Harremana

    OEH - Bilaketa

    321 emaitza zabalik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (306)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    begizko.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos desde mediados del s. XVIII. Aparece begizkoa egin en Barrutia, Larramendi, Zavala, Urruzuno, Lhande, Erkiaga y Aresti, begizkoa ifini en Iturriaga, begizkoa yaurti en Orixe; hay además begizkoz egin en Astarloa.
    sense-1
    I . (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    (V, G, AN, L-ain; Lar, Añ, Dv (V, G), H (V), VocCB ) Ref.: A; Ort Voc; Etxba Eib; Arin AEF 1955, 120; CEEN 1969, 94; Elexp Berg .
     Aojo, mal de ojo. "Aojo" , "fascinación, aojo" Lar. "Enfantement par regard, par ce que le vulgaire appelle mauvais œil" Dv. "Ensorcellement par le regard. Id. begaizkoa " H. Cf. A EY I 120-127 y JMB AEF 1924, 167 para diversas creencias populares en torno al mal de ojo.
    Idiren bat gaisotuten bada, ez inoz pensau begizkua dabela, bada begizko kontubok atso ipuinak dira. CrIc 54. Uraxe dek olako begizko ta sorginkeria oriek beti gogotan dauzkana. A Ardi 19. Itsas-antzarrak aizetik yausten ditun erensugearen begizkora, ta ez al deritzon giza-begik seda-arra gaizkitu dezakenik? Or Mi 31. Ez det begizkoetan sinistatzen, alare, aspaldi alkarrekin ez genuen itzegiten eta... gaur... Lab EEguna 113. Ipui zarrak, atozte gogora! / Atozte erregingai begizkoak zora! "Princesas que encantó un maleficio" . Ldi BB 164. Begizkorik eztala? Izena ezarri zaionean, zerbait bada. A EY I 120. Begizkotik norbait gordeteko bideak. Ib. 122. Bei nai idixari begizkoa kentzeko, lixaxko sokea lepoan loketan jako. (V-gip). Ib. 124. Neure senargai Joakin / galanta izanik, / kutuna yosten dago / begizkoa gaitik. (V-m). Ib. 127.
    sense-2
    II . (Adnom. y adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. Ocular.
    S. Lukas Ebanjelistak begizko testigu onak bezala kontatzen du San Pabloren sermoi batean ikusi zuena. Cb Eg II 174.
    azpiadiera-2.2
    2. Querido; preferido. v. begiko (II).
    Arrotzarekin ibilli zituan gaiak begizkoenak zituan, geien atsegin zitzaizkionak. Anab Usauri 143. Aita, Bartolo; Ama, Jexuxa, / biak zaizkigu begizko, / seaskatxotik erakutsiak / amaika gauza egizko. Basarri 23. Etzuen oso begizkoa epaillea. Ataño Auspoa 192, 40.
    azpiadiera-2.2.1
    (Tras gen.).
    Eskolak eta opiziuak / baidira nere begizko, / nik jakiñian jarri beaitut / oraingo eta berrizko: / orrela eskolan ibili banintz / egingo nintzan obispo. Uzt Sas 208. Geren begizko mutil batzuei guk ere ordubetetxo bat lo egin bear genduala esan genien. Alkain 126.
    azpiadiera-2.3
    3. De maleficio, producido por el mal de ojo.
    Azpilletako Prantziskak emon euskun begizko ura (ur bedeinkatua izango zan) ba begizko gaixo ori kentzeko. (V-gip). Gand Eusk 1956, 225.
    azpisarrera-1
    BEGIZKOA BOTA.
    Echar mal de ojo. " Sorgiñak begizkua bota ta gaixotu ta ill ein zan " Elexp Berg.
    azpisarrera-2
    BEGIZKOA EGIN.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) Echar mal de ojo. "Fascinar [...], begizkoa egin " Lar, Añ. " Ez dakitt zeiñ sorgiñek begizkua eiñ detsalakuan dago ama koittaua bere umiari " Etxba Eib.
    Azkonarraren atzamartxoa ekarriko dot menditi / begizkorik eztegizuen bulartxorean isegi. Acto 470s. Onelangoak izan daroe berezko gatza, gazigarria ta uia gogoa yoteko, begizkoa egiteko ta errazago oratu ta erantsiteko. Zav Fab, RIEV 1907, 92. Ez-ditugu atzerritarrak begietan artzen eta ez diegu begizkorik egiten. Lh Yol 32. Norbait ilten danean, begiak zabalik badaukaz, itxi egin bear dakioz besteren bati begizkoa egin eztagion. (V-arr). A EY I 122. Zein adu, siats, azturu edo sorgiñek egin eutsun begizkoa, onen goiz ezereztuteko zeure irudimen-biotzetan erro-barri zan gurari gurbilla? Erkiag Arran 155. Begizkoa egin zion Beleni, eta oso osasun txarrarekin ibili zen hau haur denporan. Arti Tobera 284.
    azpiadiera-1.1
    (Con aux. intrans. bipersonal). Recibir mal de ojo, ser víctima de mal de ojo. " Begizkua eiñ zaue, se dice v. gr., cuando muere un animal" Iz ArOñ.
    "San Antoniok gorde dagiala" esanezkero, abereari etxako begizkorik egiten. (V-m). A EY I 123. Ardi edo bei bat ederra ezta? ta, ikusten da inbiixia artzen dau batek eta begizkua eiten xate ganauari. (V-gip). Gand Eusk 1956, 225.
    azpiadiera-1.2
    " Begizkue etxeko modue, ser hermoso como para poder hacérsele mal de ojo" (V-ger). Ort Voc.
    azpiadiera-1.3
    (Con adj., determinantes, etc.). " Begizkomat ein xao " Iz ArOñ.
    Begi oiek [...] adierazotzen digute Jaungoikoarekiko izan oi dan amodio bizia eta gartua, zeñaren txingarrak aiñ dira gozo [...], non Jangoikoari berari egiten dioten begizko santu bat. Lar SAgust 14. Mari Martinek begizkoren bat egingo ote zien beldurrez. Urruz Iru ziri 26.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) " Begizkue eiñ, hacer falsos conjuros para curar el mal de ojo" (V-ger). Ort Voc.
    --Baie ganera txarto dakot (Isidrotxu), begidxek pe zilluen barruen sartunde. --Zetan zauz begizkue eiñ barik? --Eixu begizkue... begizkue eiñ! Ort Oroig 55.
    azpisarrera-3
    BEGIZKOA IPINI.
    Echar mal de ojo.
    Ezur uts egiñika / eman dit gogoak / ifiñi dizkidala / niri begizkoak. It Fab 198.
    azpisarrera-4
    BEGIZKOA JAURTI.
    Echar mal de ojo.
    Ik ez al dun siñesten begia betzuloan ikara ta dardar dabilenean, begizkoa yaurtitzen duenik? Or Mi 31.
    azpisarrera-5
    BEGIZKO-UR.
    Azpilletako Prantziskak emon euskun begizko ura (ur bedeinkatua izango zan) ba begizko gaixo ori kentzeko. Gand Eusk 1956, 225.
    azpisarrera-6
    BEGIZKOZ EGIN. Echar el mal de ojo.
    Umiai azkonarren erpia eta onelako beste gauzaren batzuk ifintia, begizkoz egin eztaijuen. Astar II 41.

    begizko

    begizko
    << begiratu 0 / 0 behar >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper