OEH - Bilaketa
327 emaitza zuzendu bilaketarentzat
Sarrera buruan (10)
Sarrera osoan (317)
- 1 a
- abelera
- abemaria
- aberetxo
- abertentzia
- abiamen
- absolutu
- 1 adimendu
- adiune
- adore
- adoredun
- adoregabe
- afera
- agindu
- ahakar
- ahalegin
- ahozuri
- aintzakotzat
- aita
- aitzakia
- aldabera
- aldakortasun
- alderdi
- aldezpen
- aldi
- aldrebes
- alkate
- antzina
- apalki
- apentzaile
- apur
- argi
- argitarazi
- argiztu
- 1 ariketa
- arindu
- arineketa
- arlote
- arraio
- arratsalde
- 1 arte
- 1 artez
- arteztu
- 1 artizar
- atzera
- atzerakatu
- aurkeratu
- aurketu
- aurkitu
- aurre
- aurretxo
- aurrezka
- auzo
- azalpen
- azken
- aztertu
- azti
- 2 ba-
- bai
- bait-
- 1 basaka
- bataila
- batu
- batzartxo
- bazkari
- bedeinkazio
- begirakune
- begiratu
- behar
- behar izan
- beharleku
- beheratu
- behinen
- bekoki
- benetan
- 1 bera
- 1 berandu
- 1 bere
- berex
- berna
- berori
- 1 berriki
- berriztu
- bestetzuk
- 1 beta
- betikor
- bidaldi
- bidali
- 1 bidatu
- bideratu
- bigarren
- bigundu
- bihurtze
- bizibide
- burugabekeria
- burutsu
- deun
- deunga
- dirijitu
- dongekeria
- 1 ederki
- egin
- egingai
- eginkizun
- egotzi
- ekaitz
- enderri
- eraendu
- erakuspen
- 1 eraso
- erondu
- 1 errazki
- eskabide
- eskaini
- 1 eske
- eskubide
- eskuindu
- estura
- etxeratu
- ezaguera
- ezbaida
- ezik
- 1 ezin
- ezkeun
- firma
- gaizkitu
- gaiztatu
- galdekizun
- garaitza
- garbai
- garbitasun
- gaur
- gero
- gida
- gidatu
- gizon
- 1 goi
- 1 grina
- 1 hala
- han
- hanka
- 1 hara
- harlanda
- harrera
- hartarako
- haserra-erraz
- haserre
- has-zahar
- hauek
- hautsi
- haziera
- herren
- hobeagotu
- hobetu
- honetaratu
- honezkero
- 1 hori
- horratik
- hots
- hurren
- 1 huts
- hutsegin
- hutsegite
- hutsune
- hutsuzendu
- ibilera
- ikazgite
- indar
- ingoski
- inola
- inprenta
- irabiatu
- irartoker
- iretargi
- iritzi
- isiltxorik
- itera
- iturrirantzatu
- itxura
- izakera
- jainkode
- jardun
- jardunbide
- 1 jas
- jasoin
- jate
- jaun
- joka
- kako
- kaleratu
- kañamo
- 1 konkortu
- konpondu
- kontsul
- korapilo
- kridantzatu
- labesu
- lagi
- laguntari
- 1 lakatz
- lamakain
- larderiatu
- larri
- lemazain
- lepo
- lerdendu
- lerro
- letratu
- leundu
- 1 lista
- 1 lo
- loditu
- lurlangintza
- makur
- mardotu
- 1 marra
- mataza
- melenga
- menderakaitz
- mendi
- militar
- mokor
- moldakaitz
- motz
- mutur
- nabarmenarazi
- nahasi
- nahaspila
- 1 nahi
- nahigura
- nahi izan
- naizentxo
- narraska
- naturaleza
- negar
- neurtu
- noizbait
- nolabait
- nondik
- ohe
- oin
- 1 oinatz
- oinbide
- oker
- okerbide
- okerburu
- okerreratu
- okertu
- 1 on
- onbide
- onbideratu
- 1 ondo
- ondoren
- ondorengo
- ondu
- oparo
- ordezko
- orkestra
- orraztu
- ortzi
- 1 osatu
- papereratu
- pauso
- planatu
- prestantza
- prestatu
- pultsu
- sagasti
- saiheska
- 1 sail
- 5 saka
- sakristaukuntza
- salata
- sama
- 1 sarri
- sastrakarte
- sermoitxo
- solamente
- sonatu
- sorbalda
- sortatxo
- 1 su
- sustrai
- taxu
- trapa-trapa
- traza
- truke
- 1 txit
- 1 txotx
- udaldar
- uhanditu
- ukatu
- umetar
- 1 urraketa
- urrats
- 1 urrikitu
- ustegetu
- utzendu
- xuxendu
- zabaldu
- zaldizko
- 1 zapi
- zehantza
- 1 zeharka
- zenbatu
- zertakotasun
- zeru
- zirriborro
- zorimotz
- zorion
- zorrotz
- zuin
- zutzendu
- zuzenbide
- zuzenera
- zuzenerraz
- zuzentzaile
goiburua
hobetu.
tradizioa
Tr. La forma (h)obatu se documenta en autores vizcaínos y en Oihenart.
sense-1
1.
(gral.; Mic 7v, SP, Ht VocGr 384, Lar, Añ, Dv, H),
hobatu (V; Lcc, Lar, Añ, Izt 42r, H (V), Zam Voc)
Ref.:
A (obetu, obatu);
Elexp Berg;
Gte Erd 219
.
Mejorar, hacer(se) mejor; poner(se) mejor. "Mejorar" Lcc. "Arreciar de dolencia, obaitan da " Ib. "Mejorar" , "emendar la vida" Lar y Añ. "Convalecer" , "perfeccionar" Añ. " Ongarriak lurra hobetzen du, [...]. Ardaoa zartuaz obatzen da, [...]. Adinarekin hobetuko da, [...]" H. " Eurixokin bidiak eztie bape obetu " Elexp Berg. " Eria hobetzen ari da (BN-arb)" Gte Erd 219. En VocS "radouber"; cf. Lar: "Adobar, es voz puramente Bascongada, de adoba, adobatu, remendar, y este verbo de oba, obatu, obe, obetu, mejorar, y es lo que se procura remendando".
Obatuko ta ondraduko dogu Muntxarasko etseori. fJZ 98. Dagoana belaunean oñatu, dabilena sabelean obatu. "El que anda en el vientre mejora" . RS 365. Ogia eta ardoa andik fite itzul drazon obeturik eta medraturik. Ber Trat 58r. Gehiago hobeturen dudala bizitzea. EZ Man II 116. Ordea barrena, arima, hobetzen eta erraberritzen da. Ax 187 (V 127). Zeha ezak ona, hoba dakidik; zeha ezak gaxtoa, hont eztakidik. O Pr 427. Sentatu eta hobetu. O Po 49. Erromeriek nihor guti hobetzen ohi dute. Ch I 23, 4. Bizitza obetzeko. CatBurg 48. Ez dire hek ontasun batzu hobetzen gaituztenak. He Phil 486 (tbn. hobetu SP 480). Egongüz khanbiatzen ahal zira, bena ez hobetzen. Mst III 27, 3. Espiritu Santua arzen duena gaistoa bazen, onzen da, ta ona bazen, obetzen. Mb IArg I 366. Emongo deustazula grazija neure bizitzia obatuteko. Oe (ed. 1787) 12. O ze nekaldi gogorren begira nagoan obetuten ezpanas! Añ EL1 145 ( EL2 22 obatu ). Mundua ez dijoa obetuaz. AA II 226. Bestiak obatuteko arduria artu bere. fB Ic I VIII. Etzen hobetu haien zorthia. Arch Fab 163. Zoroaster gogoetan zagon, yakiteko nola hobetuko zituen gizonak. Hb Egia 74. Beste batzubetan barristau eta obatu dira [eskola-etxe] leen egozanak. (1860). BBatzarN 197. Lenbaitlen [bere bizitza] zuzendu ta obetzeko. Aran SIgn 55. Jeniorik etxaken bapere obetu. AB AmaE 237. Aberasten dute tokia, bainan ez hobetzen. JE Ber 85. Asterokoa sendotu, zabaldu ta obetzea. Ldi IL 75. Gizarteko bizikera obatzeko. Eguzk GizAuz 99 (145 obetu). Berorren biotz onak nere gauza guziak obetuak ikusten ditu. NEtx Antz 33. Txerpolarien lana obetu zan. Anab Poli 118. Gauzak obatuaz yoaiazan une onetan. Erkiag Arran 176. Nik mundua bene benetan obetu nai nuen. Lab SuEm 214. Tienda artan yarri zen nere aita ere, idea berriakin tienda obetuz. Auspoa 77-78, 25s. Holako egun batek ez ditu / asko hobetzen jendeak. Mattin 62. Mundua obetu dedin, mundutarrak alkar maitasunean bizi daitezan. Onaind STeresa 77. Soldaduentzat obatu egin zan, batez be janaren aldetik. Gerrika 47. Ainitz sofritua zela gure plaza xaharra eta ez dela zorigaitzez hobetu geroztik. Larre ArtzainE 73. Beren herriaren izaera eta egoera hobetu nahi lituzkete. MIH 67.
v. tbn. Egiat 224. CrIc 154 (143 obatu). Mg CC 231 (CO 258 obatu). Astar II 30. Gy 78. Arr GB 71. Legaz 58. Arb Igand 132. ForuAG 317. Etcham 49. Etxde AlosT 92. Arti Tobera 265. Xa Odol 173. Etxabu Kontu 143. Obatu: CatLlo 30. CatBus 41. Or Tormes 115. Ayesta 103.
Mejorar, hacer(se) mejor; poner(se) mejor. "Mejorar" Lcc. "Arreciar de dolencia, obaitan da " Ib. "Mejorar" , "emendar la vida" Lar y Añ. "Convalecer" , "perfeccionar" Añ. " Ongarriak lurra hobetzen du, [...]. Ardaoa zartuaz obatzen da, [...]. Adinarekin hobetuko da, [...]" H. " Eurixokin bidiak eztie bape obetu " Elexp Berg. " Eria hobetzen ari da (BN-arb)" Gte Erd 219. En VocS "radouber"; cf. Lar: "Adobar, es voz puramente Bascongada, de adoba, adobatu, remendar, y este verbo de oba, obatu, obe, obetu, mejorar, y es lo que se procura remendando".
Obatuko ta ondraduko dogu Muntxarasko etseori. fJZ 98. Dagoana belaunean oñatu, dabilena sabelean obatu. "El que anda en el vientre mejora" . RS 365. Ogia eta ardoa andik fite itzul drazon obeturik eta medraturik. Ber Trat 58r. Gehiago hobeturen dudala bizitzea. EZ Man II 116. Ordea barrena, arima, hobetzen eta erraberritzen da. Ax 187 (V 127). Zeha ezak ona, hoba dakidik; zeha ezak gaxtoa, hont eztakidik. O Pr 427. Sentatu eta hobetu. O Po 49. Erromeriek nihor guti hobetzen ohi dute. Ch I 23, 4. Bizitza obetzeko. CatBurg 48. Ez dire hek ontasun batzu hobetzen gaituztenak. He Phil 486 (tbn. hobetu SP 480). Egongüz khanbiatzen ahal zira, bena ez hobetzen. Mst III 27, 3. Espiritu Santua arzen duena gaistoa bazen, onzen da, ta ona bazen, obetzen. Mb IArg I 366. Emongo deustazula grazija neure bizitzia obatuteko. Oe (ed. 1787) 12. O ze nekaldi gogorren begira nagoan obetuten ezpanas! Añ EL1 145 ( EL2 22 obatu ). Mundua ez dijoa obetuaz. AA II 226. Bestiak obatuteko arduria artu bere. fB Ic I VIII. Etzen hobetu haien zorthia. Arch Fab 163. Zoroaster gogoetan zagon, yakiteko nola hobetuko zituen gizonak. Hb Egia 74. Beste batzubetan barristau eta obatu dira [eskola-etxe] leen egozanak. (1860). BBatzarN 197. Lenbaitlen [bere bizitza] zuzendu ta obetzeko. Aran SIgn 55. Jeniorik etxaken bapere obetu. AB AmaE 237. Aberasten dute tokia, bainan ez hobetzen. JE Ber 85. Asterokoa sendotu, zabaldu ta obetzea. Ldi IL 75. Gizarteko bizikera obatzeko. Eguzk GizAuz 99 (145 obetu). Berorren biotz onak nere gauza guziak obetuak ikusten ditu. NEtx Antz 33. Txerpolarien lana obetu zan. Anab Poli 118. Gauzak obatuaz yoaiazan une onetan. Erkiag Arran 176. Nik mundua bene benetan obetu nai nuen. Lab SuEm 214. Tienda artan yarri zen nere aita ere, idea berriakin tienda obetuz. Auspoa 77-78, 25s. Holako egun batek ez ditu / asko hobetzen jendeak. Mattin 62. Mundua obetu dedin, mundutarrak alkar maitasunean bizi daitezan. Onaind STeresa 77. Soldaduentzat obatu egin zan, batez be janaren aldetik. Gerrika 47. Ainitz sofritua zela gure plaza xaharra eta ez dela zorigaitzez hobetu geroztik. Larre ArtzainE 73. Beren herriaren izaera eta egoera hobetu nahi lituzkete. MIH 67.
v. tbn. Egiat 224. CrIc 154 (143 obatu). Mg CC 231 (CO 258 obatu). Astar II 30. Gy 78. Arr GB 71. Legaz 58. Arb Igand 132. ForuAG 317. Etcham 49. Etxde AlosT 92. Arti Tobera 265. Xa Odol 173. Etxabu Kontu 143. Obatu: CatLlo 30. CatBus 41. Or Tormes 115. Ayesta 103.
sense-2
2.
(Precedido de sust.).Hacer(se) mejor (...).
Bere haurren kristi hobetzeko. Bp I 147.
Bere haurren kristi hobetzeko. Bp I 147.
azpisarrera-1
HOBETU-BEHAR.
Necesitado de mejora, de reforma.
Herrian non zer den onik, edo hobetu beharrik. Lf ( in Casve SGrazi 17 ).
Herrian non zer den onik, edo hobetu beharrik. Lf ( in Casve SGrazi 17 ).
azpisarrera-2
HOBETU-GURA.
Deseo de mejorar.
Borondate ona ta obatu gura sendua balego. CrIc 60.
Borondate ona ta obatu gura sendua balego. CrIc 60.
hobetu
-
hobetu. Tr. La forma (h)obatu se documen...
-
1. (gral.; Mic 7v, SP, Ht VocGr 384, Lar...
-
2. (Precedido de sust.).Hacer(se) mejor ...
-
HOBETU-BEHAR. Necesitado de mejora, de r...
-
HOBETU-GURA. Deseo de mejorar. Borondate...
<< hobeagotu 0 / 0 honetaratu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
