OEH - Bilaketa

72 emaitza udara bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
atzendu.
etimologikoa
Etim. Parece haber un suf. local, inesivo o ablativo arcaico, sobre hatz o atze.
sense-1
1. (G-to-goi, AN-gip-ulz-olza-ilzarb-egüés, B; Aq (AN), Añ (AN), H (AN)) Ref.: Bon-Ond 159; A; A Apend; Iz Ulz; Gte Erd 77; Izeta BHizt2 .
Olvidar(se). "Olvidar" Aq 388. "Olvidarse" Ib. 485. "1.º (G-goi, AN-gip, B), olvidar. 2.º (G-to), casi olvidar" A. "Atzéndu záire, se me ha olvidado" Iz Ulz. "Lengoaia [...] atzentzen da (B)" Gte Erd 77. "Neri atzentzen zaizkit gauzek" Izeta BHizt2. En AxN se explica ahantzienik (76) por atzenduenik. v. ahaztu. Tr. Atestiguado en textos alto-navarros (ya en Juan de Amendux), baztaneses y algunos guipuzcoanos. En el s. XX lo emplean tbn. algunos autores vizcaínos. Aunque es imposible determinar en cada caso el régimen verbal, parece que su uso transitivo es relativamente moderno, y que es más frecuente con aux. intrans. bipersonal; cf. sin embargo con aux. intrans. unipersonal y caso instrumental ya en Lizarraga de Elcano.
Haideak eta adiskideak urte gutis atzendurik / Ikustetut isuririk, arrezi guzia deseginik. Amendux 7s. Jende onak, atzendu zait magnificat erratea eta orai erran bear dut. (Galar, 1584). ReinEusk2 125. Atzendurik utzitzen bada [bekaturen bat] . CatUt 24. O albanezáke egin orrén gústoa guzis; bida grázia, eznáiz atzendúko órtas. LE Prog 98. Guzien lén eta azkén / edanázu humiltasuna; / o eztakizúla atzén, / baita geién bearduzúna. LE Kop 150. Bekátu atzénduak. LE Urt (ms.) 3r. Ni ez naiz atzendúko zuétaz. LE Ong 124r. --Eta anzten bazaio bekatu mortal bat konfesatzeko, orrengatik izan daiteke Konfesio ona? --Bai Yauna, ez bada atzenzen examina faltan. CatB 68. Oiturazko gallaldia bat [...], nondik norakoa, eta zeren bidez daben, denporaren luzetasunak atzendua daukana. Izt C 502. Eta aren diszipuloak pasatuik urez bertze aldera, atzendu zitzaien ogiak artzea. Echn Mt 16, 5 (Ur aztu, Hual antze). Baña ez gaitezen atzendu, aztu, pobriak gerala. Bv AsL 147. Len ikasiko mandamentubak / memoriyatik atzendu. Auspoa 97, 81. Eta Jaungoikoaren laguntza berezi-berezirik gabe galdurik ta atzendurik egon bear zuan aspaldietan [Aldeoroko Eleiza] . Inza Azalp 89. Galtzen ari ditugun antziñako kanta atzenduak gogoan arturik zeuzkan. Mok 8. Atzendu zaik Kattalin nere lengusiñe dekala? TP Kattalin 179. Lau neskatxa ta mutillak zazpi / ezin gerala atzendu, / baliatuaz bizi gerala / Aizegorriko Agustinak esan du. Tx B I 265. Maite eban bere errija; gaur be maitatzen du... / Egijazko biderik eztau nai atzendu. Enb 124. Euskera umetan erdi-ikasi, gero erdi ortatik iru laurden atzendu... Ldi IL 62. Baña gizona atzenkorra da, erraz atzentzen edo aztutzen zaio bein aditu ta ikasi duena. Ir YKBiz VII. Gibel-errai ta erre-egosiak, / --zurruta atzendu bagerik,-- / usu ta arin garbi dituzte / larratza koipatuxerik. Or Eus 160. Baldin urthe batzu lehenago Bizkaitik zeihar egin genituan ibilaldiak atzendu bazaizkit. Osk Kurl 111. Orain aitortu bear dut lau milloiak utzi nituela mai gañean atzenduta. Izeta DirG 124. Erlojua atzendu zait beitien. Ib. 28. Esan bear dizuet denbora luzean bertso-jartzeari utzita egondu naizela; eta, jakiña oso atzendurik nagola. MMant 41. Ez zaigu atzendu behar Bizkaikoak ere hain ederki ikasi zituen Iztueta. MIH 380. Inoiz baino begirago egon behar genduke orain aldi igaroari, etorkizunaz atzendu gabe noski. Ib. 288.
sense-2
2. "Concluir" , "rematar", "ultimar" Lar y Añ. Cf. atzen.
sense-3
3. Apagar.
Eta azkenik mutil deabruak argia itzali, edo atzendu, ta aragiaren lujuriako infernuko suak eta garrak irazakitzen dira. Cb Eg III 361.
sense-4
4. Postergar, posponer. "Atrasar" BeraLzM.
Da medio bat herejeak pensatua atzenzeko sakramentuak. (Irún, 1785). FLV 1987, 305. (se refiere posiblemente a los jansenistas) Korrika-kontuak atzenduta ibili bearra izan nuan udara artan. Albeniz 115.
azpiadiera-4.1
"Retrasarse" BeraLzM.
sense-5
5. Perderse, acabarse, agotarse.
Goizetik baru, bazkari txarra, / afari ona berandu; / sakelatik alargundu, / begiratua illundu, / orra gustuak atzendu. Xe 234. Nere jakinduriya / ari da atzentzen, / errez dala uste du / zenbaitek ezkontzen. Tx B II 27.
sense-6
6. Poner detrás (de).
Jaungoikoaren gogua munduko jakinduri motzari atzendutzen dienak, arkitzen dira betiko galeraren arriskuan. Bv AsL 199.
sense-7
7. " Atzéndu naiz, quedar inútil para todo" Iz ArOñ.
sense-8
8. Borrar, eliminar.
Onek atzendu ta erabiauko dau aurtengo soldau-geien lerrokadatik Nikaror-en izena; baiña zerbaiten truke, ez geiagoko barik. Erkiag BatB 162.
sense-9
9. Hacer olvidar. v. atzenarazi.
Badakigu goizeroko ta gaberoko pentsamentuk nolakotsuk izango diran. Lanak eta jendearekin itz egin bearrak atzenduko al dizkigu zerbait... JAIraz Bizia 16.
azpisarrera-1
ATZENDUXE. Aprox. de atzendu.
Atzenduxe dugu aspaldidanikako ezaguera zabaldu hura. MEIG VI 171. Egungo egunean [hitz hau] bizi dela dirudi, atzenduxea horratik, Azkoiti-Azpeiti aldean behintzat. MEIG I 228.
azpisarrera-2
ATZENTZERA (Alativo en función de part.). Ir a olvidarse.
Jainkoaren esanak eta aginduak berak gorde eta besteai gorderazo oi zien. Baña oiek gitxitu eta mirari aien oroipena ere atzendutzera zan. Lard 122.
azpisarrera-3
EZIN ATZENDUAN. Sin poder olvidar.
Amaika egun pasa / det bere onduan, / orrek kontrariua / ez dakit nun duan, / ni bizi naiz berakin / ezin atzenduan. Uzt Sas 262.
atzendu
<< atertu 0 / 0 aurre >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper