OEH - Bilaketa

321 emaitza zabalik bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (306)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
horixe.
sense-1
(gral.; Lar, Añ, Dv, H), orixen, horixet, oixe, oixen Ref.: A; Etxba Eib ; Gte Erd 156, 178, 206.
Eso mismo (pronombre). "Esse, esso [...] orixe, orretxek" Lar y Añ. "Ur eman ta utsegin, orixe eztek atsegin" Lar s.v. cerca. "(Eso) mismo" Añ. "Orretxek (con acento prosódico en la última e) [...]. Orretxek galdu ninduan ni" Etxba Eib. Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII. Al Norte sólo lo emplean Chourio, Haraneder (Mt 21, 11), Duhalde, Goyhetche, Bordel (79), Etchamendi (167), Barbier, Zerbitzari (Ipuinak 328) y Mattin. La forma orixen se documenta en textos guipuzcoanos, con frecuencia algo mayor en bersolaris y diálogos populares. Sólo hay un ej. de horixet, en Barbier. En DFrec hay 150 ejs. de orixe.
Horixe da zure zorthea. Ch II 12, 10. Orixe da iñola ezin datekean gauza bat. Ub 128. Laudatzen du esposaren uztea, / noiz-nahi den berriz ezkontzeko. / Horixe duk abre huts izatea. Iraultza 14. Orixe gertatu zitzaion Judas Apostoluari berari. Gco II 15. Orixe <-ise> da nire pekatuba. Mg CO 192. Zeiñ ongi datorren orixe urliarentzat. AA III 598. Bide guziz on bat da horixe. Dh 54. Bakotxa bizi dau bere zoroak, / orixe dirausku atsoak. Zav Fab, RIEV 1907, 95. Orixe berori da berak gura leukiana. Ur MarIl 115. Orixe da nere nagusi gazte Isaak. Lard 28. Bada orrexek hiri seaskakoa intzala, ainbeste on egin zian. Arr GB 120s. Neu bere orixe itanduteko egon naz. A BeinB 71. Orixen bear genduan lenbait len abitzeko! Moc Damu 6. Gauza guztien gañetik orixe nai nuke. Ag G 283 (v. tbn. AL 58). Merezi luke ba orretxek bertso bat. Urruz Zer 30. Ume Ixarrak, orixe entzunda, negarrari emon eutson. Altuna 110. Horixet baizik ez! "Rien que cela" . Barb Leg 135. Orretxen beldur izan zaitezte. Ir YKBiz 277s. Aldakuntza guztiak be orrexeri zor yakozala. Eguzk GizAuz 73. Bergson-ek ere horixe adierazten bide zuen. Mde Pr 329. Bai gizona, orretxetarako gauaz da. SM Zirik 70. Kristautasun-kontuan ere orixe gertatu izan da. Vill Jaink 8. Gazunaskako aragia, zeziña, orixe yakan atsegiñen Nikanor-en osabeari. Erkiag BatB 25. Eta orixen egin genduan. Salav 24. Neronek ere, orixe det nere kezka ta naigaberik aundiena. NEtx LBB 130. Horixe asmatua / nadukan etxian. Mattin 142. Iñaxioren berotasunik etzan ikusten da orretxek goibeltzen zituan aita-amak. TxGarm BordaB 177. Orretxek ilgo gaitu. Ayesta 70. Norbaiti horixe gertatu bide zaio entzutean. MIH 255.
v. tbn. (Para textos anteriores al s. XX): Cb EBO 25. It Fab 191 (52 orixen). Aran SIgn 98. PE 57. Arrantz 14. Zab Gabon 61. AB AmaE 250 (114 orixen). Apaol 33 (47 orretxe-). Orixen: EusJok II 30. Sor AuOst 75. Bv AsL 147. Ill Pill 28. Orretxe-: Ud 100.
azpiadiera-1.1
(En oraciones exclamativas).
Bortz emaztek egiteko / horixe da komedia! Bordel 80. Dametas, orixe bai / dala artaldea. It Fab 185. Orixen poliki! Sor Bar 16. Orixe bai dala gizon bat ona... ta ederra! Ag AL 53 (v. tbn. Kr 86). Ederra dek orixe! Iraola 134. Ori dun! Oixe dun patxada! TP Kattalin 183. Egi berria orixe! Ldi IL 55. Orixe esan polita! Or QA 71. Orixe da esatekoa! Erkiag Arran 99. Orixe pausoa daramana! NEtx LBB 53. Orixe gizonaren presa! Ataño TxanKan 110.
azpiadiera-1.2
(Tras sust.).
Alzimedon orretxek / berorrek egiñak. It Fab 190. Plaga orrexek gaur zelan daukan / zabal-zabalik saria. AB AmaE 69. Erantzuera orixe izan zan naikoa. Ag Kr 164. Ez nauk ba egongo aurtengo udan tren orixe ikusi gabe. Urruz Zer 109. Danbor orretxen barruan. Mok 11. Iñoizko geien daukogu, barriz, / indar orixen biarra. Enb 42. Gauza orretxek asko / egiten nau nazkatu. MendaroTx 195. Ludiaren edertasun ezberdin orretxek geien yazten baitu. Ldi IL 136. Mandatu orixe eman dit Aitak. Ir YKBiz 337. Izen horixe eman diete. Mde Pr 258. Asmo orixe gorde eban bere buruan. Erkiag Arran 64. Motibo orretxengatik. Uzt Sas 19 (110 orixen). Ollagor orixe nagusiari eramango nitxokek erregalo. TxGarm BordaB 95.
v. tbn. Moc Damu 35. EA OlBe 101. Zait Sof 167. SMitx Aranz 35. NEtx Nola 30 (LBB 90 orretxe-). Munita 88. Ataño TxanKan 127. Orixen: Berron Kijote 113. Orretxe-: EA OlBe 111. Gazt MusIx 85.
azpisarrera-1
BAI HORIXE (G-azp ap. Gte Erd 233). Sí ciertamente, claro que sí. Tr. Documentado sólo en la tradición meridional.
Jakin ez bada! Bai orixe! Apaol 122. Bai orixe. Zeuk diñozun letxe eguan. "Truly" . Altuna 97. Bai orixe, erantzun zien. Ir YKBiz 251. --Ementxe utzi nai ginduzke, zuk al-ba dezu, beintzat... --Bai orixe! Pozik eukiko ditut! TAg Uzt 155. Demoniño-demoniño arek artu bear eban, bai orixe! sekulako astiñaldia. Bilbao IpuiB 33. Jakingo dot pa zelan berba ein, bai orixe. SM Zirik 115. --Orrelako ordutako deiak elizuteke gozamen aundirik ekarriko. --Ezetz? Bai orixe! NEtx LBB 110. Bai orixe ta gogo onez gaiñera egingo dut. Berron Kijote 151. Esakerie da, "itxarongo baleu, erbixe bera be tiro barik atrapau". Bai orixe! Neuk be, daukadan erren da guzti gañera. Gerrika 274. --Jendeak egin dion harreraz pozik ahal zaude? --Bai horixe. MIH 153.
v. tbn. Echta Jos 241. Ag G 192. Urruz Zer 82. A Ardi 77. Lab EEguna 105. Etxde AlosT 75. Zait Plat 17. Vill Jaink 36. Erkiag BatB 61. MAtx Gazt 54. Alzola Atalak 85. Etxabu Kontu 92. Onaind STeresa 53.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con sentido irónico).
--Betor bera ona ni ikusi gura banau. --A, bai orixe! Eleuke ondo bakaldunak zuu lango jaun altsu ta attoren-seme yayo bat ikusteko, bera zeuugana ezpaletor! Otx 141s.
azpisarrera-2
EZ HORIXE. No, ni hablar; claro que no, por supuesto que no. "Guarda, excusándose, ez orixe" Lar y Añ. Tr. Al Norte sólo se documenta en Goyhetche.
Nor? San Agustiñ? Ez orixe. Lar SAgust 4. Orrelako gauza orrela artu? Ez orixe. Cb Eg II 118. Gizonak dio: ez horixe. Gy 145. --Emendik aurerra naiko artua ta gaztaña duben baserritarra ez dago gaizki. --Ez orixen. Sor Bar 100. Etzaio aztuko [...] ermitan sartu-atera bat egitia, ez orixen. Moc Damu 13. Sasikoa dala uste al dau geure Mañasi? Ez orixe. Ag Kr 186. Ta Larraldeko alaba azalduko da neska erremexa bezala, e? Ez oixen! TP Kattalin 187. Neu ixillik? Ez orixe! Kk Ab I 68. Yauna, ez orixe, etzaitzu olakorik gertatuko. Ir YKBiz 240. Erregegaien batekin bearko [...]. --Ez orixe! TAg Uzt 304s. Lur eman? Ez orixe! Etxde JJ 188. Ni gaur goserik neure abiara? Ez orixe! Bilbao IpuiB 130. Ez dira euskal seme guziak orrelakoak. Ez orixe! AZink 140.
v. tbn. Goñi 82. Alz Txib 93. Inza Azalp 90. Altuna 63. Lab EEguna 108. Otx 128. Eguzk GizAuz 147. Erkiag Arran 89. SM Zirik 85. Zait Plat 90. Ibiñ Virgil 86. Alzola Atalak 73. NEtx LBB 84. Ataño TxanKan 227. Ez orixen: Ill Testim 6.
azpisarrera-3
HORIXE BAI. Claro que sí. "Bai, ba! horixe bai, jakiña! (V-arr-m, G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 178.
--Bañan gaizki dabillenak, beti berekiñ barrenen arra. --Orixen bai. Sor Bar 82. Bai, Jauna, bai, Jauna, orixe bai! Ag Kr 150. --Nere amatxo gaxoak zerutik lagunduko niauk. --Oixen bai! Nola galetsiko din bere alabatxo kuttuna? TP Kattalin 185. Baiña zaintsu ta sendo gorputzez ere. Orixe bai! Erkiag Arran 35. --Bai [...], nekagarriak dira. --Orixe bai. Anab Aprika 36.
v. tbn. SM Zirik 27.
azpisarrera-4
HORIXE EZ (G-azp, AN-gip ap. Gte Erd 178). Claro que no, ni hablar.
Besteren bategaz ezkonduko ete zan? Ez, orixe ez! Ag AL 69. Orixe ez [...], darantzu txakurrak. Eguzk GizAuz 104. Orraitiñoko! Orixe ez, gero! Erkiag Arran 90. Berez eskura etorritako txoriari eskapetan itxi? Orixe ez! Gerrika 161.
azpisarrera-5
HORIXEGATIK. Por eso mismo.
Ta langille beartsuak ugazaben aurka orixegaitik jagi ei dira. Eguzk GizAuz 26.
v. tbn. KIkV 38.
azpisarrera-6
HORIXE HORREGATIK. Eso mismo, sí por cierto (usado irónicamente con el significado de 'ni hablar, nada de eso').
Zuk eraman ezer nere etxetik? Orixen orregatik! Iraola 112.
azpisarrera-7
HORREXEGATIK. Por eso mismo.
Orrexegaitik uste izan neban enebala pekaturik egiten. Astar II 57s. Bada orrexegaitik berorregaitik bildur izan biar dozu. Ur MarIl 78. Orrentxengatik ezertako eztan bati ere Au oilloa! esan oi zaio. Iñarra Ezale 1897, 340a. Orreixegaittik artukoittu zaplada galantak. Echta Jos 171 (214 orrexegaittik). Orrexegatik etorri zitzaion gizaldea bidera. Ir YKBiz 377. Ain zuzen ere orretxegatik utzi nikan artzaingoa. Etxde JJ 41. Baiña egun artan [seaskan jarri] ez [...]. Orrexegatik bizi da gure anaia. JAzpiroz 57. En DFrec hay 32 ejs. de orrexegatik, 2 de orrexegaitik y 1 de orrexengatik.
v. tbn. AB AmaE 136 (53 -txegatik, 64 -xegaitik, 189 -txegaitik, 195 -xegati). Zait Sof 84 (Plat 139 -txegatik). Vill Jaink 99. Gazt MusIx 70. Orrexegaitik: Kk Ab I 16. Enb 120. Eguzk GizAuz 96. Orretxegatik: Anab Usauri 67. Ldi IL 103. NEtx LBB 140. Berron Kijote 87. Insausti 100. Orretxegaitik: Ag Kr 154. Erkiag Arran 143. SM Zirik 25. Orretxegatikan: Apaol 47. Orretxengatik: Anab Poli 27. Lab SuEm 210. Orrentxegatik: Ostolaiz 31. Orrentxengatik: Ostolaiz 33.
azpisarrera-8
HORREXETARA. De esa misma manera.
Ba-dakik beraz; aurrerantzian xalo ixatiari eutsin biar dautsak gogoz, jauregiko ekanduba orrexetara dok-eta. Otx 148 (v. tbn. ib. 113).
horixe
<< 1 hori 0 / 0 hurbil >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper