OEH - Bilaketa
28 emaitza tamal bilaketarentzat
Sarrera buruan (5)
Sarrera osoan (23)
goiburua
tamal.
tradizioa
Tr. Documentado primeramente en RS, no vuelve a aparecer hasta el s. XX, siempre en textos vizcaínos y guipuzcoanos. En DFrec hay 21 ejs., 16 de ellos de tamalez.
sense-1
1.
(V-ger-ple-arr-oroz-och-gip; Lh (L), Zam Voc
)
Ref.:
A;
Iz ArOñ
.
(Sust.). Lástima; disgusto, pena, tristeza; desgracia. "Lástima, sentimiento profundo. [...]. Eztau orrek tamal andirik artu izango, ese no se habrá afligido mucho. Tamala daukat urlia gauzeagaiti (V-ger), tengo lástima de tal cosa" A. " Au da tamala daukaana, qué pena tengo, pena que no pasa" Iz ArOñ. .
Tamal eukok txiroari ta sorotsi aen opa[ri]nari. "Lástima ten al pobre y a su necesidad atiende" . RS 78. Eurakaittik esaten, arro, andigurako, geizto, errukirik ez tamalik bako, gogorkeriak eta astokeriak baño besterik eztaukenak direala. Echta Jos 177. Tamal andia izango litzake a mutil ederra galdutea! Ib. 282. Tamal andia izango zan ori Moxolonean sartzea. Ag G 269. Tamal andia litzake, onen gazte tolesgabea dalarik, orrera bidaltzea. A Ardi 9. Gaubian etxeratzian / sartu du eskua zakelan, / ene tamala! oraindik ere / zerbait txindiya badu bertan. EgutTo 23-11-1919 (ap. DRA ). Tamal ta atsekabe au erakutsi zuen Donostiak urrengo egunian, Joxe-Mariren gorputz-obiraltzan. Garit Usand 55. Eskua zabaltzen dau / ta... a bai zan tamala! / ikusi ebanean / auts biurtu zala. GMant Goi 90. Tamala dok, orrattiño, abotsa baño besterik ez eukittia! Altuna 36. Au tamala! Ib. 80. Ikustekoa zan noski nire etxeko yan-bagea ta etxekoen tamala ta isiltasuna. Or Tormes 85. Nik ikusia bazenkie, orrenbeste tamal ezeunkie izango. Kk Ab II 107. Aizkide-lagun / maiteak giñan danori / tamal andija itxirik, iñes / dautsozu ludi oneri. Enb 66. Joseba / il dala! / Ai, au gure tamala! Ib. 88. Ekixu, orrattiño, bakandereak eta nik tamal andi-andija dogula zu galdu biar ixatiaz. Otx 182. Ez, Garaxi, tamala litzake errian asko maite zaituzte ta. Lab EEguna 74. Tamal edo pena aundia. EG 1957 (3-4), 51. A zer tamala! Mendiko motxala ezin gurdiari lotu. Anab Poli 76. Orrako orren tamal itzala dot, yaun. Larrak EG 1959 (3-6), 237. Apur bat minduta, orixe tamala! Bilbao IpuiB 203. Tamala da, Damaso, hain berant etortea. Arti Ipuin 83. Tamal aundia, barriz, bere sakelean daukan bene-benetako pistola barria probau eziña. Erkiag BatB 186. Ha izan zan bai tamala! Osk Kurl 41. Ixildu zara betiko, / au tamalaren astuna! BEnb NereA 79. Tamala zala ain gazte ikastolea laga bearra. Etxabu Kontu 16. Baiña jatetik ez. Ura tamala! AZink 85.
(Sust.). Lástima; disgusto, pena, tristeza; desgracia. "Lástima, sentimiento profundo. [...]. Eztau orrek tamal andirik artu izango, ese no se habrá afligido mucho. Tamala daukat urlia gauzeagaiti (V-ger), tengo lástima de tal cosa" A. " Au da tamala daukaana, qué pena tengo, pena que no pasa" Iz ArOñ. .
Tamal eukok txiroari ta sorotsi aen opa[ri]nari. "Lástima ten al pobre y a su necesidad atiende" . RS 78. Eurakaittik esaten, arro, andigurako, geizto, errukirik ez tamalik bako, gogorkeriak eta astokeriak baño besterik eztaukenak direala. Echta Jos 177. Tamal andia izango litzake a mutil ederra galdutea! Ib. 282. Tamal andia izango zan ori Moxolonean sartzea. Ag G 269. Tamal andia litzake, onen gazte tolesgabea dalarik, orrera bidaltzea. A Ardi 9. Gaubian etxeratzian / sartu du eskua zakelan, / ene tamala! oraindik ere / zerbait txindiya badu bertan. EgutTo 23-11-1919 (ap. DRA ). Tamal ta atsekabe au erakutsi zuen Donostiak urrengo egunian, Joxe-Mariren gorputz-obiraltzan. Garit Usand 55. Eskua zabaltzen dau / ta... a bai zan tamala! / ikusi ebanean / auts biurtu zala. GMant Goi 90. Tamala dok, orrattiño, abotsa baño besterik ez eukittia! Altuna 36. Au tamala! Ib. 80. Ikustekoa zan noski nire etxeko yan-bagea ta etxekoen tamala ta isiltasuna. Or Tormes 85. Nik ikusia bazenkie, orrenbeste tamal ezeunkie izango. Kk Ab II 107. Aizkide-lagun / maiteak giñan danori / tamal andija itxirik, iñes / dautsozu ludi oneri. Enb 66. Joseba / il dala! / Ai, au gure tamala! Ib. 88. Ekixu, orrattiño, bakandereak eta nik tamal andi-andija dogula zu galdu biar ixatiaz. Otx 182. Ez, Garaxi, tamala litzake errian asko maite zaituzte ta. Lab EEguna 74. Tamal edo pena aundia. EG 1957 (3-4), 51. A zer tamala! Mendiko motxala ezin gurdiari lotu. Anab Poli 76. Orrako orren tamal itzala dot, yaun. Larrak EG 1959 (3-6), 237. Apur bat minduta, orixe tamala! Bilbao IpuiB 203. Tamala da, Damaso, hain berant etortea. Arti Ipuin 83. Tamal aundia, barriz, bere sakelean daukan bene-benetako pistola barria probau eziña. Erkiag BatB 186. Ha izan zan bai tamala! Osk Kurl 41. Ixildu zara betiko, / au tamalaren astuna! BEnb NereA 79. Tamala zala ain gazte ikastolea laga bearra. Etxabu Kontu 16. Baiña jatetik ez. Ura tamala! AZink 85.
azpiadiera-1.1
"(L), interj., hélas"
Lh.
Tamala! Etortzekoa ziñala jakin izan bagenu, ene senarrak etxean itxoingo lizuke. Etxde JJ 85. Tamala, ezin sar ditzaket begiak barrenago. Txill Let 65. Emen ta orain eske gagoz gu, / alferrik izan, tamala! Ayesta 99.
Tamala! Etortzekoa ziñala jakin izan bagenu, ene senarrak etxean itxoingo lizuke. Etxde JJ 85. Tamala, ezin sar ditzaket begiak barrenago. Txill Let 65. Emen ta orain eske gagoz gu, / alferrik izan, tamala! Ayesta 99.
sense-2
2.
(Adj.).
Triste, pesaroso.
Azken egunak bakartasun tamalean igaro bearko ditu. Alz Ram 124. Atsedenaren billa bakarzale tamal ur ondora / Eldu nintzan illuntz-aurre otzean, biotza minbera. Aurre-Apraiz ( in Onaind MEOE 769 ).
Azken egunak bakartasun tamalean igaro bearko ditu. Alz Ram 124. Atsedenaren billa bakarzale tamal ur ondora / Eldu nintzan illuntz-aurre otzean, biotza minbera. Aurre-Apraiz ( in Onaind MEOE 769 ).
azpiadiera-2.1
(Uso pred.).
Zer darabilzu, emakumea, añ muker da tamal egoteko? Ag Kr 158. (Oso tamal eseriaz). Gure amets guziyak lurperatu dira. Alz Txib 103. Nola arkitzen dan antzezlaria edo tamal edo alai edo atsegiñez ta abar. Garit Usand 67. Pantxika guztiz tamal, ateari elduta, besteak juan diran aldera begira gelditzen da. Alz Ram 38.
Zer darabilzu, emakumea, añ muker da tamal egoteko? Ag Kr 158. (Oso tamal eseriaz). Gure amets guziyak lurperatu dira. Alz Txib 103. Nola arkitzen dan antzezlaria edo tamal edo alai edo atsegiñez ta abar. Garit Usand 67. Pantxika guztiz tamal, ateari elduta, besteak juan diran aldera begira gelditzen da. Alz Ram 38.
azpiadiera-2.2
Penoso, doloroso, que da pena.
Asko argaldu zan Mañasi: bere buruan erabilzan gogamen tamalakaz da biotz barruko naigabe zakonen indarrez. Ag Kr 114. Ez da tamalagorik [...] usauritarra Sanjuanetan oean ikustea baño. Anab Usauri 28.
Asko argaldu zan Mañasi: bere buruan erabilzan gogamen tamalakaz da biotz barruko naigabe zakonen indarrez. Ag Kr 114. Ez da tamalagorik [...] usauritarra Sanjuanetan oean ikustea baño. Anab Usauri 28.
azpiadiera-2.2.1
(Uso pred.).
Arrantzaleari tamal eritxitten jaken a arraintzu ona istea. Echta Jos 90.
Arrantzaleari tamal eritxitten jaken a arraintzu ona istea. Echta Jos 90.
azpisarrera-1
TAMAL HARTU,
TAMALA HARTU.
Afligirse, entristecerse.
Egiz esan lei tamal andija artu dogula danok Jonen erijotziaz. Altuna 68. Arako mutil eder-ederra, ta ilteko zala, tamal andia artuten eban, ta danak ei-ebizan alkarri esaten: Ori da tamala, orren mutil ederra lora-loran dagona, iltia! Kk Ab II 27. Tamal artu zenduan, / aizkide Adarka, / Muxikako Txindorra / zauritu zala-ta. Enb 197. Gañera, jazokunok tamal artzeko baño barre eragitteko dozuz egokijago. Otx 162. Bai ta etorri ddatan arreba gaztea: / tamal artzen ebala ni olan ikustea. (V). A EY IV 154.
Egiz esan lei tamal andija artu dogula danok Jonen erijotziaz. Altuna 68. Arako mutil eder-ederra, ta ilteko zala, tamal andia artuten eban, ta danak ei-ebizan alkarri esaten: Ori da tamala, orren mutil ederra lora-loran dagona, iltia! Kk Ab II 27. Tamal artu zenduan, / aizkide Adarka, / Muxikako Txindorra / zauritu zala-ta. Enb 197. Gañera, jazokunok tamal artzeko baño barre eragitteko dozuz egokijago. Otx 162. Bai ta etorri ddatan arreba gaztea: / tamal artzen ebala ni olan ikustea. (V). A EY IV 154.
azpisarrera-2
TAMALAZ.
v. TAMALEZ.
azpisarrera-3
TAMAL-DAMU.
Arrepentimiento.
Baña biar edo etzi tamal damu izan geinke, erritarron artian sortu dan kezka guzti oneri entzungor egitiagaz. Gerrika 185.
Baña biar edo etzi tamal damu izan geinke, erritarron artian sortu dan kezka guzti oneri entzungor egitiagaz. Gerrika 185.
azpisarrera-4
TAMAL-EMATE.
Acción de dar pena, de afligir.
Bioz-miñ aundia emoten deusta Baionakoak. Tamal-emote, lastima au, otoitz biurtzen iata. Alzola Atalak 87.
Bioz-miñ aundia emoten deusta Baionakoak. Tamal-emote, lastima au, otoitz biurtzen iata. Alzola Atalak 87.
azpisarrera-5
TAMALEZ,
TAMALAZ.
a)
(Estar, etc.) triste, compungido.
Diru asko gastauta tamalaz etxera / etorri oi da sarri joana ikustera. AB AmaE 309. Nire nagosiak bere, tamalez kontetan eban bere zoritxarra. Or Tormes 95. Len alai-alai ziran bijotzak / tamalez oi dira jarri. Enb 137. Tamalez dago Ezekiel, aspaldion lagun eta adiskide izan daualako. Erkiag BatB 164. Sasoirik onenian / bere eriotzak / tamalez jarri gaitu. BEnb NereA 227.
b)
Desgraciadamente, por desgracia.
Tamalez nik, Pazko izanarren, goizmezatxo batez naikotu bear izan nuen. A Ardi 45. Izaki gustion ereserki eder / onetan utsun bat tamalez dakust; / oron bakaldun dan gizonan abotsa, / epel eta motel bakarrik dantzut. GMant Goi 42. Tamalez, ezingo dautzut argontzirik itxi. Altuna 67. Oraindiño gitxi baño eztirala eratu [ugazaben batzak], tamalez autortu bearrean gagoz. Eguzk GizAuz 157. Eta auxe tamalez ikusten degularik, neurri estuak artu bearrean arkitzen gera. EAEg 14-10-1936, 44. Tamalez, nere asmoa utzi izan-arren, txil dagit, zurea egiteko. Zait Sof 192. Tamalez, [...] gure izkuntzaren berri laburrenik ezin eman dizaiekegu gure erritarrai. Etxde AlosT 8. Batzuentzat, ordea, eziña izango zan tamalez. Erkiag Arran 164. Etzagun batzuk emoniko berba ori ondo gorde daude; beste batzuk, ostera, tamalez eztire ain zindoak ixen. Akes Ipiñ 27. Tamalez, baiña, liburuek ez diñoskue olakorik. Bilbao IpuiB 59. Kaleratuak / asko dauz tamalez. BEnb NereA 110. Zortzi ahapaldiko olerkia bera azaltzen du, baiña ahapaldi bi bakarrik, besteak tamalez ikutu gabe utzi zizkigun. Onaind in Gazt MusIx 151. Gero asko edan gabe ibiltzen bagiñan ere, orduan igual geitxo ere batzuek, tamalez. BAyerbe 30. Baña azken onek uts emon euskun tamalez. Gerrika 257.
Diru asko gastauta tamalaz etxera / etorri oi da sarri joana ikustera. AB AmaE 309. Nire nagosiak bere, tamalez kontetan eban bere zoritxarra. Or Tormes 95. Len alai-alai ziran bijotzak / tamalez oi dira jarri. Enb 137. Tamalez dago Ezekiel, aspaldion lagun eta adiskide izan daualako. Erkiag BatB 164. Sasoirik onenian / bere eriotzak / tamalez jarri gaitu. BEnb NereA 227.
Tamalez nik, Pazko izanarren, goizmezatxo batez naikotu bear izan nuen. A Ardi 45. Izaki gustion ereserki eder / onetan utsun bat tamalez dakust; / oron bakaldun dan gizonan abotsa, / epel eta motel bakarrik dantzut. GMant Goi 42. Tamalez, ezingo dautzut argontzirik itxi. Altuna 67. Oraindiño gitxi baño eztirala eratu [ugazaben batzak], tamalez autortu bearrean gagoz. Eguzk GizAuz 157. Eta auxe tamalez ikusten degularik, neurri estuak artu bearrean arkitzen gera. EAEg 14-10-1936, 44. Tamalez, nere asmoa utzi izan-arren, txil dagit, zurea egiteko. Zait Sof 192. Tamalez, [...] gure izkuntzaren berri laburrenik ezin eman dizaiekegu gure erritarrai. Etxde AlosT 8. Batzuentzat, ordea, eziña izango zan tamalez. Erkiag Arran 164. Etzagun batzuk emoniko berba ori ondo gorde daude; beste batzuk, ostera, tamalez eztire ain zindoak ixen. Akes Ipiñ 27. Tamalez, baiña, liburuek ez diñoskue olakorik. Bilbao IpuiB 59. Kaleratuak / asko dauz tamalez. BEnb NereA 110. Zortzi ahapaldiko olerkia bera azaltzen du, baiña ahapaldi bi bakarrik, besteak tamalez ikutu gabe utzi zizkigun. Onaind in Gazt MusIx 151. Gero asko edan gabe ibiltzen bagiñan ere, orduan igual geitxo ere batzuek, tamalez. BAyerbe 30. Baña azken onek uts emon euskun tamalez. Gerrika 257.
azpisarrera-6
TAMALEZKO
(Adnom.).
Ezin ikusi, ezin laztandu, / au tamalezko nekia! Enb 52.
Ezin ikusi, ezin laztandu, / au tamalezko nekia! Enb 52.
azpisarrera-7
TAMAL IZAN (trans.).
Lamentar.
Tamal dodaz neuk be zure atsekabiak. Otx 161.
Tamal dodaz neuk be zure atsekabiak. Otx 161.
tamal
-
tamal. Tr. Documentado primeramente en R...
-
1. (V-ger-ple-arr-oroz-och-gip; Lh (L), ...
-
"(L), interj., hélas" Lh. Tamala! Etort...
-
2. (Adj.). Triste, pesaroso. Azken eguna...
-
(Uso pred.). Zer darabilzu, emakumea, a...
-
Penoso, doloroso, que da pena. Asko arga...
-
TAMAL HARTU, TAMALA HARTU. Afligirse, en...
-
TAMALAZ. v. TAMALEZ....
-
TAMAL-DAMU. Arrepentimiento. Baña biar ...
-
TAMAL-EMATE. Acción de dar pena, de afl...
-
TAMALEZ, TAMALAZ. a) (Estar, etc.) trist...
-
TAMALEZKO (Adnom.). Ezin ikusi, ezin laz...
-
TAMAL IZAN (trans.). Lamentar. Tamal dod...
0 / 0 TAMAL-DAMU >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
