Harremana

    OEH - Bilaketa

    46 emaitza tuta bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    turuta.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde principios del s. XIX. Turuta es la forma mejor documentada. Turruta es propia de los autores septentrionales del s. XX. Hay además turrunt en Zavala, turrunta en Añibarro y D. Aguirre (G 216; el único ej. de este último es determinado), y turunta en Iztueta y Ezale (1899, 138b). En DFrec hay 4 ejs. de turuta.
    sense-1
    1. (L, BN, S, R-uzt; Hb, Dv, H), turrunta (V?, S; Izt 118v, Dv, Zam Voc ), turruta (Hb, T-L), turrunt, turunta (L, BN; Lar, Añ, Izt 118v, Hb, H), turruntu (Dv), durruntu (Dv), tuhunta (Ht VocGr 434, Lecl, Dv, H (+ tuunta)), tuhuta (H (s.v. tuta), A), tuuta (L; H (s.v. tuhunta)) Ref.: A (tuhuta, turuta, turrunta); Lh (turuta, turrunta) .
     (Nombre aplicado a diversos instrumentos como cuerno, trompa, corneta, trompeta, clarín, bocina, etc.). "Clarín" Lar. "Trompeta, trompa" Añ. "Trompette, corne à vent, cornet à piston, cor de chasse" Hb. "Los instrumentos de este concierto cacofónico suelen ser cencerros, cascabeles, paderas, calderos, [...]. También se usaban adar-turrutak (trompetas de cuerno)" AEF 1931, 52. "Trompette" T-L. Cf. VocNav: "Turuta, trompeta o corneta [Roncal]. En Pamplona llaman turutas a los cornetas de un Regimiento". Cf. durunda (2). v. 1 tuta, tuturuta.
    Angeruak turrunta bildurgarriari ots eragin ezkero. Añ EL2 45. Dedarrez bada eta turrunt zarrai / ots eraginik, ziñoen itsuak. Zav Fab, RIEV 1907, 534. Azken judizioko turutak bere deia heltzen duenean. Dv LEd 257. Turuta jotzen abiatzen denean, orduan iganen dira mendira. "Buccina" . Dv Ex 19, 13 (BiblE turuta jotzean; Urt adartronpeta, Ur tronpeta, Ol, Ker adarrots, Bibl marro adar). Amoina egiten duzunean beraz, ez jo turuta zure aitzinean. "Tuba" . Dv Mt 6, 2 (BiblE ez ibili turuta joka; Ol turutotsik, Ker turuta-otsik; Leon ez jo tutarik; He, TB, SalabBN, Ur, Ur (V), Echn tronpeta; BOEanm tronpeta soñuan, Ip trunpetotsez, Hual tronpeta sonuz; tbn. en Ir YKBiz 127 ez turuta yo-arazi). Gerralariai turuta jotzen zaien bezela. Ag Serm 362. Turunta eta adarren zaratak ausi eben ixiltasun ikaragarria. [...] Aurreratuten dira gudari-talda biak. Ezale 1899, 138b.
    ( s. XX) Ez duguia engoitik eskual herrietan aski klairon eta heien iduriko turruta zoroetarik. JE Bur 185. Turuta ><-tu> ikaragarriak / idekirik ildegiak / bilduko ditu il guziak. EgutTo 6-3-1919. Atabalak eta turrutak, errabia gorrian ari. Barb Piar II 7. Alemanen turruta saminak noiz nahi aditzen zituen. Ib. 23. Zillarrezko deiadar edo turuta ori etzuten ikusi. Or SCruz 16. Aiei dei egiteko turuta edo korneta batek bear egiten ziola. Ib. 16. Bein ere ez dun irean kitara-otsik entzungo, ez eresirik, ez txisturik, ez turutarik. Ol Apoc 18, 22 (Ker, BiblE turuta). Turutak asi zalapartaka, / mutillak il edo bizi. Or Eus 397. Ollarren zidarrezko turutak / goxaren bidietaz yatorzak. Laux AB 25. Mirandako konde gaizto orrek / jo egixuz zidar-turutak. Ib. 100. Gerlarien turrutak ari zirelarik. Zerb IxtS 43. Borontzezko turutaren otsera zapart egin zuten. Zait Sof 29s. Ziztakoan, begi-klixkan, azken-turutaren otsean; turutak otsegingo baitu, ta illak gordin piztuko dira, ta gu berrituko gera. Or QA 201. Entzuizu zeruraño / turutak izigarri derauntsan, / aprikar mairuaren / gudurako deadar. Gazt MusIx 99. Turuta joten bada / bizkorra mutilla. BEnb NereA 204. Ikasteko zeuden oraindik adarretan (turutetan) putz-egiten. Ibiñ Virgil 93. Goizeko zazpietan soldadu koxkor batek zintzo jo die turuta edo diana . TxGarm BordaB 49.
    v. tbn. TAg Uzt 49.
    azpiadiera-1.1
    Bocina; sirena.
    Bertan entzun litezke [...] gizadi marmarretak, malluen danbatekoak, itxasontzien turruntak. Ag G 216. Arriskua aldendu dala adierazten duan turuta entzun bezin laister. "Las sirenas" . EAEg 20-4-1937, 1536. Auto baten turuta entzun bedi. Lab SuEm 192 (214 automobil-turutak).
    azpiadiera-1.2
    " Turruta jo (L-sar), hacer cencerrada" JMB At. .
    sense-2
    2. Graznido. Cf. TTURRUTTAKA (s.v. turutaka).
    Epherraren porropoa, xirriparen erasia, arranoaren turruta. Lf Herr 3-8-1961, 4.
    azpisarrera-1
    TTURUTTA. "Corneta, turuta, tuta. De consiguiente tturutta o ttutta será el cornetín" A DBols.
    azpisarrera-2
    TTURRUTTAN. Dim. de TURUTAN.
    Gau-ainerak jantzan hasiak ziren. Pentze igelak tturruttan xixtuz ari ziren denetarik. GH 1973, 368.
    azpisarrera-3
    TURUTADUN. "Qui a une trompette" Dv.
    azpisarrera-4
    TURUTA-JOTZAILE, TURUTA-JOLE. Clarín, trompeta (el que lo toca).
    Gudari turunta jotzalleak. Izt D 72. Stussi, basozaña. Uri, turuta yotzalea. Goen Y 1934, 92. Turuta-jole ta abeslariak doiñu berean goratu ta ospatu eben Jauna. Ker 2 Par 5, 13 (BiblE turutajole; Ol turutari ). Calabriar turuta-jotzaile koxkorra. MEIG I 158.
    azpisarrera-5
    TURUTAN, TURRUTAN. Tocando la trompeta.
    Turrutan ari zen, jaun erretorak gazte multxo bati eman turrutetarik bat ahoan. Barb Piar I 73.
    azpisarrera-6
    TURUTA-HOTS, TURUTOTS. Son, sonido de trompeta, de clarín.
    Lauda zazue turuta-otsez, lauda zazue maniurra eta gitarraren gainean. Dv Ps 150, 3 (Ol turutots, Ker turuta-ots; Or turutaren otsez, BiblE adarsoinuz). Ura turuta (tronpeta) otsa jai aundietan! J. B. Ayerbe EEs 1912, 63. Bere aingeruak bidaliko ditu turutots ozenekin. Ir YKBiz 412. Oiu ta turutots erri guziak aditzen zitun . (Ex 20, 18). Or MB 235. Turut-ots itoa bezelako oiua entzuten da. Ibiñ Virgil 109. Apolon-en esanetara makurtuz turutotsez baiño artzai-txirulaz ari naiago dula diño. Ib. 48. Gudarien turuta-otsa. Alzola Atalak 88.
    v. tbn. Turutots: Ol Mt 6, 2 (Ker turuta-ots). Ker y BiblE Num 10, 6.
    azpisarrera-7
    TURUTA-SOINU. Son, sonido de trompeta, de clarín.
    Turuta-soinuz huna non tudan guziak. Elzb Po 202. Eizarien irtenaldia, alai ta pozez, zalapart aundia ateriaz, adar ta turuta soñuz. Garit Usand 17. Turruta soinu luze bat. GH 1926, 362. Turruta soinutan atheratzen zaizkote gureak. Barb Piar II 33. Gaberdiz, etsaia ba zetorrela ta, turuta-soñua jo. Or SCruz 29. Turut-soinuz ohi du / deiha adirazi / --tximistindar denean / ate-txirrin bizi--. Eguzk in Onaind MEOE 715. Bertze nehork etzuelarik turruta soinua adiarazten ahal. Othoizlari 1954 (n.º 3), 22. Jainkoa oihu artean igan da, Jauna turruta soinuan. Elizako Liburua (1961), 347 (ap. DRA). Klason, tranbia, turuta soñua entzun bitez. Lab SuEm 189. Ez al dituk aditzen orko zaldi-irrintziak, eta turuta-soiñuak, eta danbor-otsak? Berron Kijote 200.

    turuta

    turuta
    << ttutta 0 / 0 tut >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper