(e.-sargia S ap. A (ekisargi) y Lrq). Occidente, poniente.
Iparrean, Egoan, Ekhi-sorguan eta Ekhi-sarguan.
Or EG
1950 (11-12), 50.
EKI-SISKIL.
"(-kh- BN-mix), rayos intermitentes de sol, los días que generalmente está cubierto" A.
EKI-SORGU.
Oriente. v. ej. en EKI-SARGU.
EKI-ZISTA.
"Rayo de sol (BN)" A Apend.