OEH - Bilaketa

81 emaitza zuzi bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
ilinti.
tradizioa
Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos desde finales del s. XVI. Las formas más antiguas y las más documentadas tanto al Norte como al Sur son il(h)inti (ya en Lazarraga y RG ), e il(h)eti , seguidas de il(h)iti e illati (en autores guipuzcoanos desde finales del s. XIX). En menor proporción se encuentran en los textos las variantes ilhindi (en Oihenart, Lizarraga de Elcano, Duvosin y Zerbitzari), illenti (Erkiaga y BasoM ) e illunti (Balad 127, V-ger).
sense-1
1. (V-arr-oroz-gip, R-uzt, S (-lh-); Mic 9v, Lar, Añ; -lh- Arch VocGr , Gèze, Dv (S), H (S)), ileti (V-ple-arr-oroz-al, G-to-nav, L; SP (-lh-); Hb, H (G); ille- VP 38r, Lar, Dv (G), H), illati (V-gip, G-to-bet), illitei (G-azp), illanti, ilindi (-ll- R-vid, -lh- H), iliti (ill- Aq 64 (AN), H (+ -lh-)), ilenti (V-ger-ple-m-gip-al, G-goi, R), ilendi (Sal (+ ill-); -lh- SP, H), illunti, eileti (Ae) Ref.: VocPir 97; A (illati, illeti, illenti, illendi, hilindi, ilinti); A Aezk 291; A Apend (eileti); Lrq (ilhinti); Iz UrrAnz, Als (ileti), ArOñ (illinti), To (illatiya), R 403; Elexp Berg (illati, illinti); ZestErret (illitei) .
Tizón. "Tison de feu" SP. "A muchos beneficios, mayor ingratitud, ongi eginari, ondoan illiti (AN)" Aq 64. " Itxindia, ilhintia, le tison" Arch VocGr. " Santo Laurendi, berroari illindi (R-vid): san Lorenzo, tizón (fuego) a la zarza" A. " Eiletia baino beltzago, más negro que el tizón. Eiletia baino yago eztuk gau lekutuko, éste no se apartará más que el tizón. Se dice de uno que estorba" A Aezk 117. v. itxindi, ilintxa.
Jaun Santi Laurenti, esku batean euri, bestean ilinti. RG A, 6. Ifernuko illhititzat munduratu baikiñen. EZ Man I 82. Atsekabek ene gorputza sekatu dute ilhetien berotasunak sukhaldea nola. Harb 339. Mainata etxekoari, bertzegatik galdo ari bada, hire diruti, edo bihiti, emok ilhindiaz uzkiti. O Pr 313. Ilhintien edo inkatzen begiratzia. Bp II 115. Su illhiti bat. "Lampas ignis" . Urt Gen 15, 17 (Dv suzko kriselu bat, Ker zuzi iziotu). Illeti bat leiotik barrunera sartu zuen eta eliz-barru guzia [...] su eta gar jarri zan. Lard 545. [Pipa piztu zuen] ileti bat su bazterrean harturik. Elzb PAd 33. Arthiki [zion] ileti edo itxindi bat. Jnn SBi 165. Illeti baten galdetan eskuak erre zizkioten. Inza Azalp 22. Zure bijotza sutan imiñi Jel-maitasun-illintijak. Enb 61. Eskuan artzen badet / sutako illantia. MendaroTx 229 (103 illenti). Illati-mutur goria. JMB ELG 86. Ongi eginari ondotik illeti. Zerb GH 1936, 311. Kolko barruan sortu yakan illentia egundoko sumendi ta gar-meta biurtu yakanean. Erkiag Arran 102. [Ardoa] griña txarren illati, / osasunaren pipi. NEtx LBB 365. Aditz sintetikoa hartu du batipat Olabidek enseiukarrean bezala, hemen metatu ditu ikatz-ilintirik bizienak irakurlearen buru gainean. MIH 349.
v. tbn. msOñ 79v. Egiat 179 (-lh-). Añ LoraS 86 (-ll-). Zav Fab RIEV 1907, 537. AB AmaE 364 (-ll-). Or Mi 79 (-ll-). Rollo 20T. Gand Eusk 1956, 210. Illiti: Cb Eg III 324. IntzSerm 184. VMg 107. Illeti: Gco I 216. fB Ic II 61. Prop 1891, 230 (-l-). Ag G 214. Onaind in Gazt MusIx 150. Illati: Bv AsL 182. AJauregi EE 1885b, 176. Garm EskL I 82. Illenti: BasoM 84.
sense-2
2. ilindi (-lh- Dv, H), ilendi (Hb (+ -ll-)), ilengi (AN-ulz ap. Iz Ulz), ilinge (Ae). Tizón (enfermedad del trigo). "Nielle, maladie du froment" Dv. "Illengíe, el tizón del trigo, etc." Iz Ulz. Cf. VocNav, s.v. ilindia e ilingua.
Ilinti gatxek poda dezala / an jaiaiten dan borrea. Lazarraga B5, 1159v. [Ez da] ogi arras ilhindi gaberik. Dv Lab 47 (v. tbn. 54). Lurraren gainera athera baleitez gosetea, edo izurritea edo aireko usteldura edo ilhindia. Dv 3 Reg 8, 37 (Ol, Ker gorrin ).
azpiadiera-2.1
"Cizaña" A, que cita el ej. de Duvoisin (Lab 45; v. supra). "(Lychnis-Githago)" Zerb GH 1931, 321.
Ez othe diote han hemenka ilhindiari "lanoa" bardin erraten? Ilhindiaren bihiek kalte handiak egiten ahal dituzte, pozoin hutsak baitire. Zerb GH 1931, 321.
azpiadiera-2.2
"Poculum, medicamentu amatorium, amudio herrautsa, amudio illhitía " Urt II 16.
sense-3
3. ilindi (B, AN-egüés, L, Sal ap. A; VocB). "Espiga de trigo podrida en la planta y en el maíz una cosa negra" VocB. "Espiga muerta de trigo" A.
Iten dúgun pixka edo púska in dezágun óngi Jangoikoaren amóres; ez banidádes, ezi ori litzake ilindia ta ilaun. Aizeak daráma. LE Urt (ms.) 55r (Harriet traduce "nielle"). Ilindi edo ilintxe urte, gari edo ogi urte. (Refrán). Herr (ap. DRA ).
azpisarrera-1
ILINTI-BELAR. "Artemisia, [...] illithibelhárra, artemisiabelharra" Urt II 368.
azpisarrera-2
ILINTI-GAI. Materia para tizón.
Ilhinti gei ederrik iferniak badü. Abraham. (ap. DRA)
ilinti
<< hondatu 0 / 0 1 irazeki >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper