OEH - Bilaketa

46 emaitza zeinu bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 txukun.
sense-1
1. (V-gip, G; Lar, Izt 7r y 15r, Hb <ch->), txukuin (G-goi-bet), txukuñ, txukin (G-goi; VocZeg 286) Ref.: A (txukun, txukiñ); Iz ArOñ; Etxba Eib; JMB At; Elexp Berg .
Limpio, aseado, arreglado; pulido, primoroso; adecuado, correcto, apropiado. "Adamado" , "agraciado de rostro", "lindo", "pulido" Lar. "Limpio, aseado, pulido" A. "Curioso, limpio" Iz ArOñ. . " Gure mardo txukuna, arro juan da " Etxba Eib. "Ordenado" JMB At. En HeH Voc hay "Berregina, gurbila, xuguna", probable confusión con xugun 'tierno'; tbn. se encuentra esta forma en el dicc. de Harriet, sg. Lhande (dicha hoja falta en el ms. que hemos consultado). v. txutxun. . Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y alto-navarros desde el s. XVIII; desde finales del s. XIX tbn. aparece en algunos vizcaínos, y lo hallamos además en Mirande y Xalbador. Aparte de la forma general txukun, hay txukuñ en Uztapide, y txukin en Otaegui e Insausti (222). En DFrec hay 30 ejs. de txukun.
Non da zure aurra, Jaungoikoa dan hume txukun, polit hura? Lar SermAzc 46. Aiñ dituzu [begiak] txukun, bizi, ederrak. Lar SAgust 14. Obe dezute alaba txukun hori ezkondu emengo tratalari aberats batekin. Lar Cor 153. Tráje modésto, txukún, dezéntea. LE ( in BOEanm 373 ). Izan zaite janzian garbia, txukuna, ez arroa. AA II 93. Gipuzkoako mai andi txukunetan. Izt C 196. Besteak txukunago dio oraindik bere liburuaren itzaurrean. Aran SIgn 203. Zuekgatikan diote deitzen / Kantauriako sarjiña; / lore berezi danen tartean / lirio zuri txukiña. Otag ( in FrantzesB II 133 ). Aiñ zan txukuna, aiñ zan garbia. Ag AL 61. Gure basarrietako emakume jendea guztiz txukuna eta garbia beren buruakiñ. Aran-Bago ManMed 217.
( s. XX) Euskalzale ospetsu ta iztun txukun goxoak. A Ardi 137. Zer mirabe txukuna dan! Ill Pill 7. Sukaldari txukuna. ArgiDL 6. Erri alaia, erri txukuna. Enb 143. Etxea ez dagoala oso txukuna esango du. Lab EEguna 90. Erdel-itzulpen txukun bat alboan dutela. Ldi IL 66 (v. tbn. UO 42). [Txartel berriok] egoki eta txukunagoak dira. "Su impresión y presentación son más perfectas" . EAEg 21-4-1937, 1540. Gure neskatxa txukun, argi ta garbiak. Munita 33. Etxekoandre maratz, txukun eta langillea zan. Etxde JJ 27. Etxe txiki txukun baten. Mde Po 85. Narrasegi nago, onelako etxe txukunean sartzeko. NEtx Antz 86. Jarri itzak galtzetin txukunak, jendiaren aurrian biar bezela agertu adin. Anab Poli 53. Lorategi polit eta txukunak. Erkiag BatB 170 (v. tbn. Arran 185). Ankak arin-arin dituzula egin zazu dantza euskaldunen era garbian, ez baita dantza txukun eta politagorik. MAtx Gazt 62. Bainan alaba txukuna da ta / gaitzik ez luke merezi. Xa EzinB 136. Len'e txukuña ziñaden eta / etzaitezela narrastu. Uzt EBT 114 (Sas 353 txukuna). Pentsatzen det beti-beti musu txukunarekin etzirala ibilliko. JAzpiroz 23. Lasai bizi dira etxe txukunetan. MIH 363. Poesia txukun-apaina, baina herrikoia eta errax antzekoa. MEIG II 102. Ikastaldi berri hau [...] arras txukun, apain eta dotore agertu dela jendartean. MEIG III 72.

v. tbn. Sor AuOst 81. GMant Goi 74. Jaukol Biozk 97. TP Kattalin 187. Or Mi 6. Laux BBa 24. Ir YKBiz 133. TAg Uzt 5. EA OlBe 24. Basarri 50. BEnb NereA 54. Berron Kijote 202. Ataño TxanKan 21. Onaind STeresa 93.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intensiva).
Gainerakoan ere, itxura txukun txukunekoa da liburua. MIH 170.
azpiadiera-1.2
"Sabroso. Aren etxian beti jateko txukuna " Etxba Eib. .
(Usos pred. y adv.).
Joátea, alabér, soiñéko dezenteéki gárbi ta txukún. LE in BOEnm 426. Elizak garbi eta txukun idukitzia. Bv AsL 140. Soñean ere txukun / arropa garbiak. JanEd I 24. Garbiro ta txukun yantzita. Kk Ab II 158. Yesusen il-oialak orren txukun bildu ta yarriak zeuden ezkero. Ir YKBiz 520. Txukun eta egoki jetsi ziran baserrietako mutil gazteak. TAg Uzt 227. Eliz-barrena txukun edukitzea gustatzen zitzaiola. Or SCruz 21. Gañera txukun gauza / guziak garbitzen. MendaroTx 48. Emango zaizkien lanak arin, zeatz, arduraz eta txukun egitea. "Con rapidez, exactitud, celo y pulcritud". EAEg 4-4-1937, 1431. Ain bakar, txukun eta geldiro / jardun oi zera kantuan. EA OlBe 12. Gela utsik eta txukun billatu zuten. Etxde JJ 250. Belarra txukun moztua ta bideak kontuz egiñak. Anab Aprika 27. Gaztetxoai jakin bear dituzten gauzak argi ta txukun agertzea. In MAtx Gazt 6. Bonba-mangak emen dauzkagu txukun eta garbi. Lab SuEm 198. Kontu gordiña izan arren, txukun kontatua bear zukean. NEtx LBB 121. Illuntzetan [lasto-balak] pillatu, al zan txukunena. JAzpiroz 75. Euskara hori txukunago agertzen da oraingoan bestetan baino. MEIG II 123. Txukun eta garbiro inprentatua. MEIG III 153.
v. tbn. Aran SIgn II. Enb 154. Munita 42. naind STeresa 93.
(Con reduplicación intensiva). "Txukun-txukun dago dana" Elexp Berg.
An egoan arri-aulki bateko autsari txukun txukun aizeginda, berton ezarri eban [kapea]. Or Tormes 65. Andik laster, txukun-txukun ipiñita, zaldi artera eroan eban 'Txiki' jaubeak. Bilbao IpuiB 21. Txukun-txukun jantzita. SM Zirik 85. Txukun-txukun lotu zion belarria. Berron Kijote 131. Txukun-txukun itzegiñaz. Alkain 66. Etxea txukun-txukun eduki. TxGarm BordaB 101.
v. tbn. Lab SuEm 189. Zendoia 31.
sense-2
2. "(V-m), sucio" A. (Procede sin duda de algún empleo irónico de la palabra).
azpiadiera-2.1
"En V-m, llevando la lisonja al extremo, emplean la palabra, repitiéndola, para llamar al cerdo" A.
azpisarrera-1
TXUKUN-ANTZEAN. Con un poco de cuidado.
Gaztelaniaz txukun-antzean idatzi nahi dutenek ez dute sekula categoría hitza adiera horretan erabiltzen. MIH 378.
azpisarrerakoSense-1.1
Gauz piñak beti txukun-antxian / erabilli bear du ta.Olea 146.
azpisarrera-2
TXUKUN ASKIRIK. Bastante correctamente.
Berebiziko ipui irakurgarriak ingeleratik txukun-askirik itzuli oi ditu. Ldi IL 88.
azpisarrera-3
TXUKUN ASKO. Bastante decentemente, bastante esmeradamente.
Ja, ja, ja! Txukun asko konponduak izango dituk [galtzak]! Salav 88. Amak txukun asko prestatu zizkion erropak, txorizo, gazta, txokolate, baita dirutxorta polita ere. TxGarm BordaB 97. Jarri det nere furgoneta ori txukun asko. Zendoia 135.
azpisarrera-4
TXUKUN BAINO TXUKUNAGO. Muy cuidadosamente, con mucho esmero.
Txukun baino txukunago egin dute inprenta lana. MEIG II 103. Hementxe daukagu azkenik, Izarra-k txukun baino txukunago inprimaturik. MEIG III 75.
azpisarrera-5
TXUKUN-TXUKUNIK. Arregladamente, apropiadamente.
[Aramaiok] dirudi euskerearen / alaba berarizkua, / pitxiletakaz dabena jazten / txukun txukunik burua. AB AmaE 423. Orain bezela Protestante-usaina darikala baino obe uen, Medelen zeinu ta zeinutegi gabe, txukun-txukunik ta isil-isiltxorik bizi izan. A Ardi 53.
azpisarrera-6
TXUKUNTXEAGO. Más cuidado, más esmerado.
Gaitz ere ez da ta, aurreko bertsolari zaar asko baño txukuntxeago arkituko nazu, baña gure olerkariak baño narratxago. Basarri XX.
txukun
<< tiratu 0 / 0 zainu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper