Harremana

    OEH - Bilaketa

    874 emaitza txori bilaketarentzat

    Sarrera buruan (202)


    Sarrera osoan (491)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ondratu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en la tradición meridional desde fray Juan de Zumarraga. Al Norte se encuentra en Leiçarraga, Haramburu y Etcheberri de Ziburu (en todos ellos ondratu ). Durante el s. XX se documenta sólo en el catecismo de Ulzama y en autores populares y bersolaris del primer tercio. En DFrec hay 4 ejs. de ondradu y sendos de ondratu y ondrau.
    sense-1
    I . (Vb.).
    azpiadiera-1.1
    1. (SP), onratu (VP (h-), Lar, Añ), ondradu .
    Honrar. "Ondratzea, honorer, ohoratzea" SP. "Ate onak honratzen du etxea, la buena portada honra la casa" VP 4r.
    Obatuko ta ondraduko dogu [...] etse ori. fJZ. Ondraturen dute ene semea. Lç Mt 21, 37 (He, TB errespetatuko). Burasoak ondra, bizi adin luzeki. EZ Man I 12. Imajina ondratzean Saindua duk ondratzen. Ib. 29. Onradu izan dozu zeure lekua. EgiaK 86. Kristo gure Jaunak ondratzen ditu Eleizako [...] Doktore Santuak argiaren izen ederrarekin: Vos estis lux mundi. Lar SAgust 3. Jangoikoen izena mundu guztian ezagutua ta onradua izan dedilla. Cb CatV 32 (Oe 92, CatLlo 32, CatBus 19 onradua; v. tbn. Cb Eg II 82 onratu). Agintzen zaku, Jainkoa ohoretu edo hondratu dezagula. Ub 172. An bai zala atsegiña! / Ardoaz onratzen kaltegiña. VMg 101 (Zav Fab RIEV 1909, 31 onretan). Onra ezazu zure aita eta zure ama. AA II 61 (III 397 honratu). Aita San Inazio / Loiolakoa, / Azpeitiako seme / paregabekoa, / Gipuzkoa noblea / onratutakoa. FrantzesB II 61. Venus loija ondreetako [...] biloxik ibilten zirian. fB Olg 142 (Ic I 28 ondrau). Lezoko erria ondratu izan dute anitz bertan jaiotako seme argidotarrak. Izt C 478. [Don Santxo el Sabiok] saristatu eta ondratu ere izan zeban mesede asko ta eskutarmakin. Ib. 492. Zuben gomutia beti ondrauko daben gauza bat egindako pozagaz. (1860). BBatzarN 193. Onretan nabela daukadan agintaritza onegaz. (1864). Ib. 199. Bere personaz aien etxea ondratuaz diña zedilla berekiñ bazkaltzera joateaz. Aran SIgn 32. Aren entzuteak / bere Donosti au / zuen onratzen. AB AmaE 115 (27 ondratu, 359 ondrau). Sekulan iñork gaur beorrek bezela ez nau onratu, nere Obispo Jauna. Bv AsL 114. Ondratutzia pentsatu degu / gauden festibidadiak. Noe 73 (29 onratu). Andrea, zure parerik ez da / plaza bat ondratutzeko. In BBarand 68. Zuk onratutzen dezu / gure probintziya. Tx B 193. Gizon ura ondratzeko / badegu garaia. / Ain zan osasuntsua, / gozo ta alaia! Basarri Auspoa 296, 65. Bertso arlote auek ez, baña / oiek ondratzen zaituzte. Olea 177. Oneik guztiak egiten dabez / biotz gogorra daukenak, / ainbeste kalte egin da oindik / ondradu uste dabenak. FEtxeb 169.
    v. tbn. Harb 8. El 8. Onratu: Ber Trat 54r (Doc 141r h-). Cap 47. CartNav 138. Mg CO 139 (121 onrau). Añ CatAN 29. EConst 34. Lard 78. CatAe 34. CatR 45. CatSal 35. Arr May 161. Etxeg EE 1885b, 368. EusJok 165 (II 110 ondrau). Ag Serm 286. AzpPr 118. Ud 134. CatUlz 30 (onratzen). Urruz Zer 68. MendaroTx 408. BAyerbe 113. Honratu: Bet 9. MPortal 9. VJ 12. OA 4. Iraz 6. Arz 23. CatBurg 6. Mb IArg I 134. LE Prog 108. Gco I 385. CatB 44. Honradu: Astar II 45. Onrau: CrIc 51. JJMg BasEsc 130. Ur BulaAl 17. Itz Azald 73.
    (Con complemento con suf. -tzat).
    Belaunikatu zerate beraren aurrean eta onratu dezue Jainkotzat? AA II 222. Erri guziak Jenobeba Santa anditzat iduki zuen eta orañ mundu guziak añtzakotzat honratzen du. Arr GB 148.
    azpiadiera-1.2
    2. Mencionar, referirse a, tomar como tema.
    Obligaziyo duan bezela / orain nai diyot ondratu, / edozer gauza esan nazute, / etzera piña portatu. Xe 190. Intentziyo onaz abiyatzen naiz / dama gazte bat ondratzen [...], / kristau fiñaren amoriyua ezta orrela mudatzen. Ib. 189. Lenguan zer pasa zan / nai det deklaratu [...] / kuadrilla polit bat / nai nuke onratu. Auspoa 74-75, 87. Asuntu ori onratu gabe / ezin nezake nik utzi, / Oiartzuarrak Antxo aldian / ez gaituzte nai ikusi, / txori batzuek joan diralako / kaiolatikan igesi. Tx B I 110.
    sense-2
    II . (Part. en función de adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (SP), ondrau (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg), honradu (Lcc), honratu (o- Lar). onrau. Honorable, respetado; respetable, honrado. "Onrado, honradua " Lcc. "Onorable cosa, gauza honradua " Ib. "Onradamente, honradua legez " Ib. " Gizon ondratua, ohoratua, homme honoré" SP. "Honrado. Alde guztietarea, gizon ondraua " Etxba Eib.
    Amea baleu ain onradu. Lazarraga A26, 1198r. Zu bezain onratuak gara. (Lumbier, 1612). ReinEusk2 158. Gizon ondradua. CartAzp 125. Ni naiz zu baño gizon honraduagoaren semea. AltsAuz 314. Oker orrek onlako auzo honratu bat utzi dezala prozesiorik gabe onlako egun batean. Ib. 317. Konpañia onraduban. FrantzesB II 47. Señorijo onetako seme onraduben bijotzetan. (1864). BBatzarN 203. Izan zaitezte gizon ta emakume onrauak. Ag Serm 272. Gizon onratu batek / deitu baitzian. AzpPr 27. Asteasuko Aiuntamentu / argidotar onradua. RAzk Auspoa 7, 107. Nik esan nuben: "Gizon ondrauak / ez dute itzeiten orla". MendaroTx 361. Españiko soldaduak, / zuri, seme onraduak, / leialak eta brabuak. Afrika 77. Katolikuek naiz bestelakoek, ondrauek naiz lapur likiskume eta beste barrabasek. SMitx Unam XVIII. Zuk badakizu zuek baño askoz / Onrauaguak gerala. Auspoa 39, 56. Gizon ondrauai. Etxabu Kontu 42. Erri ontako baserriko sendi onradu bateko semea. Ataño Auspoa 196, 149. Zortzirak, familietako gizon ondradu eta normalak. Gerrika 84.
    azpiadiera-2.2
    2. Rico, fructífero. Cf. infra (III).
    Zuaitz mueta au da aiñ ondradua eta opaia ezik, batere zapuztu bage ematen du bere garau baliosoa gogoz. Izt C 151.
    azpiadiera-2.3
    3. (G-azp).
    Persona tranquila, sosegada.
    Ondraduegia zan balientia izateko. Apalategi 104.
    azpiadiera-2.4
    4. (G-azp).
    Generoso.
    azpiadiera-2.5
    5. Difícil.
    Egur aundiak ziran / Mendizabalenak, / lau ondraduak baiña / bi naiko zekenak. Insausti 213.
    sense-3
    III . (Adv.).
    azpiadiera-3.1
    1. En abundancia. "Don Kijote deritzen dan liburu baten, bada barrekizuna ondrau, [...] abunda la materia de reir" Etxba Eib (s.v. barrekizun). "Esnia ondrau bota dit esnezaliak, neurriya baño geyo" (G-azp).
    [Betroiak] aragiya galdu, / larrua ona du, / ezurrak onradu. Xe 300. Zazpi urte dira jarri nintzala aren borondate ona irabazi guran ondrau ospatziakin. Etxba Ibilt 483.
    azpiadiera-3.2
    2. Sinceramente.
    Nik arekin prankotan itz egin nuan: --Olako neskatx zer iruditzen? Ta berak onradu: --Famili ortan au ta ori gertatu dek. JAzpiroz 157. Laixter erantzun zion / besteak ondradu: / "Okerrago izango da / berak [billobak] zaitzea gu". Insausti 344.
    azpisarrera-1
    ONRATU ERAGIN. Hacer honrar. v. ondrarazi.
    Aita onaren izen santua honratzeko eta honratu eragiteko alegiñak egin itzatzue. Gco I 414.

    ondratu

    ondratu
    << 1 on 0 / 0 1 ongarri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper