Harremana

    OEH - Bilaketa

    321 emaitza zabalik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (306)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 zapuztu.
    tradizioa
    Tr. Usado por autores meridionales (sobre todo guipuzcoanos) desde mediados del s. XVIII. En DFrec hay 18 js. de zapuztu.
    sense-1
    I . (Vb.).
    azpiadiera-1.1
    1. (G-azp-goi, AN-gip-5vill; Lar, Añ (G), H (+ -ph-)), sapuztu (V, G), sapustu, sapoztu (V, G) Ref.: A (sapuztu, sapoztu); JMB At ; Gte Erd 195, 212 y 294; ZestErret .
     Amohinarse, ponerse de mal humor; ponerse esquivo. "Amorrar" Lar. "Mustio, [...] zapuztua" Añ. "Sapoztu,[...] incomodarse, amohinarse", "esquivarse, amohinarse" A. "Enojarse" JMB At. "[Jende] zapuztua (AN-gip-5vill)" Gte Erd 212. "Zapuztuta dago (AN-gip)" Ib. 294. "Alkarrekin zapuztuta dabiltz (G-azp, AN-gip)" Ib. 195 (junto a asertuta, aserre, etc., de otras zonas).
    Hau esan ta utzi zuen Santuaren aldarean bere alaba ta baztertu zen zerbait, agitz zaputztua. Mb IArg II 320. Galerazten duala etxeko pakea, zapuzturik jartzen zaiola gizonari. AA III 603. Arduarekin adiskide ta / gizonarekiñ zapuztu. Xe 270. Kulpa zerorrek eta / zertan zapuztu? AzpPr 97. Inglaterrak, [...] sapuztu edo musturturik Frantziari naieza garbi garbirik erakutsi eutsan. Ezale 1898, 372b. Zapuztuta, minberatuta, muturtuta, igaro zituan egun batzuek etxean. Ag G 118. Beraren andrea, mendi auek izututa, ez ote zaie sapustu? A Ardi 62. Zapuztu al naiz? Gaizki erantzun al diet? ArgiDL 21. Arritzekoa dun Lolita, zu [sic] bezelako andereko polita olako asmo biurri izatea. Baño ez uste, ez naun zapuztuko. TP Kattalin 188. Bat oso zapuztu zan / egiñ gabe itzik. Tx B II 109. "Berrizaleok" irabazi-sariengatik, idazle --olerkari, dio-- zenbait, zapuztu egin omen dira. Ldi IL 108. Au entzundakoan onetariko gizon bat baino geiago muturturik, sapuzturik eta betilun neronek ikusi nituen. A Y 1934, 5. Etxekoak agurtu ere egin gabe Etxebarniatik zapuztuta aldendu zen. Etxde JJ 190. Zapuztuko da baten bat, / esnez, betiko esne garbiz / asperturik edo. Gand Elorri 214. Noiz-nai asarre, zapuztuta, lanerako gogorik gabe, goibel... MAtx Gazt 38. Ago! Ez adi zapuztu / ur zikin nastuan. NEtx LBB 231. Orain mututu naizela eta / ez al zera zapuztuko? Uzt Sas 138. Erabat zapuztu zitzaion artzaia andik ara. "El pastor la aborreció" . Berron Kijote 222. Txoria zapuztu? Ai, txoroa! Jo zak beste baten atea, eta laxter egingo zaik ori bezin maitagarri! Ataño TxanKan 128. Onek be, beste famili asko legez, ondo zapuztute geratu ziranak. Gerrika 115.
    azpiadiera-1.1.1
    Begitartea zapuztu zitzaion senargaiak [...] pattar-botila bat hartu eta botilatik bertatik xurrut egin zuenean.Mde HaurB 36.
    azpiadiera-1.1.2
    (Aux. trans.). Poner huraño, malhumorado. v. zaputzarazi.
    Kaiol langak berebiziko eta betiko zapuztu eta moteltzen baidute [txoria] . EG 1950 (2), 21. Nekeak zapuzturik begia, eta masaileko zimur bakanetan leitzen nion garbai, akidura eta gizadiaren aldeko nazkaren berri. Mde Pr 119. Orduko Otsail gaiztoak / nor etzun zapuztu? Insausti 95.
    azpiadiera-1.2
    2. (V-gip; H (que cita a Izt)), zapoztu (V-gip), sapostu (V-gip), xepostu (V-gip) Ref.: Iz ArOñ (sapóstu); Elexp Berg (zapoztu) .
     Desmejorar. "Desmejorar un animal o planta. Zapoztuta... ola kaxkartu itten danian gauzia: zapoztu ein ddok. Landare bat ero, txita bat ero makaldu, zapuztu " Elexp Berg. .
    [Bekatu orien sustraia] edo atera edo zapuzturik utzi bear dezu, bestela beti botaaz joango da bekatuaren alsuma berriak. AA II 276. Emengo lurrean zapuztutzen ez dirala Asia inguruko landareak. Izt C 161. Batere zapuztu bage ematen du [zuaitz mueta onek] bere garau baliosoa gogoz. Ib. 151. [Landare] zarra iñausitzen danean zapuztu egiten da, gazteak indar berria artzen du. Ag G 57.
    azpiadiera-1.2.1
    (Fig.).
    Bestela zapuztuko da euskara, muixinduko dira euskaldunak eta iges-egingo dute fueroak. Izt C VI. Gogoramena geiegi zirikatzen badu, zapuiztu egiten zaio. Or Jaink 80.
    azpiadiera-1.3
    3. (V-gip, G-azp-goi, AN-gip), zapuiztu, zapustu, zapoztu (V-gip), sapuztu (G-goi-nav, AN-5vill), sapoztu (V-ple, G) Ref.: A (sapuztu, sapoztu); JMB At; Elexp Berg (zapoztu); Gte Erd 274 y 304.
    Repudiar, rechazar; abandonar. "Repudiar, abandonar las aves el nido antes de la procreación. Sapoztu ditu arrautzak gure uso zuriak, nuestra blanca paloma ha repudiado los huevos" A. " Txoriabia zapuztuta dago (G-azp)" Gte Erd 274 (junto a itxi y utzi de otras zonas).
    Kulparik ez dubenik / ez beintzat zapuztu. JanEd II 141. Izorkeriagatik ez bada, iñork bere emaztea zapuzten badu. Ol Mt 19, 9 (Or zapuiztu; Lç, He, TB, Dv, Ur, Echn, Leon, IBk, IBe utzi, Ur (V) itxi, Ip igorri, Hual despeditu). Semeak, aitzitik, aita zapuztuz, aberri-nagusi izan naiago zuten. Zait Sof 118. Neskatx ori, areriotzat zapuztu ezak. Ib. 179. Senarrarekiko legea ausi duen andra zapuztu bat bezela. NEtx Antz 83. Onek etzun zapuztu zintzo saldua. (Sap 10, 13). Or MB 730. Gizonari zillegi al zaio edozergatik emaztea zapuiztea? Or QA 106. Jesukristo gure Jaunak etzun zapuztu Mari-Madalen. Etxde JJ 100. Aur zapuztua. Ib. 194. Orrek zapuzten bazaitu, arkituko duzu beste Alexiren bat. Ibiñ Virgil 35. Ez dezazula artaldea zapuiz. Ib. 62. Kezkati, urruti, zapuztua. "Desdeñado" . Berron Kijote 154.
    azpiadiera-1.3.1
    (Ref. a cosas).
    Anaitasuna zapuztutakoan alkar-naia autsi zan ta etsai egin giñan. Iñarra Ezale 1897, 274b. Geure euskerea, ipizki zatarra bailitzan, zapuztu ta zapaldu egiten dogu! Eguzk LEItz 19. Bere jatortasun guzia zapuztu. Mok 22. Gerena [izkuntza] zapuztutzeraño ezpadatoz ere. Inza ( in Jaukol Biozk VI ). Nola ba, bizibide au zapuztu ta alderantzikoa neretzakotu nai izango nun? Zait Sof 73. Yainkoek zapuztu eta agorturik igatuz dioakidan lurralde onen izenez. Ib. 64 (110 zapustu). Siñeskizunak esaten diguna zapuztu gabe. Or QA 56. Itsuskeri ori ere, garbiz ez nuan zapuiztu. Or Aitork 77. Euskaltzaindi zabala antola nai dizute, lengoa, zarra, zapuiztu gabe. Ibiñ EG 1956, 53 (ap. DRA; la ref. es incorrecta). Sapoztua orrati / oinbide zuzena. Atutxa Mugarra (ap. DRA, que no da más ref.). Ez bait-zituan bere armak zapuztu nai. Berron Kijote 54. Arte guzia, naturaren edertasuna zapuztu eta ordezkatu nahia besterik ez da. PPer Harrip 78. Aldameneko herri koskor bat, Errenteria zapuzturik, Orereta bilakatu zaigun arabera. MEIG VII 46. Horrela izatekotan Mendibururekin batean ia euskal literatura osoa erabat zapuztu beharko bainuen. MEIG V 102s.
    azpiadiera-1.3.2
    Echar, expulsar.
    [Erle langille] oneik eztendunak diralako, nagiok errez zapuztu daroez eta bizirik edo illik erlauntzetik kanpora jaurtiten dabez. Eguzk GizAuz 110. Emen atzerrian zuekin batera zapuzturik arkitzen baitut. 'Desterrado' . Zait Sof 142.
    azpiadiera-1.3.3
    Detestar.
    Eguterara zabalik goldeak zapuizten duen iratzea. "Filicem [...] inuisam" . Ibiñ Virgil 86.
    sense-2
    II . (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    " Sapostu bat artu daue, (las plantas) han desmejorado" Iz ArOñ 208n.
    azpisarrera-1
    XAPUXTU (Forma con palat. expr.).
    Frantxex-Txiki au xapuxtutzian / nei lasaitzen zait barrena. Tx B III 56.

    zapuztu

    zapuztu
    << zaparrada 0 / 0 zartako >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper