Harremana

    OEH - Bilaketa

    321 emaitza zabalik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (306)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    putzu.
    tradizioa
    Tr. La forma más extendida es putzu; los autores vizcaínos usan pozu, y algunos guipuzcoanos (además de Onaindia) potzu. Hay p(h)uzu en Moguel y Archu, y butzu en textos alto-navarros meridionales. En DFrec hay 17 ejs. (1 septentrional) de putzu y 4 de potzu.
    etimologikoa
    Etim. De lat. puteu.
    Onom.: Sancho Buçuco. (1245) Arzam 189. Una pieça en Buçuagua. (1273) Ib. 189. Bucçu Ondagauea. (Luquin, 1339) Lac VM 40.
    sense-1
    1. (V-gip, G, AN, L, BN, Ae, Sal, S, R; VP 79v, Lar, Añ, Arch VocGr, Dv (G); ph- Urt, VocBN , Gèze, H), putsu (AN-arce-erro, L-arcang), puzu (BN-mix), potzu (V-gip, G-azp-goi, Sal; H (+ ph-)), potxu (G-azp), pozu (V, G, AN-gip; Lcc, Dv (V)), pozo (V-ger-ple-arr-arrig-oroz, AN-gip, R-uzt), pontzu (V-gip), pontzo (V-ger), butzu (AN-egüés-ilzarb-olza, Ae, Sal, R; Dv (AN-mer)) Ref.: VocPir 105; Bon-Ond 138; A (putzu, pozu, pontzo, butzu); EI 128; Lrq; Iz ArOñ (pontzúe), LinOñ 176, Als (aurten); Etxba Eib (putzua, potzua); EAEL 69, 119; Elexp Berg (potzu); Gte Erd 263; ZestErret .
     Pozo, poza, aljibe; charco, balsa. "Bocal del pozo, pozuan zerkoa" Lcc. "Lago de agua, uran pozua" Ib. "Ur putzua <-ts->, un puits à eau" SP. "Phutzutan begiratzen diren mazkurarrañak" Urt I 544. "Poza", "pozo" Lar. "Le puits, le bourbier" Arch VocGr. "Phutzu, mare, amas d'eau stagnante" VocBN. "Mare" VocPir 105. "Puits, mare. Hogoi piako putzua, puits de 20 pieds de profondeur. Bide hortan non-nahi ur putzuak badire, il y a partout sur ce chemin des flaques d'eau. Odol putzua, mare de sang" Dv. "1. puits; [...] 3. mare, amas, dépôt d'eau en quelque dépression du terrain. Abereak putzuan eradatea" H. "Poza o noria en los huertos" A. "Pontzo (V-ger), cisterna" Ib. (el tema en -o habría sido deducido tal vez de una forma det. pontzua). "Charco" Etxba Eib. "Pontzúe, el pozo profundo. Posúe, el que no es profundo" Iz ArOñ.
    Eztuk zerzaz idoki dezán, eta putzua duk barna: nondik duk beraz ur bizi hori? Lç Io 4, 11 (He, Dv, EvS, Leon, Or, IBe p(h)utzu, LE butzu; TB zupu, Ol osin, Arriand oxin, Ker patin, IBk ur-zulo ). Urbiziaren putzua. EZ Man II 197. Putzu hetarik urik ez atheraagatik ere, eztela erraitekorik ura handitzenago. Ax 232 (V 156). Erho bat aski da harrikantoin baten putzura egozteko, bana sei zuhur behar dira haren hantik itoiteko. O Pr 145. Enaiz eskergabetasunaren eta gaixtakeriaren putzu <-ts-> lizun bat baizen. SP Phil 45 (Echve Dev 64 putzu ). Baxamarean entrada gustiak ensekatzen da [sic] eta barnean bada putzu bat. INav 51. Iturriko ura, phutzukoa, erriberakoa, ur goaiakoa, ithaizurekoa, etc. CatLav 216 (V 109). Putzu, osiñ edo zingira jelatuetan. Cb Eg II 205. Arkitzen zela Jerusalenen piszina edo butzuet. Luzuriaga 141. Eror bazindaiz butzuetean. (Guesálaz, s. XVIII). FLV 1973, 379s. Joan baitzen putzu karroindatu batetara leporano sarzera. AR 360. Euri tantak txikinak dira, baña askogaz egiten dira pozu andijak, azi ibaijak, ta ujolak jagi. Mg CO 256s ( CC 174 puzu ). Ematen balit norbaitek Belengo putzuko ura! AA III 619. Zenbat gaitz ez datoz putzu eta zingiretatik! It Dial 37 (Ip pützü, Dv phutzu, Ur pozu ). Gihauren putzian gira ithotzen. Arch Fab 165 (129 phuzu ). Putzu baten hegian. Gy 55. Sortzen dire non nahi putzu usteldutan. Hb Esk 235. Ardiai edanerazotzeko putzua. Lard 36. Erreka batek eramaten du [gernua] erran den phutzura. Dv Lab 167. Bere odolez lurra putzu egiñik. Aran SIgn 51. [Txindurri] onek leortu leike pozu bat sekula? AB AmaE 231 (399 putzu ). Inazio, izango uke animorikan liña potzu aundi aretan sartzeko? Apaol 49. Jakoben putzu inguruan zegoalarik. Ag Serm 206. Bai iturrietakoa, bai pozuetakoa [ura] . Itz Azald 130.
    ( s. XX) [Gasteluko] pozu, zubi eta gudia egiteko balioten ziran gauza gustiak. Izur JerOs 128. Putzura arriya botatzeakin / emaztia engañatu. Tx B I 149. Ixtil eta lohi baizik ez zen putzu handi batean. Barb Leg 128. Garbi zaite Siloeko putzuan. Ir YKBiz 329. Botatzen du arbola hori putzu hortan. Lf Murtuts 22. Etxe-ondoko pozuko igelak. Bilbao IpuiB 245. Ta bat-bateko ur-putzu aundia zegoala-ta, ikaragarrizko saltua egin zuan Polik aren gañetik. Anab Poli 134. Putzu asko oasisean. Anab Aprika 39. Or bertan degun potzura eramango ditut garbi-garbi eginda jan ditzazun. NEtx LBB 187 (tbn. 187 putzu). Arrats batean zabalik utzi nieken putzua. Ataño TxanKan 145. Sartu zan putzu ortan, gonak gora altxatuta. BBarand 79. [Suge bipera] firuri firuri zoala putzu ttipi batean. Larre ArtzainE 45. Adiskide ustekoak murgildu zuen putzutik ateratzen badu hasiberrian Cabiria gaizoa. MEIG I 183.
    v. tbn. Lar SermAzc 50. CatLan 124. Laph 91. Zab Gabon 95. Arr EE 1882c, 549. Etxeg EE 1883b, 552. Jnn SBi 73. Moc Damu 5. Iraola 62. JanEd II 136. Inza Azalp 31. Ox 99. FIr 148. Or Eus 237n. Zerb IxtS 21. JAIraz Bizia 16. AZavala in Goñi 11. Salav 31. Ibiñ Virgil 100. Uzt LEG I 333. Berron Kijote 80. Potzu: Noe 94. JMB LEItz 94. MAtx Gazt 5. Garm EskL I 46. Azurm HitzB 62. Pozu: JJMg BasEsc 91. Altuna 108. Akes Ipiñ 30. Alzola Atalak 82.
    azpiadiera-1.1
    Poza en un río; en el mar, zona donde el agua alcanza una mayor profundidad.
    Buruan badu baxa bat kable bat zabal barnean putzu ona da, 5 brasa ur etxe hautsi baten aitziñean. INav 94. Guziak itsas-putzu izugarrian ondatzen balitu. Mb IArg I 372. Putzu aundia dagoan tokian [ibaian], berdeago ura. Anab Poli 106. Ur erreka mehe bat jausten zen, harroketan sartua, nihun ere lohi putzu bat gabe. JEtchep 15.
    azpiadiera-1.2
    (Fig.). Océano.
    Auek lengo legetan bizi dituk... ni berriz, lengotik etenda natxebillek potzua igaro nuenetik. NEtx Antz 110. Putzu aundi ori pasa ezkero ta an urte batzuk egin, asko aldatzen dala gizona. TxGarm BordaB 148. Ni orduan, leio ondora, andik beera nozian begirada bat emonaz, lañu tartetik Pozu Aundiari begira. Gerrika 208. Pozu nagusi orren gañian [...]. Artu genduan lurra Río Janeiro-n. Ib. 284.
    azpiadiera-1.3
    (En caso alat.). (Caer, tirar, etc.) al agua (ref. a la del mar).
    Arrokatik putzura / sartu da igeri. Xe 207. Getariri lagun bat / putzura bulkatu. Arrantz 34. Orrien erdiak itsasora bota, eta beste erdiak Erlijiosoari eman ziozkan, nork ere, ziran guziak apurtu eta putzura bota zituen. Arr May 171. Sakuetan sarturik potzura botatzen zituzten. J.M. Tolosa EEs 1913, 162. Indarrak aitu eta erori da putzura. Ill Testim 27. Soka batekin lotuta [arria] putzura bota oi da arrantza bitartean txalupa joan ez dedin. Anab Poli 35. Eguraldi bero oietan, nor putzura joan gabe etxean gelditu? MAtx Gazt 81.
    azpiadiera-1.4
    Esakerea dan lez, "nire poza pozure" yoan zan. Kk Ab I 71. Neure kontuak beti alanguak; / joan da poza potzura, / amesak diran modura. Or Eus 110. Patxiren pozak putzura, amets zoroen modura. Osk Kurl 37.
    azpiadiera-1.5
    (Fig.).
    Sabel-putzura askotan ustu [basua] . JanEd II 105. Suzko ta sulfurezko putzua. Inza Azalp 116. Gatz-putzua, basoa baño aundiagoa, zuri-zuri ikusten zan eguzkitan. Anab Aprika 101.
    sense-2
    2. (SP, Dv, H), pozu, butzu. Hoyo, foso, fosa; fosa, sepultura. " Putzu <-tsu> trou, fosse. Putzura emaitea, metre en fosse. Putzuan emaitea, mettre dans la fosse" SP.
    Eta ireki zezan abismeko putzua, eta altxa zedin putzuko khea. Lç Apoc 9, 2 (He, Dv, Ip, Ur (G), Echn p(h)utzu; Ur (V) pozu; TB zupu, Ol, Ker osin, IBk, IBe leize-zulo). Pairatzen diat bethiko dolorea putzuan. EZ Man I 53. Ezen hanbat gizon eztik / ezpatak hill munduan / nola atsegin soberak / eman baitu putzuan. EZ Eliç 101. Zuk konserbatu nauzu ifernuko putzura ez erortetik. Harb 378s. Zergatik iautsiko naiz putzu <-ts-> hondatzaille hartara? SP Phil 57 (He 59 leze eta hosin). --Zer dire ifernuak? --Laur butzu edo leku zerura joaten eztiren arimendako. El 38s. Infernuko putzuaren atea. Cb Eg II 52. Daniel lehoinen putzutik beiratu zinduen bezala. Brtc 268. Urtuki dezagun / putzu barna batetara. AstLas 10. Inpernuko pozuba. fB Olg 86. Zeñaren aitzetan ikusten diraden zulo, putzu eta iriki asko ta andiak, kobrea eta burnarria ateratzeko egiñak. Izt C 70. Ikusiz ene oinen pean egiten hari zen putzu eta leze beltza. Lap 17 (V 10). Hil ondoan putzu ilhun bat lurrean, gure gorphutzarentzat. Ib. 51 (V 27).
    azpisarrera-1
    PUTXU (BN-baig ap. Satr VocP; Dv; ph- H; potxu H (+ ph-)). "Dim. de putzu, trou où il y a de l'eau" Dv. "Phutxua est employé pour une petite flaque, pour de l'eau repandue en petite quantité et qui n'a pas d'écoulement. Esne, arno, ur ixuriz potxu bat egitea" H. "Pocillo" Satr VocP. Cf. Putxu, nombre de una fuente de Azkain (ap. Zerb Azk 47).
    Itsasoko ura hartzen zuela eta ixurtzen ariñan egin zuen putxu xume batetarat. Lap 95 (V 46). Hazillatik maiatzerat artean, beraz bortz hilabetez, hemen deramazkaten palma-bihi eta olio-putxu ikusgarriak seinale dire herritar hauk langile jarraikienetarik direla. Prop 1896, 84.
    azpisarrerakoSense-1.1
    "Trou" Lh.
    azpisarrera-2
    PUTZU-ALDE. Zona junto a un pozo.
    Yesus, bideaz nekaturik, putzu aldean eseri zan. Ir YKBiz 67.
    azpisarrera-3
    PUTZU-AHO. "Margelle, putzu-hegi, putzu-aho" T-L.
    azpisarrera-4
    PUTZU-BAZTER. Zona de alrededor del pozo.
    Jakobk ikusten ditu / putzu-bazterrean / jarririka daudela / faza ederrean. It Fab 249.
    azpisarrera-5
    PUTZU-BOKALE.
    Brocal de un pozo.
    Ellegatuzé bein butzupokalerá, ta ikusizitue an árrian erréka inzituénak sókak. LE Doc 60.
    azpisarrera-6
    PUTZU-HEGI. "Margelle, putzu-hegi, putzu-aho" T-L.
    azpisarrera-7
    PUTZU-EGILE (Urt; putzugile Lar). "Cavator" Urt IV 312. "Pocero" Lar.
    azpisarrera-8
    PUTZU EGIN. a) "Caver" Volt 59. b) Sudar a mares. "Gure jendea putzu eginda etorriko da (G-azp)" Gte Erd 175 (junto a izerdi tantaka, uda eginda, zopa zopa eginda, etc., de otras zonas). v. PUTZU-PUTZU EGIN (s.v. putzutu).
    azpisarrera-9
    PUTZU-ERTZ. Borde de un pozo.
    Putzu ertz askotan manzanillo izena dun zugaitza, puzoni aundikoa, eurite aundinetan putzuko ura gañezka Magdalenara dijoanean ibaia bera puzonitzen duna. JAIraz Bizia 42s. Potzu ertzera eldu ziraneko, azeria zerrikumeak banan-banan garbitzen asi zan. NEtx LBB 187.
    azpisarrera-10
    PUTZU GALDU. "Puisard, putzu itsu, putzu galdu" T-L.
    azpisarrera-11
    PUTZU-INGURU. Zona de alrededor del pozo.
    Putzu-inguru guzia eri eta gaxoz estalia egon oi zan. Lard 391s.
    azpisarrera-12
    PUTZU-ITSU. "Puisard" T-L.
    azpisarrera-13
    PUTZU-LEZE. "(Pozo) airón, profundísimo" Lar.
    azpisarrera-14
    PUTZU-ONDO. Zona de alrededor del pozo.
    Emengo putzu-ondo batean eseri zan. Lard 376. Putzu-ondo batera alderatu zanean. Ib. 36.
    azpisarrerakoSense-14.1
    Jakoben potzu ondoan aurkitu eban samaritar emakumearekin. Onaind STeresa 54.
    azpisarrerakoSense-14.2
    (Alativo en función de part.).
    Rakelen ardiak putzu-ondora ziranean. Lard 36.
    azpisarrera-15
    PUTZU-HONDO. Fondo del pozo.
    Putzu ondora itorik jaistea. Mb IArg I 249. An dijoa gure azeri gosea putzu ondora. NEtx LBB 187.
    azpisarrera-16
    PUTZU-TXISTAR. "Pozo de poca agua, pozu txistarra" Izt 96r. "Pozu-txistar (V-oroz), charco, poza" A.
    Pozu txistarretako ur berdiai ta mingotxai itxita. fB Olg 21. Itxi nabee ta juan dira pozu txistarretako ur berdiak edaatera. fB Ic I 65.
    azpisarrera-17
    PUTZU-UR (putzur Dv A). "Eau de puits, par oppos. à ithurrur, eau de source, et à uriur, eau de pluie" Dv.
    azpisarrera-18
    PUTZU-ZIRRIKA. Noria.
    An zebillen jira-biran maiz aski (utsik naiz betea) putzu-zirrikaren urontzia bezela. "Como arcaduz de noria" . Berron Kijote 124.
    azpisarrera-19
    PUTZU-ZULATZAILE. "Puisatier, putzu-zilatzale" T-L.
    azpisarrera-20
    PUTZU-ZULO.
    azpisarrerakoSense-20.1
    a) (gral.; p.-zilo L, BN, S; putzulo G-bet, AN-gip-5vill). Ref.: A (putzu-zulo, putzulo); Lh (putzu-zilo). "Agujero del pozo" A.
    Putzu zulo onetan sortzen dan urik ez du iñork edan nai izaten. Izt C 94. Bere janzia kendu, eta putzu-zulo agor batera bota zuten. Lard 49. Putzu zuloan sartzen / baldin baditugu. It Jolas 121.
    azpisarrerakoSense-20.2
    b) Hoyo.
    Augusto [...] beartu izan zan, putzu-zulo eta erreten-aska andiak irikirik, gorde tokiak unetik unera or emen egitera. Izt C 259.
    azpisarrerakoSense-20.3
    c) (G-to; potzo-zulo G; putzulo AN-gip; pozulo V-m). Ref.: A (potzo-zulo, pozulo); EI 128; EAEL 119. Charco, balsa; alberca.
    An dagon putzu-zulo aundi batek, gaur oraindik, Liña-putzueta zeukak izena. Ataño TxanKan 60. Etxe aurrean, beieri edan-azteko putzu-zulo bat bagenin. Ib. 162.

    putzu

    putzu
    << puntilla 0 / 0 saihets >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper