OEH - Bilaketa

874 emaitza txori bilaketarentzat

Sarrera buruan (202)


Sarrera osoan (491)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
2 horma.
tradizioa
Tr. Documentado en Etcheberri de Ziburu (en la var. borma ), Mendiburu, Lizarraga de Elcano y, desde finales del XVIII, en autores vizcaínos y, en algo menor medida, guipuzcoanos. A partir de 1900 es más o menos general al Sur. En DFrec hay 76 ejs. de (h)orma; alguno de ellos puede corresponder a 1 horma.
etimologikoa
Etim. De lat. forma.
Onom.: Id est de Formazahar usque ad Arrinda. (1075) Arzam 374. Garcea Ormaesseco. (1257) Ib. 374.
sense-1
1. (V, Ae; Mic 8v, VP 68v, Lar, Mg Nom 68, Añ, Izt 75r, VocZeg 287, Dv, H), borma (Sal; O-SP 221 SP), morma (Lar H). Ref.: A (orma, borma); A Aezk 297; Iz ArOñ ; Etxba Eib ; Holmer ApuntV ; Elexp Berg ; Gte Erd 203.
Muro; pared. "Orma en vascuence significa pared, paredón" Poza 10v. "Muraille" O-SP. "Pared", "tapia", "tabique" Lar y Añ. "Ormostera joan da, ha ido detrás de la pared" A (s.v. ostera). "Jeneralean, orma 'muro' da eta pareta 'pared'" Elexp Berg. Cf. el top. Bormapea, barrio de Isaba. AxN explica murru (398) por orma. v. pareta.
Borma kobrezkoa. EZ Man II 196. Ormaz edo olez eginikako biltegira. Mb IArg I 309. Erregien salako ormaan. Zuzaeta 48. Ormako miarmia. DurPl 81. Urra daien nere gorputzain orma gau (268). LE-Ir. Asten da durdundija, orma ta lur berari ikara eragiten deutsana. Mg PAb 127. Bitaartian daguan luurrezko orma bat, zeiñ dan nire gorputz ustela. JJMg BasEsc 282. Ezkaratzean sartu ta eskuirontz dagoen orman esekirik. Izt C 192. Ots ikaragarri bategaz zulatu zan ormia. Ur MarIl 14. Uria isten zuten orma eta murru guziak. Lard 112. Orma ta tabiketan ieltsoz luzidu. AB AmaE 214. Denak orma batekin zirala [etxeak]. Bv AsL 139. [Etxearen] ormetan ezeben iaubeak iñoiz ezetariko zuzenbiderik edo igargarririk ezarri. A BeinB 83. Zeru-barreneko orma antzeko edoi baltza jasoten zan. Echta Jos 274. Zure masti-inguruko arri-orma. Lh EEs 1915, 233. Orma-ondotik yoiala. Kk Ab I 42. Orma atzean jeisten da. Alz Ram 104. Aitzuloko orma zerbelak. Or Mi 72. Zeure ormeak mendijak dira, / zure arpillak dira zugatzak. Enb 143. Untzadun ormek esia [baratza]. Ldi BB 144. Etxeatzeko orma gañetik jauzi bizkorra eginda. TAg Uzt 13. Katakonbetako horma gotorren gainean. Mde Pr 115. Izotzezko orma. Etxde JJ 266. Eidolak iaurestea, ormakin izketan iardutea besterik etzitekean gerta. Zait Plat 30. Gela-zapaia ta ormak zuri. Anab Aprika 48. Olezko orma orren atzean. Erkiag BatB 120. Ordua jotzen du ormako ordulariak. NEtx LBB 118. Gelako ormetan. Alzola Atalak 63. Arkaitzean ta orma zarretan sortzen da [sorgin-pikoa]. Ostolaiz 93. Ormaz inguratua egoan etxean ipiñi ginduezan. Gerrika 78. Arestik, adierazten zituen uste eta sinesteak zirela medio, zaharzaleen horma gogorarren kontra egin omen zuen topo. MEIG V 134.
v. tbn. CrIc 76. VMg 63. Añ MisE 162. Astar II 69. Zav Fab RIEV 1909, 27. Aran SIgn 53. Azc PB 146. Itz Azald 11. Ag G 291. JanEd II 144. Itz Azald 31. Lh Yol 6. Muj PAm 53. Altuna 61. FIr 138. Laux BBa 20. Otx 105. JMB ELG 69. Eguzk GizAuz 47. Ol Gen 49, 22. SMitx Aranz 103. JAIraz Bizia 13. SM Zirik 65. Txill Let 23. Bilbao IpuiB 47. Akes Ipiñ 22. Ugalde Iltz 60. Gand Elorri 54. And AUzta 38. Osk Kurl 75. Vill Jaink 7. Gazt MusIx 189. Onaind ib. 207. Ibiñ Virgil 113. Azurm HitzB 41. Ker Gen 49, 22. Etxabu Kontu 58. BasoM 78. Ataño TxanKan 28.
sense-2
2. "Elevación de la calzada contigua a las casas, construida, a manera de muelle o andén, con rampas de ascenso y descenso (Burguete, Espinal, Aézcoa)" VocNav .
azpisarrera-1
ATZEKO HORMA JO. "Ak bere atzeko ormea yo zuan, también aquél fracasó (V-ple)" A EY III 292.
Naiago nuke ongi eginda atzeko orma io, txarkeriz garaile izan baino. Zait EG 1957 (9-12), 17.
azpisarrera-2
LAU HORMA ARTE, LAU HORMAREN ARTE.
Interior de un edificio, de una casa.
Batzuk lau ormaren artian sartuta [...] eskribidu ebeenak. fB Olg 9. Zer burutu daike mojatxo batek bere lau orma artetik? Onaind STeresa 51.
azpisarrera-3
LAU HORMA BARRU.
Interior de un edificio, de una casa.
Teologia izan ezik, beste eledergai guztiak agertu, aztertu, ikertu eta azaldu ta adirazi oi dira euren lau orma barruan. Erkiag Arran 134.
azpisarrera-4
HORMA-ARTE, HORMA-TARTE. Interior de un edificio, de una casa.
Ezta izango orduan orma-artian ate-leiuak itxita ezkutuan egoterik. Kk Ab II 134. Guk etxeko ormatartean ditugu geren gogoetak. Or Mi IV. Bere soña gazteluko ormatartean usteltzen utzi. Etxde AlosT 41. Ormatarte artatik [baitegitik] urrun zeuden. Etxde JJ 183. "Ez aut kristau idukiko Kristoren Iauretxean ikusten ez autaño". Ark berriz irriz: "Beraz orma-arteak biurtzen dik kristau?". Or Aitork 186s. Kanta zoragarriak entzun zituen ormarte artakoak. Erkiag Arran 147.
azpisarrerakoSense-4.1
Zer burutu daike mojatxo batek bere lau orma artetik? Onaind STeresa 51.
azpisarrerakoSense-4.2
Recinto rodeado por un muro.
Gure baratzatxoa! [...]. Askoek etzakite, are Euskal-Errian bertan, zure orma-arteko berri. Ldi IL 86.
azpisarrerakoSense-4.3
Ura darien ormaarte eta abe busti oien erdian. Arr GB 22.
azpisarrera-5
HORMA-BARREN.
Aruntza-aldetik orma-barrena. "La tapia exterior del cortijo" . Or Eus 330.
azpisarrera-6
HORMA-BARRU. Parte interior (de una casa o edificio).
Ez gatxakoz bildur izango [...] ez Batzaarreko aulkijan, ez ta bere geure etxeetako orma barrubetan. Mg PAb 214. Hegiaphaliaraiño urbiltzea eta bere orma barruko bizilagunen berri ikastea. Etxde JJ 91. Ordurako antxen orma barruan dagon irudia. Erkiag Arran 34. Ipiña eztala bakarrik zeuen eleiza ori, ez zeuon etzeen orma-barrua. Mañarikua ( in Akes Ipiñ 3 ).
azpisarrerakoSense-6.1
Recinto cerrado por una muralla.
Ez dau onezkero kalterik egingo erriko orma barru oneetan. Mg PAb 214.
azpisarrera-7
HORMA-BAZTER. Rincón del muro.
Gu, zai geratu giñan, orma bazter batean gordeta. Ugalde Iltz 28. Orma-bazterren batera joango uan, ta negarrari emango zioken. Ataño TxanKan 190.
azpisarrera-8
HORMA-BELAR (Lar, H; orma-belhar Hb, H; -bedar V-m ap. A; Añ). Nombre dado a diversas plantas. "Parietaria, hierba" Lar y Añ. "Doradilla, hierba", "ombligo de Venus" Lar. "Ormaberarra, doradilla" Izt C 46 (en una lista de plantas). "1.º (msLond) parietaria; 2.º valeriana" A.
Orma bedarrak gozatuteko / banatu jatzun albua. Mg PAb 65. Perrandes lango mutillak eztira orma-bedarra legez nungura ta lekuan lekuan ikusten. A BeinB 64. Orma-bedarrak, inguma-lorak eta orio-bedarrak [...] ormetan euretan erro bigunak sakonduaz. Erkiag BatB 43. Orma-belarraren bidez sendatu omen zen. Ostolaiz 166.
azpisarrera-9
HORMA BIAK. "Orma bixak jo, jugada en el juego de la pelota. Orma-bixak jo zetsaten, baña pelotiak erreixatik kanpora urten eta galdu eban jokua" Etxba Eib.
Asten da mutilla gustira-jokua egiten, ta indartsu: orma-bijak, ziar-pelotak, itxijak. Kk Ab I 98.
azpisarrera-10
HORMA-BITARTE (Lar, Añ). Contiguamente. "Pared en medio, orma bitarte" Lar y Añ. Hb, que lo toma seguramente de Lar, le da el sdo. de "mur mitoyen".
azpisarrera-11
HORMA-BITARTEKO. "Paredaño, ormabitartekoa" Lar. Harriet, que seguramente lo toma de Larramendi, traduce "mur mitoyen".
azpisarrera-12
HORMA-BULAR. "Orma-bulhar (L), contrefort" Lh.
azpisarrera-13
HORMA-ERLOJU. Reloj de pared.
Orma-erlojua asi zan ta orduantxe bazirudian ango utsunea arek beteko zuala. Anab Usauri 97.
azpisarrera-14
HORMA-HESI. Muralla.
Bakanderea uriko orma-esijetako laba baten barruban eguala. Otx 88.
azpisarrera-15
HORMA-EHUN. Tapiz.
Nun dira zure nagosiaren ondasunak, aren kutxak eta orma-eunak eta etxeko bitxiak? "Paños de pared" . Or Tormes 97.
azpisarrera-16
HORMA HEZEAN. Al fresco.
Migel Angel-en Azken Epaia, orma-ezean egiña (fresco) . Ayerb EEs 1915, 278.
azpisarrera-17
HORMA GORRI. Muro desnudo.
Orma gorrian ikatzez eginda oar lakarra ikusi zuan. Ag G 325.
azpisarrera-18
HORMA IDOR. "Borma idorra (Sal), albarrada, pared de piedra seca" A.
azpisarrera-19
HORMA-JANTZI. Revestimiento de pared.
Nere etxe-barne onek / izena Ilundegi; / onen orma-iantzia / ez lur ta ez arri. Or BM 68.
azpisarrera-20
HORMA-KONTRA, HORMA-KONTRAN. Contra la pared.
Orma-kontran norbaitek inka ta legez eukan gorputza. A BeinB 88. Kapillatxoaren orma kontra gizonak. Ugalde Iltz 27. Zerrako orma kontran. Gand Elorri 172. Bizikleta kanpoan, orma-kontran ipiñirik. Erkiag BatB 111.
azpisarrera-21
HORMA-KONTRETAN.
Orma-kontretan zenbat zurgu. "Cuántas escaleras contra los muros" . Laux AB 99.
azpisarrera-22
HORMA LEHOR (Lar, H; legor V-m ap. A; leihor L ap. Lh). Pared sin argamasa. "Jorfe, pared de piedra seca" Lar. "Ormaleorra" Izt C 234 (en una lista de palabras relacionadas con la agricultura).
azpisarrerakoSense-22.1
Eta goi amilkorretan euskarri orma leortxoak unetik unera egiñaz.Izt C 26.
azpisarrera-23
HORMA-MARRAZKINTZA. Pintura rupestre.
Santimamiñeko madeleinetar orma-marrazkintzak. JMB ELG 42.
azpisarrera-24
HORMA NAGUSI (Hb (ormanausi), H, A (que cita a Izt)). Pared maestra.
Oiartzungo elizan [...] arkitzen da orma nagusian arri eder bat. Izt C 269.
azpisarrera-25
HORMA-PARETA. Pared revocada (?).
Eliz barruko ar leundu ederra estali zuten, obeto bearrez noski, mormaparet gatz gabeaz. J.B. Ayerbe EEs 1912, 45.
azpisarrera-26
HORMAPE .
(En casos locales de decl. sing. ). Lugar bajo un muro, unos muros. Cf. Ormapea, nombre de una fuente en Izt C 85.
[Itsasoak ontzia] ots samingarri batekiñ utzi zuan erortzen ta puxkatzen Azturiagako orma pean. Lh Yol 43.
azpisarrera-27
HORMA-SALTARI (Lar, Hb (o-)). "Saltaparedes" Lar.
azpisarrera-28
HORMA SIKU (V-gip; ziku V-m). Ref.: A (orma ziku); Etxba Eib. Muro sin argamasa.
azpisarrera-29
HORMA-SUSTRAI.
Cimiento de un muro.
Gero suak erre, ta gaur etxe berri bat daukate, zarraren orma sustraien gaiñean egiña. Lh Yol 7.
azpisarrera-30
HORMA-TARTE. v. HORMA-ARTE.
azpisarrera-31
HORMA-TXORI (V, G; Lar, Añ (V), H, Dass-Eliss GH 1923, 757). Ref.: A; Etxba Eib; SM EiPaj; Elexp Berg. Gorrión.
Ormatxori edo kurrioak. VMg 26. Bertoko ormatxorijak. Altuna 18. Uso ta orma-txoriak. Gand Elorri 61. Ormatxoriak negu gorrian / ez du atsegin elurra. NEtx LBB 327. Txolarre edo ormatxoriak etxe-ormako txuloetara. Zendoia 198. [Lafitte-ren eskutik] agertzen zaigu oraingoan Zaitegi jauna: hegazti harraparia hormatxori apalaren eskutik. MEIG III 75.
v. tbn. Izt C 198.
azpisarrera-32
HORMA-HURRERATU (Pelota) arrimada a la pared.
Ziar-pelotak, itxijak, luziak, orma-urerratuak... joko ederra. Kk Ab I 98.
azpisarrera-33
HORMA ZAHAR. Muro viejo; muro en ruinas. "Ruina (G-azp)" A Apend.
Orma zarrak, arean ondekidatuak. (154). LE-Ir. Gu ezkara [...] baizik lurresko orma zarrak, erortzera erortzera gaudenak (316). Ib. Ormazar batetik salto egin zuan ibaira. Anab Usauri 71. Antziñako "Ola-zarrak" / gaur "orma-zar" daude. "Paredes en ruinas" . Baiña orma zarrek belarri bai, ta mingaiñik ez. Lh Yol 8. Or Eus 212. Udabarrian dozuz / umetxuak azten, / zugatz-zuloan edo / orma zarren baten. BEnb NereA 126. Eguzki begitan, orma zaarretan [...] egoten ziran suangillak. Erkiag BatB 37.
azpisarrera-34
HORMA-ZULATZAILE. Ladrón (de casas).
Orma-zulatzaile ta ebasle ta ohoin izendatzen baitira. Zait Plat 136.
azpisarrera-35
HORMA-ZULO. (V-gip; Lar). Ref.: Iz ArOñ; Etxba Eib.
a) "Mechinal" Lar. "Orma-zuluak, mechinal, intersticios de la pared" Etxba Eib.
Txoriak orma zuloetara legez, alan zuek bere eskutau ta egaz-egin daizuela. Añ LoraS 182. Ormatxulo batetik / gau batean igesi [arratoia]. Izt Po 116. Orma-zuloan kuku eduki-dirua. Or Eus 29. Muttikoek tuboa orma-zulo batean erdiraino sartu. Osk Kurl 49.
v. tbn. Anab Usauri 14. Kk Ab II 44.
"Atronerar, abrir troneras, ormazuloak, saietarak egin, ideki" Lar.
Ezkerretara berriz, ormazuloan pegartegia. Etxde JJ 28.
b) Nombre de una danza.
Ormatxuloak ditu 4 zatitan 21 puntu. Izt D 116.
horma
<< hondartxori 0 / 0 hostope >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper