Harremana

    OEH - Bilaketa

    227 emaitza xamar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (9)


    Sarrera osoan (218)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kristau.
    sense-1
    1. (V-gip, G, AN, L, B, BN; SP <chr->, Urt V 7, Lar, Añ (G), Dv, H, VocB ), kristaun, krixtau Ref.: Bon-Ond 153; A; Echaide Nav 207; Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg .
     Cristiano. v. giristino, kiristi, kristinau, kristiau. Tr. Propio sobre todo de la tradición guipuzcoana, se documenta tbn., ya desde Etcheberri de Ziburu, en algunos autores septentrionales (no suletinos, y en su mayor parte labortanos), alternando siempre con giristino . Aunque no lo emplean Beriayn, F. Elizalde ni Lizarraga, es bastante usual en textos alto-navarros y baztaneses a partir del s. XVIII: v. FLV 1987, 300 (Irún, c. 1785), FLV 1989, 102 (Goñi, 1743), ASJU 1989, 708 (Narbarte, comienzos s. XIX), ib. 748 (Oieregi, com. s. XIX), EtxDot 78, IntzSerm 185, SMSerm 203, GoldSerm 207, LakDot 231, etc. Con menor frecuencia se encuentra tbn. en vizcaíno, sobre todo en verso o en textos del subdialecto de Guipúzcoa. Hay kristaun en msOñ (1r) y krixtau en Lafitte y E. Larre. Hallamos el tema kristab, aun ante consonante, en Yanzi (kristab maitiak 59, kristab fiñaren 159); cf. tbn. el tema kristaba ib. 103. En DFrec hay 276 ejs. de kristau, todos menos uno meridionales.
    Hauk guztiak kristau falsoak ohi ditu obratzen. EZ Man I 3. Kristau onak bezela. PredBru 167. Afrikan kristabak / gaizki trataturik. FProsp 77s. O Israel, o kristaua. Hm 127. Hau da kristauen mana. Gç 111. Kristau fiel guztien kongregazioa. OA 42. Gañerako kristioak edo kristauak. Mb OtGai I pró. Kristau zintzoa bazera. Cb Eg III 370. Kristau egiazko bati. Mih 27. Ez due merezi kristauaren izenik. Ub 183. Kristau sakrilegoak. Mg CC 253. Kristau guztiak / amorez, doiez betetzera. Añ EL1 225. Enzun bear degu bada, nere kristaua, meza osoa. AA II 47. O kristau laxoak! Dh 225. Kristau ez diranai. Izt C 211. Kristauen etsaiak zerbait oztu ziran. Lard 505. Bekhatuan lo zagozten kristau deithoragarriak. Dv LEd 205. Kristaua naiz. Arr May 69. Kristau otzak. Ag G 121. Kristabak ala derrigortzia / zer pena ematen diten! Imaz ( in FrantzesB II 141 ). Kristau katolikuak. KIkG 78. Denak alkarri lagun zaiogun / kristau fedetsuen gisa. Tx B I 252. Euskalerriak iraun dezala, kristau ta euskaldun. Ldi IL 141. Itzalialdi auek etzaizkie gertatzen kristau bikaiñeri. Or QA 171. Naiz ta kristauak izan, gizon elkatzak eta basati-xamar bazirela. Vill Jaink 22. Kristau garbixa, eliztarra. Etxba Ibilt 454. Krixtauaren eginbideak. Lf ELit 126. Gurutzea kristau guztion ezaugarri bat da. Insausti 163.
    v. tbn. (Textos no guipuzcoanos): Arg DevB 153. Lg I 192. Brtc 25. Monho 100. DurPl 117. CatB 18. MarIl 53. Bordel 49. Gy 108. Legaz 32. AB AmaE 98. Zby RIEV 1908, 210. CatUlz 21. Enb 79. FIr 132. Mde Pr 303. Izeta DirG 63. Xa EzinB 81. Onaind STeresa 20. FEtxeb 76. Larre ArtzainE 298.
    azpiadiera-1.1
    (Como primer miembro de comp., o adj. precediendo al nombre).
    Kristau legea. EZ Man I 72. Kristau-mundu onetan. Lar SAgust 8. Kristau biziera. Cb Eg II 211. Kristau izena. Dh 260. Sei kristau emazte hoiek. Arch Gram 24. A. Croiset-ek Kristau-urtea deizkion liburuan. Aran SIgn II. Kristau oroipenik etzualako. Ag G 122. Kristau-eriotza egin du. NEtx Antz 150. Kristau erlijioa. Vill Jaink 9. Kristau umetxu aldendua. Erkiag BatB 199. Kristau Jakintzetako hainbeste lanen gainera. Larre ArtzainE 284. Da izar bat erantsi / zion kristau etxei. Insausti 327. Basagizon Ona kristau mixiolariek aurkitu zutela. MIH 167.
    v. tbn. Dv LEd 42. Arb Igand 57. A Ardi 129. ArgiDL 58. Inza Azalp 63. Or Mi 137. Ir YKBiz 199. Etxde AlosT 43. Mde Pr 227. Basarri 2. Izeta DirG 97. MAtx Gazt 101. Olea 43. Berron Kijote 79. Ataño TxanKan 233. Onaind STeresa 124. AZink 14.
    azpiadiera-1.2
    (Como adj.).
    Irakurle kristaua. Cb EBO 5. Birjina kristaben artean. Mih 25. Anima kristaua. Mg CC 130. Yende kristauentzat. Gy 38. Soldadu kristauai. Arr May 174. Neskatx kristauari. Or Mi 136. Irlanda kristaueko autoreek. Mde Pr 229. Ni Korian jaioa naiz, eta oso kristaua. Arti Ipuin 60. Bertsolari krixtaua. Larre ( in Xa Odol 17 ).
    v. tbn. Brtc 262.
    sense-2
    2. (V-arr-gip, G-azp-goi) Ref.: Etxba Eib; EAEL 33; Arin AEF 1980, 63; Elexp Berg; Gte Erd 147.
    (Ref. a la persona o ser humano en general). " Kristauen gaitzek (G-goi), enfermedades de las personas" Arin AEF 1980, 63.
    Iru euli jeneruen / persekuziñua / nola dan kristaubentzat / udako plagia. DurPl 79. Au egiten balute euliak bakarrik, / ez litzake, kristabak, zer izan penarik. It Fab 259. Danak, kristau ta abere. Bil 132. Kristaurik ez daiteke aldetik phasa. ChantP 86. Topo eginda beira jarri naiz / sorgiña zalako ustetan, / igarri niyon kristaba zala / asi zanian izketan. Tx B II 35. Nahiz hainbertze leihoetan etzaikun agertu kristauik. JE Ber 41. Kristau ta abereen janak. Or Eus 99. Ogei bat milla kristau bizi ziran: arabiarrak, bereberetarrak, tuareg-tarrak. Anab Aprika 43. Ainbeste kristau etozela euren billa. Etxba Ibilt 456. Pauso aiek etziran kristau batenak. NEtx LBB 172. Beti kristau zarrak / dauzka egun txarrak. Uzt Sas 51. Txabola aietan, kristauak aurre aldetik bizi giñan; ta atze aldetik idiak eta mandoak. BasoM 94. [Arreba] aiek eguzkitara aterako zitun kristaurik ez uan, bada, gure etxean. Ataño TxanKan 115. Entzule maite, uste al zendun / kristau bat orren gazterik / ogei arrua bizkarreratzen / zeure begiz ikusterik? MMant 101. Itsuturik uzten dutela kristaua bere bizi guztirako [apoek] . PPer Harrip 15. Egunez kristau bezela ziran; eta, berak nai zutenean, beren gogoko figura artu ta etxez etxe ibiltzeko. BBarand 25.
    v. tbn. EusJok 50. Txill Let 61. Basarri 69. BAyerbe 167.
    azpiadiera-2.1
    (Como primer miembro de comp.).
    Ainbat pixa-oial sortzerik ezpaitago kristau-etxeetan. Ldi IL 17. Basamortuan kristau-arraza asko dago. Anab Aprika 98.
    azpisarrera-1
    KRISTAU-ARAUKO. Cristiano, conforme al cristianismo.
    Adiskidetasun kristabaraukoez. Birjin 83. Horrela izanen zarete adiskide egiazki kristabaraukoak. Ib. 84.
    azpisarrera-2
    KRISTAU BERRI. Cristiano recientemente convertido.
    Indietako kristau berrien fede miragarria. Cb Eg III 382. Kristau berri oiek San Pedrori eskatu zioten. Lard 499. Zezilia doatsuak Tiburtzio ta Baleriano kristau berriei esaten zioten. Inza Azalp 12.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Fig.).Neófito.
    Barruti horretan "kristau berria" naizenez gero. MEIG II 124.
    azpisarrera-3
    KRISTAU-DEMOKRATA. Demócrata-cristiano.
    Badakit ez dutela [...] kristau demokrata guztiek horrela jokatu Chilen. MEIG VIII 38.
    azpisarrera-4
    KRISTAU-DOTRINA. Catecismo. v. KRISTAU-IKASBIDE.
    Kristau doktrinaren berezidea. CatBurg 12. Kristau-doktriña enzuten degula. Ub 174. Kristau-dotriña edo jakintza eta oitura prestubak umeai erakustea. Aran SIgn 95. Oso poliki zekian irakurtzen, bere izena paperean jartzen zuan, edozein baño geiago zan kristau dotriña buruz esaten. Ag G 57. Hainbeste zorakeria izan ezpazenu buruan, zure txiki-denporan jakingo zenuen hori, kristau dotrina irakurri bazenu. Arti Ipuin 39.
    v. tbn. Kristau do(k)trina: Mb IArg I 53.Cb EBO 38. Añ CatAN 1. Gco II 1. CatB 23. Legaz 10. Alzola Atalak 86.
    azpisarrera-5
    KRISTAU EGIN. Hacer(se) cristiano, convertir(se) al cristianismo. v. kristautu.
    Kristau egin baño leen. Lar SAgust 7. Konstantino Enperadorea kristau egin zanean. Ub 118. Santa Monikak iritsi zuan senarra kristau egitea. AA II 98. Judu eta Jentill asko kristau egin ziran. Lard 508. Kristau egite arren / infiel jendea. AB AmaE 161. Kristau-egindako Yuduentzat. Ir YKBiz VIII.
    v. tbn. Mb IArg I 184. Xe 335. Inza Azalp 18.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Kristau egin gaitualako [Jaungoikoak].Gco II 42.
    v. tbn. Inza Azalp 9.
    azpisarrera-6
    KRISTAU-HERRI.
    a) Pueblo cristiano, cristiandad.
    Kristau erriko ondrea. AB AmaE 374. Frantziako kristau-erriaren on eta probetxu andiaz. Arr May 154. Kristau-erri osoa, beste itz batez, Eliza. Or QA 53. Kristau erriaren zuzter guztiak lurralde onetan [Israelen] sortzen diran ezkero. Gerrika 248. Horrela Kristau herria, bi Aita Santurekin gaizki bazegoen, okerrago aurkitu zen hirurekin. MIH 80.
    b) Región, país cristiano.
    Biziera hau zabaldu zan gero kristau-errietan. Ub 119. Zure izena izango da kristau errietan onra andikoa. Mg CC 111. Kristau-errian jaio zeralako. AA III 263. Kristau erri edo siñiste gaistoko lurretan. Ag Serm 557. Kristau-erririk / kristauena. SMitx Aranz 178. Kristau herri gehienetan, Islam lurretan ez bezala. Mde Pr 187.
    v. tbn. Basarri 122.
    azpisarrera-7
    KRISTAU-IKASBIDE. Doctrina cristiana, catecismo. v. KRISTAU-DOTRINA.
    Zure otoitzetan eska diozuzu Yaungoikoari eta aren Ama Sainduari kristau ikasbide au euskarara itzuli duen euskarazalearenzat. Legaz III. Bañan ori nola gerta ditteke ezpagenduke ikasiko Dotriñarik edo Kristau ikasbiderik? Inza Azalp 18. Kristau-ikasbidea. KIkG 49. Zenbait apaizek atzo ikusi zutekean Kristau Ikasbide berria dala errez ta garbiena aurrentzat. Lab EEguna 107. Kristau Ikasbidea irakasten. Or QA 110. Arratsaldetan errietako neska-motikoak bildu oi zitun kristau ikasbidea erakusteko. Etxde JJ 270. XVIIIgn mendearen azkenaldian egindako Kristau ikasbide batean. MIH 352.
    v. tbn. Ldi IL 53. Munita 154. MAtx Gazt 16. Ataño TxanKan 64. AZink 31.
    azpisarrera-8
    KRISTAU-LAGUN. Prójimo. v. LAGUN PROJIMO, LAGUN HURKO.
    Iongoiko bat onhets ezak gauza guztien gaiñetik / eta kristau laguna ez heronez beheretik. EZ Man I 12 (tbn., con alguna var., en Ub 172).
    azpisarrera-9
    KRISTAU-SEINALE.
    a) Credo.
    Kredoa edo kristau-siñalea. Ub 125. b) "Kristau-señale (AN-gip), lunar" Garbiz Lezo 233.
    azpisarrera-10
    KRISTAU ZAHAR. Cristiano viejo.
    Kristau zarra, ta askotan komulgatzen zerana, non dezu zuk onelako fedea? Cb Eg III 383 (contrapuesto a los indios recién cristianizados). Gizon jatorra zala bai, edo-ta, gutxienez, kristau zaarretakoa. "Cristiano viejo" . Berron Kijote 225.
    azpisarrera-11
    KRISTAUZKO. Cristiano.
    Beraz zer da kristauzko birtutea? Gco II 82. Prestutasun kristauzkoa. Aran SIgn 206.

    kristau

    kristau
    << 1 koskor 0 / 0 1 kuzkur >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper