OEH - Bilaketa

81 emaitza zuzi bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
izeki.
sense-1
I . (Vb.).
azpiadiera-1.1
1. (G; Lar, (G), Dv), iexeki, exeki, exiki (R-is), eizeki (A), ezeki (H), exetu (Mic), ixegi (H), ixeki (BN, R), ixekitu (AN; Dv), ixigitu (Dv (R)), ixiki (R), ixikitu (R-uzt), isiki (R), izegi (A Morf 697), izigi (G-nav), iziki (A), izaki Ref.: A (izeki, ixeki, ixekitu, ixiki (que cita a He), ixikitu, isiki, izigi); ContR 531; Iz R 302, 309 .
Arder; encender. "Arder, exetu " Mic. "Ardieron los montes, izeki zitzaien mendiai " Lar. " Ixikitu, quemar" A. " Udan ixikitan gra ta negiuan karroa (R)" Ib. " Bi bela ixikirik izari, encender dos velas" ContR 531. " Exikán súa, enciende el fuego; íxi béza súa " Iz R 309. " Argi bát íxikirik, una tea encendida (R-is)" Ib. 302. AxN explica ia[i]ki zeien [bere konzientzia] (440) por izikitzaien. v. irazeki, piztu. Tr. Documentado ya en Leiçarraga (iexeki y formas fuertes como daxekan (Apoc 21, 8), zaxekan (Apoc 19, 20), labe daixekanera (Mt 13, 42)). En RS hay exeki. Luzuriaga emplea iseki e isiki. En textos guipuzcoanos de los ss. XVIII y XIX, encontramos sólo formas fuertes: dizekan, zizekan . En el s. XX se documenta izeki en guipuzcoano con formas perifrásticas. Hasta el s. XIX se emplea en general como vb. intrans. y con complemento en dativo. Leiçarraga lo emplea además junto a un complemento en caso instrumental (suz, sufrez ). Se encuentra en Luzuriaga como vb. trans. e intrans., sinónimo de piztu; en el s. XX, se emplea de este modo.
Lastategi zaarra exeki azkero gatx da atsedeiten. RS 399. Berroari suz iexeki. Decl ẽ, 3r. Hitzetatik agiri dezu, nola dizekan zure biotzari. Lar Carta a Mb 277. Zer tormenta ta pena estu emanen Justizie Dibinoak isiki duen su arek? Luzuriaga 155. Isekitzen da geiago luxirieren sue. Ib. 148. Beti zizekan sua. Lard 327 (ed. 1887, ap. A). Arako sasi, Moisesek exetuta egoala leku santuan ikusi ebeneian. Ur BulaAl 30s. Ixiki ere ez deiteke argia izartako almute baten pean. Hual Mt 5, 15 (He biztu). Zeuria baitago odeiztatruk eta ixikirik. Ib. 16,3. Jaungoikuaren amoriuan suturik daukanak biotza, ezin somatuak nekerik ez diseka. (Interpr?). Bv AsL 102. Iñork eztu argi bat izeki ta gaitzerupean edo oe azpian estaltzen. Ir YKBiz 174. Alako laidokeriak Usoaren biotzean ugaz-sendiaganako gorrotoa izeki zun. Etxde AlosT 94. Begiak su ta gar izeki (piztu) zitzaizkion. Etxde JJ 30.
v. tbn. Cb Eg II 69 (dizekadan). Ldi IL 134. Loram Y 1933, 251. Or Eus 287. Arti MaldanB 192. Exiki: Mdg 122.
azpiadiera-1.1.1
Incendiar, prender fuego (a).
Ikusten dezu arako sasiz ta otaz jantzitako mendi ura? Ba izaki zazu, laakitu zazu, garia erein zazu. AIr EuskIp 59.
azpiadiera-1.2
2. (Lar).
(Part. en función de adj.).Encendido, ardiente. "Ardiente" Lar.
Eguna izanen da, au dio Profeta Malakiasek, labe bat bezala isikie. GoldSerm 209. Lagun urkoa doatsueraz betetzeko zeban naitasun izekiak. Izt C 457. Aldameneko saskira pospolo buru izekia erori zaio. Ag G 345. Gorroto mina aspaldi luzeetan izekia izan duen biotz artan. A Ardi 142. Argi-zuzi izekia ta disditsua zan Yoan. Ir YKBiz 108.
v. tbn. Or Mi 62. Gand Elorri 136.
azpiadiera-1.2.1
"Le dijo [...] en bascuence exekia <ege->, que es palabra de mucho deshonor, mayormente contra mujer casada" (Pamplona, 1588). ReinEusk 87 (cf. en el mismo doc: "Mala mujer, encendida, lucinda y borracha").
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. (AN ap. A ; Lar), ixiki (Sal ap. A ).
"Ardor" Lar, A.
azpiadiera-2.2
2. (A, que cita a He), ixiki (A, que cita a He).
"Haz de luz" A. Azkue da además "Ixiki [...]. 2. º rayo de luz (Izt C 18)", pero lo que se lee en Iztueta es argi izekia (v. supra (2)).
izeki
<< 1 irazeki 0 / 0 kandela >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper