Harremana

    OEH - Bilaketa

    321 emaitza zabalik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (306)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    laztan.
    tradizioa
    Tr. Propio de la tradición meridional desde el s. XVI. Al Norte se encuentra en Oihenart. La forma mejor documentada es laztan. Hay lastan en Lazarraga, las escrituras de Andramendi, los versos vascos de Lope de Vega, CancAmV, Oteiza, Astarloa y Echeita. Emplean las dos formas Lazarraga, Oihenart, Urquizu y Lauaxeta. En DFrec hay 9 ejs. de laztan, meridionales.
    sense-1
    I . (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V, G; UrduñBerb , VP 54v, Lar, Añ, Izt 10v, VocCB →Dv, H), lastan (V-ger-gip; VocCB →Dv, H) Ref.: A; Holmer ApuntV; Iz ArOñ; Etxba Eib ( Lastan ); Elexp Berg .
     Caricia; beso; abrazo. "Abrazo" UrduñBerb 393, VP , Lar, Añ. "Beso" Añ. "Usase también con la significación de 'abrazo'" CancB III 236. "Embrassement, embrassade" H. "Abrazo. [...]. Otsoak otsokirik jan ez eta lapurrak lapurrari laztan (V)" A. "Beso. [...]. Aren lastan bategaitik, urte beteko bizixa emongo eban pozik " Etxba Eib. "Beso" Iz ArOñ. (En algunos ejs. puede tratarse de laztan egin/eman, con egin o eman elididos).
    Laztana ta apea? Leusindu ta kaltea? "Beso y abrazo, halago y daño" . RS 205. Begira, Jauna, zer laztan ta negar gozoakin [...] despeditu zan. Cb Eg III 307. Otsuak otsuari gatxik ez ta lapurrari lapurrak laztan. Mg PAb 121 (v. tbn. lapurrak lapurrari laztan en Erkiag BatB 154). Artu zenduan guzurrezko mosu ta laztan lotsagarriagaiti eskatuten deutsut. Añ EL2 103s. Laztan gozo eta diosal kariñozkoa batak besteari eginda, banakatu ziran. Lard 169. Ainbeste gogo amodiozko, / laztan bero ta zispuru. Otag ( in FrantzesB II 130 ). Artuten eban besoan da aupadaka, gora ta bera, mosu ta lastan erabilten eban. Echta Jos 24. Lotutzen gaitun / maitasun-laztan estua. Jaukol Biozk 53. Bergarako besarka edo laztana. Or SCruz 22. Amaren laztan artian / ikasi gendun euzkera. Enb 37. Maitasunezko lilura / ezin illundu dagike erijotzaren laztanak. "Caricias" . Laux BBa 32. Masallean laztan bat, / eztiz betea. Ldi BB 42. Zuaitzak laztan, usai garbidun / eskeintza lili nabarrak / eta goizero txioka nere / tellatupeko maiztarrak. EA OlBe 16. Ire emazte Mariari eskumiñak. Seme-alabei ostera, nai aña laztan. NEtx Nola 23. Giza-barneko laztan antzeko bat dut maite. "Amplexum" . Or Aitork 249. Aita besoetakoaren laztan arinak zio zirela lokartu zen Theresa. Mde HaurB 44. Nun daude asierako laztan eta musu bero aiek? Txill Let 113. Zerua ta itsasoa laztan etengabean ikusi zituan. Erkiag Arran 185. Iraiñak alkarri jaurti ta laztan bigunez alkar igurtzi ibilli oi [dira] . Erkiag BatB 85. Laztan artean azi ninduzun, / beti izan nozu gogoko. BEnb NereA 182. Laztan eskea dezu / matrail-txuloetan. NEtx LBB 337. Pregunta eustan / gariak zegan zirian. / Bestientzako dirutan eta / zuretzat laztan trukian. Balad 56. Kanpotik laztan, barrendik saldu / ausirik Bere legeak. Ib. 235. Eguzkiaren azken laztan epel ta ipar aize arin ta maitale onen intzirira. Ataño TxanKan 19. Aur txiki baten laztan gozoak. Ayesta 81. Mutilak gogoko duen neska [...] ikusten duenean, hango apak eta laztanak! MIH 310s.
    v. tbn. EgiaK 88. OA 160. Cb Bast 7. Zuzaeta 70. AA III 607. JJMg BasEsc 285. AB AmaE 14. Bv AsL 50. Arr May 159. Apaol 28. Ag G 272. Urruz Zer 21. GMant Goi 38. TAg Uzt 257. Alz Ram 69. Etxde JJ 135. Anab Poli 90. Ibiñ Virgil 92. Olea 125. MMant 62.
    azpiadiera-1.1.1
    Gipuzkuan isatsa / deitzen diotena. / Bizkaian deitzen diote / atzeko laztana. And AUzta 123.
    azpiadiera-1.2
    2. "(Vc, Gc), cariño, amor tierno" A.
    Aita goikuak laztan gurenaz / besarkatuko gaituzan arte. Enb 144.
    sense-2
    II . (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V ap. A ; Lar, Añ, Izt, VocCB →Dv, H), lastan (V-gip ap. Etxba Eib ; VocCB →Dv).
    Querido, amado. " Laztan-a significa propiamente 'querido-a, amado-a'" CancB III 236. "À qui, à quoi on est attaché, tendrement uni, affectionné. Nere ama laztana, ma chère mère. Nere bizi laztana, ma chère vie. Qui est attaché, tendrement affectionné, amant, amante" H. " Ah, nere seme lastana! " Etxba Eib.
    Laztan ez ta apaka? "Sin ser querido y con besos" . RS 68 (quizá se trate de laztan izan, q.v.). Anteoxoak ibini eizke Txarlesikotxo laztana. Acto 325. San Juan apostolo ta ebangelista, Kristoren dizipulo laztan. Cb Eg III 273. Ai baso laztana! Mg PAb 101. O Birjiñaren Seme laztan! Añ EL1 173. Biotz guziarekin daude beren kutun ta adiskide laztan ardoagan. AA III 365. Erregina alsu edo poderoso bat, Ama lastan bat. Astar II 271s. Nere kutuntxo laztan maitea. Echag 106. Bere aita laztan neure biotza / beti eukiteko gogoan. Azc PB 172. Batu zirean atzenean arek bioztxo lastan biak. Echta Jos 353. Ainbesteraño ankaperatu / gure sortu-erri laztana. Imaz ( in FrantzesB II 137 ). Neure Jaungoiko laztan Aita ta Seme ta Espiritu-Santua. Kk Ab I 101. Gora Euzkadi laztana, / gora Sabino Arana! Enb 63. Adiskide laztan. Ldi BB 80. Nere aingeru laztan ta nere zeru txiki. NEtx Nola 32. Seme-alabatxo laztan bi areik piztien erpietara bota. Bilbao IpuiB 212. Bere irakasle laztan eta onetsia. Zait Plat 11. Aretx arteko neure mintegi / laztan a. Gand Elorri 109. Ene Mattintxo laztana, / albotik kristonak esan arren / aserratutzen eztana! Gorrotxategi ( in Mattin 24 ). Gure Manueltxo laztanari / zeñen eder zaion Euskalerriko / txistu-soñua. MEIG I 78.
    v. tbn. CantBret 16. CartNav 139. Urqz 42 (49 lastan). Oe 37. Zuzaeta 60. VMg 13. JJMg BasEsc 54. Echag 119. Ur MarIl 95. Bil 95. Aran SIgn 110. AB AmaE 71. Arr May 44. A BeinB 42. Ag Kr 218. 78. ArgiDL 81. Altuna 15. Or Tormes 75. Jaukol Biozk 51. Laux BBa 104. Alz Ram 137. Otx 151. Eguzk GizAuz 49. EA OlBe 8. Mde Po 97. Etxde JJ 30. Erkiag Arran 73. Anab Poli 75. Basarri 7. Arti MaldanB 194. Gazt MusIx 137. Uzt Sas 49. Balad 204. Berron Kijote 36. MMant 68. Insausti 35. Lastan: Andram 160.
    azpiadiera-2.1.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Ene ezkon laztan-laztana, maitale garbi-garbia. Ol Imit III 21, 3 (Pi laztan-laztan; SP guziz amolsua, Ch maitea, Mst ezinago maitia, Ip ezinago eztia ).
    azpiadiera-2.1.2
    (V-gip ap. Elexp Berg ; Urt, Lar, H), lastan (SP→vEys) .
    (Uso sust.). Querido, cariño; amante. "(O), maîtresse ou serviteur en fait d'amour" SP. "Amica, [...] laztána " Urt II 39. "Amica, [...] bihotzeko adiskidéa, amorantéa, bihotzeko laztana " Ib. 38s. "Metresa, la Dama a quien se sirve" Lar. "L'amante, la bien aimée (O)" H. " Ez eiñ negarrik, nere laztana " Elexp Berg.
    Ene laztan gozo ederra, / penaz penatzen nazu. AzkPo I. Laztanagana joango bada / ze beroake lagunik. Lazarraga A14, 1182v. Lastanarekin enkontra nezan. Ib. B30, 1204v. Ene laztan biotzekoa. Ib. (B), B30, 1204v. Zure begi ederro[k] / ene lastana, / katibaturik nabe / librea ninzana. LopeV 1ss. Despedidan indazu lastan bat lastana. CancAmV 9. Aspaldian nabila / hor, hebe, laztan bila. 'Maîtresse' . O Po 30s (13 lastan ). Zelan eukiko nas Jesusen jarraitzalletzat, bere maite-laztantzat. Añ LoraS 168. Diotsa Txindurriak, nere laztana, zer egin dezu udan negurako jangarria bildu gabe? VMg 78. Gustijori zara ederra neure lastana, neure maitia. Astar II 274. Laztan, dirautsa, ez urten / neu naiatorren artean. Zav Fab, RIEV 1909, 33. Biyotz nereko laztana. Echag 74. Bere gogoko ta laztan izan gura badozu, asko maitetu egizu. Ur MarIl 117. O ene biotzeko laztana! Arr GB 22. Berau dalako geienen ama / nere laztan dan Euskera. AB AmaE 143. Salomon [...] / andrak gaiti aurkitu zan / galdurik burua, / gazteak eta ederrak / ebazan laztanak. Azc PB 55. Josetxo geure lastana. Echta Jos 303. Solora ninoala, solotik nentorrela, laztana ikusi neban. (V-m). A CPV 132. Atoz, Garbiñe, atoz, niganontz, / laztana. Jaukol Biozk 28. Biotzak du laztantzen laztana. "Amado" . Or Poem 538. Bai laztana, --esan zion Piarresek. Etxde JJ 65. Gure laztan ziranen irudiek eta oroitzapenek lagun egiten digute. Zait Plat 11. Patxittu! Erdu hona laztana! Osk Kurl 47. Arima zoratuz maiteko zaitut, laztan. Gand Elorri 92. Biar arte, laztana eta ez lan larregirik egin. Erkiag BatB 71. Jana eta edana / kaltegarri ditut, laztana. NEtx LBB 383.
    v. tbn. Gamiz 204. DurPl 106. Zab Gabon 102. A BeinB 46. Ag G 76. Enb 197. Laux BBa 58. Ldi UO 21. Arti MaldanB 223. Or in Gazt MusIx 199. Balad 140.
    azpiadiera-2.1.2.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Egi-antza luke, laztan-laztana --esan zuen-- gaiztekeriak onura dakarrela [...] diodanean. Zait Plat 141.
    azpiadiera-2.1.2.2
    Bildu ziran Maite ta Laztan, / Laztana Maite biurtzen zala. " Amada con Amado, / Amada en el Amado transformado!" . Or ( in Gazt MusIx 178 ).
    azpiadiera-2.2
    2. (Añ, H), lastan.
    Amoroso, cariñoso. "Requiebro, berba, hitz, mintza maitea, laztana " Añ.
    A daratzanean bere senarrak / bere beso laztanaz estaldurik. Lazarraga B15, 1181v. Apa lastan a[l] / kar biak artu dabe gustioen amorean. Andram 159. Zu etorriko zera apa laztan batekin ni saltzeera. Mg CC 246. Emoidazu apa laztan bat. Mg PAb 153. Ezertzat ez daukeez mosu laztan, eskuka loi, berba zantar ta kaltegarrijak. Mg CO 28. Batak bestiari amodijozko berba lastanak esaten [deutse] . Astar II 144. Zeure mosubak diran laztanak! "Divinos" . Laux BBa 26. Euskeraz ari diranean bezin eder ta laztan iñoiz beren buruak agertu izan [eztitute] . Ldi IL 140. Musu laztanak, sinestargiak, / Argana zuzenik zaitu. "Amoroso" . Or BM 54. Itz laztan ori. Or QA 180. Muxu goxo ta laztanak. Olea 117.
    azpiadiera-2.3
    3. (Sal ap. A ; VocBN →Dv, H).
    "Propre, soigneux" VocBN . "Par extension, il s'entend en Labourt d'une personne qui est propre, rangée, soigneuse en sa mise et en son domestique. Emazte laztan bat da, c'est une femme propre et soignée en sa personne ou en ses affaires intérieures" H. "Aseado" A.
    azpiadiera-2.3.1
    "Activo, laborioso (BN-mix)" A Apend.
    azpisarrera-1
    LAXTAN .
    (Forma con palat. expresiva).
    Maitolde eztitsu baten / txokoan biko bat: / elkarri doaz laxtanak / batetik besterat: / kariñoen bidea, / xerakoi musurat. Agerre Olerti 1959, 145.
    azpisarrera-2
    LAZTAN-BELAR.
    " Lastan bedarra, picris hieracioides (V-m)" Arzdi Plant1.
    azpisarrera-3
    LAZTAN EGIN ( UrduñBerb , Lar, Añ (s.v. abrazo ), Dv, H (que cita el ej. de Moguel); lastan eiñ V-gip).
    Besar; abrazar; acariciar. "Abrazar" UrduñBerb 393, Lar. "(Dame un) abrazo, [...], egidazu laztan " Lar. " Laztan egite-a [...], embrasser, donner l'accolade" Dv. " Eta Judas [...] eldu zan Jesusengana lastan eitteko (Lc 22, 47)" Etxba Eib (Ker laztan bat emotera ).
    Laztan egiten deutsut semeari legez. Acto 383. Zoazte [...] laztan edo mun egitera. Mg CC 255. Ozkarbi danian, / iñuntzak laztan dagi / zitori ganian. Enb 209. Iñoren aurrean ez dagozala-ta, badoakio au areri laztan egin gurarik. Erkiag BatB 156. Besarkadaka, laztan egiñaz, / nekean kontsolagarri. Ayesta 81.
    azpisarrerakoSense-3.1
    (H) .
    (Con determinantes). " Egidazu [...] laztan bat, [...], faites-moi une embrassade" H.
    Zeinbat bider egin deutseezan andrai laztanak, apaak. Cap 104. Mutillak [...] egin deustez esku ezarte txar ta laztanak, baña neure borondatiaren kontra. Mg CO 155. Alkarri agurrak eta laztanak eginda gero, asi ziran autuan era onetan. Kk Ab I 13. Esku zurijan muin-egijok / eta laztan bat begijetan. Laux AB 30. Ez zion behatz-puntarekin ere laztan batxo egin. Mde HaurB 55. Agian, ari ere egiten dizkio neri egiten dizkidan laztanak. Txill Let 66. Amari laztan gozo bat egin eta [...] izekoarenera joango zala jakiñerazo eutsan. Erkiag BatB 106.
    azpisarrera-4
    LAZTAN-EMAILE.
    "Abrazador" Lar.
    azpisarrera-5
    LAZTAN EMAN ( VP , Lar, Añ, Dv; laztan emon Añ, lastan emon V-gip).
    Abrazar, acariciar, besar. " Laztan eman, abrazar" VP 54v. " Laztan emate-a, embrasser, donner l'accolade" Dv. " Igesiko baten lastan emon zetsan; arrezkero franko erabilli dittue lastanok " Etxba Eib.
    Aita ona besoak zabaldu ta niri laztan ematera. Cb Eg II 139. Laztan emotiak baño malizija geijago erakusten dabeenak. Mg CO 134. Judasi adiskidearen idurian laztan eman [zion] . AA I 420. Alderatu zan Jesusengana lastan emateko. Oteiza Lc 22, 47. Jakobi / eman zion laztan / eta primu egiñik / bertan gelditu zan. It Fab 246. Humeai laztan emanik [...] Mesopotamiara [...] itzuli zan. Lard 41. [Erreka] antxintxika zijoan, bere anaia Arrandari menditikan datorren errekatxoari laztan ematera. Apaol 22. Laztan emonik bular ganian / daukan gurutza deunari. Enb 85. Besoak zabalik dauzka laztan eman bearrez. "Queriendo abrazarnos" . Or Poem 549.
    azpisarrerakoSense-5.1
    (V-gip ap. Elexp Berg ; Lar, H) .
    (Con determinantes). "(Dame un) abrazo, indazu laztan bat " Lar. "(Se) abrazaron mutuamente, [...], laztanak eman ziran " Ib. " Indazu laztan bat, donnez-moi [...] une embrassade" H. " Ikustiaz batera emun dost bi laztan " Elexp Berg.
    Despedidan indazu lastan bat lastana. CancAmV 9. Eman zion besark edo laztan onezko bat. Mb IArg I 287. Indazu grazia zuri bakarrik laztan estu estu bat emateko. Cb Eg II 102. Zertako zoazte laztan palso bat ematera? Mg CC 142. Judasek Kristori emon eutsan mosu ta laztan azalezkoa. Añ EL1 94. Asko laztan eta mosu eman ziozkan. Lard 61. Gizon lepradunari eman zion laztan gozo bat. Bv AsL 36. Eman zidan laztan andi bat nere bekokiaren erdi-erdian. Urruz Zer 17. Atoz nigan azkeneko laztana ematera! Ill Pill 25. Eman zenion / laztan bat estua. Jaukol Biozk 104. Seme-alabei ere gure izenean laztan bana bemaie. NEtx Nola 18. Mayik [...] Piarresi laztan anaikor bat eman zion. Etxde JJ 277. Gure ama / [...] ezin asperturikan / ematen laztana. Uzt Sas 32. Jesusengana urreratu zan laztan bat emotera. Ker Lc 22, 47 (Lç pot legionzát, He, BiblE musu ematera(t), TB, Dv, Brunet, Leon musu ema(i)teko, Ur laztantzeko, Ol muin egiteko, Or muñ emateko ). Laztan bat emon behar detsut / andratxu gaztia. Balad 126.
    v. tbn. Bil 140. Arr GB 57. Zab Gabon 45. EE 1882c, 584. AB AmaE 134. Apaol 107. A BeinB 75. Azc PB 127. Ag AL 102. ArgiDL 45. Enb 57. Laux AB 56. Or QA 123. Lastan: Balad 136.
    azpisarrera-6
    LAZTANEZ.
    Mediante caricias, besos, por medio de caricias, besos, acariciando, besando.
    Esku orrein lastanez, / gazte, urik ez loitu. "Con el roce" . Laux BBa 88. Amor emango zuen, ordea, lausenguz edo laztanez enganatuz gero. Mde Pr 168. Anima eri au maitasun garbizko laztanez eztitu [dizaidazu] . Etxde JJ 236. Aristotel, Pitagora-zaleen berri ematen: laztanez ari da, neurriz, ordea. Zait Plat 61.
    azpisarrera-7
    LAZTANIK.
    Cariñosamente.
    [Bakandereak] artu zittuzan mattero ta laztanik. "Gli fece molte carezze" . Otx 145. Hatorkit berriz laztanik. Mde Po 97.
    azpisarrera-8
    LAZTAN IZAN (V-ger-arr-oroz, G ap. A ; Izt) .
    (Trans.). Amar, querer. "Amar. Laztan dot umea, amo mucho a mi hijo" Izt.
    Aoan laztan zaitudaz, baña / gogoan baterere ez. Lazarraga A4, 1165r. Nik zu andiro laztan izana / an izango da probadu. Ib. B11, 1179r. Inudea laztan dauenak sẽĩari bezuza. "A la ama quien tiene voluntad, al niño regala" . RS 55. Amudio andi bat laztan izaiteko geure prosimoak. Urqz 40. Maitetu eta laztan izan [nozu] . Añ EL1 6. Gurasoai lotsia gordetia, maite edo laztan izatia. CrIc 65. Eztago Ama, bere semia ain lastan, ain maite dabenik. Astar II 280. O Yesus ona! Ta, ze laztan dozun zeuk egiñiko gizona. Añ EL2 189. Jaun Antonek laztan alabea / beti dau eta zurrau oi dau emaztea. AB AmaE 320. Egunerik egunera ainbat lastanago ebezan euren alabea ta Josetxo. Echta Jos 363. Yaunak maite, atsegin, laztan zaitu. Ir YKBiz 5. Gauza ederretan kolorea ta dirdira laztan ditu. Zait Plat 116. Zin egin deutsat bera bakarrik / laztan izango dotala. Gand Elorri 87. Bera baiño ni laztanago ez ote naun izango beldurrez. "Praeferat" . Ibiñ Virgil 37.
    azpisarrerakoSense-8.1
    [Jangoikoa] laztan-maite dabenak, gordetan dabela bere Lege Santua. Añ LoraS 175.
    azpisarrerakoSense-8.2
    (Aux. intrans. bipersonal).
    Zein zarean, zu, orma / auez maitemindu. / Klaustroa, prailleari / ainbat, laztan jatzu. Gand Elorri 76.
    azpisarrera-9
    LAZTAN-IZEN.
    Nombre familiar.
    Jokiñe (auxe zan bere laztan-izena) emengoa da. Sorarrain Lili 16.

    laztan

    laztan
    << lazkar 0 / 0 liluratu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper