Harremana

    OEH - Bilaketa

    409 emaitza talde bilaketarentzat

    Sarrera buruan (61)


    Sarrera osoan (348)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    jausi.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos vizcaínos ya desde mediados del s. XVI (fJZ). Aparece tbn. en Lazarraga,y entre los guipuzcoanos se encuentra aisladamente en Ochoa de Arin (70 kontuan jauzi (q.v.)), Cardaberaz, Lardizabal, Beovide y autores del s. XX. Jausi es la forma gral. Hay jauxi en la carta de fray Juan de Zumárraga, en RS (jauxte-, junto con jausi ) y en un ej. de Moguel (CO 253), que por lo demás emplea jausi; jausitu en CrIc, Moguel y Arrese Beitia (junto al frec. jausi ); jautsi en Añibarro (EL 1 74, junto con jausi ), Iturzaeta (Azald 56, tbn. junto a jausi ), Lardizabal y Beovide (AsL 36 kontuan jautsi (q.v.), único ej. y forma documentado en el autor). Se encuentra tbn. jauzi en Ochoa de Arín, Barandiarán, Villasante (en éste junto con jausi ), Berrondo y Lasa, y jeusi en sendos ejs. de Azkue y Oskillaso (Kurl 125). Para el sust. verbal, además del general jauste -, hay jausite- en Uriarte (Dial 14), Arrese Beitia (AmaE 121) e Iturzaeta (Azald 192), y jautze- en Capanaga (4 (ed. 1893), junto con jauste- (38)). Hay además jaustiten en Zubia (168), que debe de estar por jautsiten o jausten . En DFrec hay 29 ejs. de jausi, 14 de yausi y 4 de jautsi.
    sense-1
    I. (Vb.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V; Mic 6r, Lar ( in Aq ), Mg Nom, Añ (V), Izt), jauzi (AN-gip; Lar, Añ (G), H (V, G)), jauxi, jautsi (Lar), jeusi Ref.: A ( jausi ); A Apend; EI 267; Iz UrrAnz; Iz ArOñ; Etxba Eib; Holmer ApuntV 29; Elexp Berg; Gte Erd 181 .
     Caer. "Barrerse algo de la memoria, oroitzatik zerbait joatea, erortea, jauztea " Lar. "Tumbar, caer rodando, [...] amilka erori, jausi, beratu " Lar ( in Aq 1464 ). "Despeñar [...] goiti bera (V) jausi " Añ. "Recaer, volver a caer: (V) barriro jausi, barriz jausi " Ib. "Caer, a punto de caer, yausteko zorian, yausi aginean [...]. Demasiadas veces he caído, lar bere sarri askotan yausi naz " Izt 21v. " Iausienean (V-gip), a punto de caer" A Apend. Cf. MEIG VIII 95: "[Hiztegi auzietan] ez dio kalterik egiten [...] erori-ri ere jausi-ren hurbiltasunak". v. erori.
    Iausi da zerurean arria [...] / edegi dio almeneari erdia. MLastur 9ss. Zidin desmaiadurik lurrera jausi. Lazarraga A, 1152v. Aurrera aditzen eztana, atzerantz jauxten da. "Quien adelante no mira, hacia atrás se cae" . RS 456 (557 jausiko ). Afrikan jausi dira / illargiak puntuan / Espanian ekusita / eguzkia abenduan. FProsp 17ss. Aita Adam egin zan / lurraren gainean / bekatu egin eta / iausi zan arean. Zubia 138. Ilteko eridakaz jausi zan lurrean. Urqz 25. Baga oek guziok limuritu ta jauzi ziran ziran semearen gorputzetik amaren biotzera. "Defluxerunt" . Lar SermAzc 51. Or jausi emen altza / lupatza artian. DurPl 62. Eutsi bada makilla bat larrapastauta jausi etzaitian. Mg PAb 119. Berba oneek enzunda, jausi zan bertan illik Ananias. Mg CO 172 (v. tbn. 21). Emen bigarrenez jausi zan Jesus Krutzeaz. Añ EL1 193 (v. tbn. LoraS 31). Itsuturik begiak burutik jausten jakan odolaz. Ib. 188. Millakada aingeruak jausi ziran infernura pekatu bakar bat gaitik. Ur MarIl 27. Beera jausten diran ezne tantak ustelduten dira. Ur Dial 83 (It, Dv, Ip erort(z)en ). Apostoluak ots onekin are geiago izutu, eta auzpez jautsi ziran. Lard 407 (AA III 578 auspez lurrera erori ziran, Ir YKBiz 243 aozpez erori ta guziz ikaratu ziran ). Errekara jausi. AB AmaE 206. Eztia baño jausten etxakon iturria. Ib. 168. Sartu zituan [...] [kaltzerdi-orratzean] iausita eukazan orratzaldaera (puntos) batzuk. Ag AL 71. Zaldi ganetik jausi nintzanean. Echta Jos 128. Jausi zan lurrera luze-luze. Ib. 53. Martiñi, negar malkoak jausten jakazan. Ib. 134. Zurubittik bera jausi [...] ta miña artu dau. Altuna 66. Zulo sakon batera jausi ziran. Ib. 90. An jausi, or jagi / pelotariak oso / bizkor egin dagi. Enb 183. Kopeta lodi-lodi bat gerriraño jausten yakola. Kk Ab II 98 (v. tbn. 11). Ostroen jausi aurretiko gorritasuna. Etxde JJ 103. [Aretxari] orriek urdinduten asi yakiezan lelengo, azalak yausten gero. Akes Ipiñ 25. Eguzkiaren erroak kizkalgarri jausten ziran. Bilbao IpuiB 110. Errekastoak, aldiz, lur zelaietara atxitxika jauzi baiño leen. Vill Jaink 166. Eskutik basua jausi ei jakon. SM Zirik 111. Gizonak bere frakak / ondo zaindu ezian / aren gizatasuna / jausten da utsian. And AUzta 133. Bein batean jausi egin ei zan Enrike kanteran bierrian ebillela. Alzola Atalak 54. Taberna baten aurrean / nintzalarik amesti / bulkoak arrapatan / miletan zaizkit jauzi. Lasa Poem 85. Lau gizon tiro bataz / an ziraden jausi. (V-arr). Balad 226. Xapatero jausi egin zan, eta laga egin eban lasterketea. Etxabu Kontu 170. Iñoz ez neban bota esnerik, jausi iñoz egin arren be. Gerrika 36.
    v. tbn. Cap 142. BBizk 3. msOñ 34v. Azc PB 222. A BGuzur 152 (i-). Belaus Andoni 22. EusJok II 119. Anab Usauri 12. Laux BBa 32. Otx 156. Or Eus 76. JMB ELG 86. Eguzk GizAuz 64. Erkiag Arran 145. Anab Poli 65. Gand Elorri 221. BEnb NereA 89. Etxba Ibilt 461. Azurm HitzB 55. Zendoia 97. Yausi: Zav Fab RIEV 1907, 541. GMant Goi 30. Or Tormes 111. Ldi BB 34. Or Mi 142. Zait Sof 190. Onaind STeresa 108.
    azpiadiera-1.1.1
    [Luzifer] jausi zan bere santidadeti. Mg CO 170. Nai leukela jausi deitezan dauken izen on edo famatik. Astar II 25.
    azpiadiera-1.1.2
    Zorrontzako plazan / inozente dirua / jausi zala bertan. EusJok II 115.
    azpiadiera-1.1.3
    Caer, derrumbarse. "Aplanarse algún edificio, erori, jauzi, goiberatu " Lar.
    [Etsea] jauxirik dago. fJZ 98s. Zeintzuk dirian zimendu onak jausi ez dedin arimako biar guztija. Mg CO 277. Jausteko dagoan etxe bati [...]. Añ LoraS 139. Bazenki tabernako etxia jausi aginian daguala, sartuko zinateke bertan? Astar II 125. Zatika jausijaz doiala orma au. JJMg BasEsc 283. Ez diralako / jausi atx eta mendiak. AB AmaE 22. Orma zarra iausi zan ezkero. Ag AL 109. Jausten egoan etxe zar baten. Echta Jos 191. Amaiurko gaztelu baltza, / jausi yatzuz torre gottijak. Laux AB 100. Bitan ondoa jan lurjausiak, / bitan jausi ormagintza. SMitx Aranz 97. Bereala asi zan jausi ta ezereztutako olabea [...] jasoten. Erkiag Arran 176. Elizia, jausi adi, eta pekatari aundi au artu egik azpian! And AUzta 80. Etxeak jausi ta zakarpetan / batzuk badira galduak. Basarri 106. Barrea jausi baiño lenago be lurrunontziak [...] laguntasuna bear izaten eben kaian sartzeko. Etxabu Kontu 140. Jausi bear etxeak / dauden modu artan, / itogiñez beterik / gela guztietan. Ayesta 20.
    v. tbn. Cap 108 (i-). Or BM 130. FEtxeb 37.
    azpiadiera-1.1.3.1
    Caer; entrar en decadencia.
    Jausi da, jausi da Babilonia andia: nere onra, soberbia [...] bururik sekulan ezdute jasoko. Cb Eg II 120. Ez al da egia jakintza-zaliak eztiran erriak jausi biar dabela? Kk Ab II 106. Primo de Rivera-ren diktaduria zazpi urtien euki eta azkenien jausi egin zan. Gerrika 47.
    azpiadiera-1.1.4
    Caer (en las manos (de), bajo el dominio (de)); caer (en la trampa, red...). " Arerioen eskuetan jausi zirean (V-arr)" Gte Erd 181.
    Yoen azpian egongo edo jauxiko ez zara diruakati. fJZ 99. Jausi da. Jausi da azerija. Kaderati lotuta dago. Mg PAb 165. Jausten bada justizijaren eskubetan! Mg CO 217. Demoniuaren lazubetan jausten. JJMg BasEsc 25. Ezteigula itxi jausten demoninuaren menpian. Astar II 285. Ez natxak ni orren zoroa, / yausteko eure aginetan. Zav Fab, RIEV 1907, 534 (v. tbn. 1909, 30). Bere grilluan jausi baño len / arren bada akordatu. (In Xe 351 ). Erri au laster jausiko dala / erbestekoen azpian. AB AmaE 69 (v. tbn. 269). Txomin bere bertatik zepoan jausi zan. Ib. 244. Seigarren gizaldian jausi zan Jesusen Kurutzea persiarren eskuetan. Itz Azald 12. Amoan ipinten daben jakiagaz bakarrik ezta jausiko: masia bearko da or, masia. Ag Kr 155 (v. tbn. 122). Erri jakintsuak jausi dirala beti erri kirtenen menpian. Kk Ab II 110 (v. tbn. I 43). Gizartekeriaren sarietan jausteko arriskuan. Eguzk GizAuz 5. Mutillik onenak neska ziztriñen eskuetan jausi ditunala. Erkiag Arran 110. Eriotzaren atzaparretan jausi da. Basarri 37. Antxe daukagu [...] Teresa emakume arrigarriaren gorpua, oraindik ustelaren mende jausi bage. Onaind STeresa 111. Oinguen jausi az eu be tranpan! Gerrika 42.
    v. tbn. Altuna 106. Enb 123. Bilbao IpuiB 252.
    azpiadiera-1.1.4.1
    Peru, zu bere jausi zara nos edo nos zeure euskeran. Zapatiaren izena erdaldunena da. Mg PAb 94.
    azpiadiera-1.1.4.2
    "Bi jausi dozak; bijar ta etzi jausiko dozak bestiak be". [...] Aguriak esakun onetan janaldijen kontua erabillan. Kk Ab I 26. "Oinguen jausi az" esanda, jarraitu eutson atzian-atzian mutillari, zain ia noz bitxabaletik urtengo eban. Kk Ab II 91.
    v. tbn. A BGuzur 125.
    azpiadiera-1.1.4.3
    Eztabai aundien ondotik, yausi gaituzu guziok noizbait egipean. Ldi IL 62.
    azpiadiera-1.1.5
    (Añ (V), Izt).
    Caer, incurrir, incidir (en un pecado, falta, tentación...). "Reincidir, [...] (V) barriz, barriro jausi " Añ. " Yausi eznadin pekatutan, para que no caiga en el pecado" Izt 21v.
    Luxuriazko pekatuetan jausi ez eitea. Bet 10. Itxi ez eiguzu tentaziñoan jausten. Cb CatV 34. Ez jausi faltatan txikarrak direala ustearren bere. Oe 87. Agirian dago [...] berriz jausten dirianen propositu guztiak izan oi diriala gezurrezkoak. msOñ 156v. Jauna, jausi naz tokamentu ezain ta loi baten. Mg CO 195. Askotan jausi arren bekatu ta uts txikietan. Añ LoraS 35. Jausten dira murmuraziñoan. Ib. 20s. Pekatuban ostera ez jausteko erremedijuak. JJMg BasEsc 60. Lapur tratubetan jausten dala. fB Ic III 274. Badagoz aleginak egiten zubek jausi etzaitezen ekandu onetan. Astar II 130. Begira bada jausi etzaitezan gatx onetan. Ib. 110. Gogortuko nozula geiago bekatuan yausi ez eiteko. Añ EL2 168. Pensamentu gestoetan jausten. CatBus 20. Ez jausi [...] utsegitetan. Ur MarIl 5. Edan larregian eta geiegian sarri jausiagaz. Itz Azald 177. Barriro jausten bada arrisku bardiñean. Ib. 167. Gaistakerian jausi. Ag Kr 15. Ez eiguzu itxi tentaziñoan jausten. KIkV 46 (KIkG 30 erortzen ). Orain arte lez edanien yausten ezpanaz [...]. Kk Ab II 60. Ganorabakokeriz bat edo bat jausi arren, milla ta milla daukozuz andrak bata baño bestia obiaguak eta zindduaguak. Otx 22. [Drogara] barriz jausteko bere / dauko arriskoa. Ayesta 69.
    v. tbn. Cap 31 (i-). Arz 21. Urqz 14. CrIc 34. fB Olg 190. CatLlo 55 (y-). Enb 124. Alzola Atalak 36. Onaind STeresa 24.
    azpiadiera-1.1.6
    (Lar, Añ) .
    (Ref. a fenómenos atmosféricos). Caer. "Apedrear, granizar: [...] abazuza jausi, erori " Añ (v. tbn. Lar).
    Lei apur bat jausi da, baña ez esatekorik. Mg PAb 116. Laster jausi biar ebana euri zaparradiak. JJMg BasEsc 186. Oñaztarri bat eureen artian jausi balitz legez. Ib. 55. Euria jausten zan geratu baga. AB AmaE 364 (v. tbn. 340). Odeiak egotzi-ala edur, ieusi zen egun atan. A BGuzur 124. Asi zan euria jausten. Echta Jos 140. Amaika zaparrada jausi da ordutik ona. Kk Ab I 62. Jausten da iñetasie. (V-ger). Balad 200. Eguzki bero ondoan gozo jaus dan euri. Or Eus 283. Elur jausi-berria. Ib. 137. Lañoetatik lurrera jauzten dan electro-indarra izendatzen dute. JMB ELG 83. Elurtea ustekabean jausi zen. Etxde JJ 233.
    v. tbn. Azc PB 306 (i-). Ag AL 89. Altuna 67. Osk Kurl 118. Alzola Atalak 46.
    azpiadiera-1.1.7
    Caer (en la desgracia, desesperación, vergüenza...).
    Eskandalu aiñ urrekuan jausi ez ditian. JJMg BasEsc 13. Baldin eureen ondoreengo guztiakin jausi gura ezpeeben [Jaungoikuaren] [...] betiko aserrian. Ib. 31s. Lotsari andijan jausi zan. fB Ic II 275. Jausi dira min, ala eta gatx andijetan. Astar II 174. Jausi ez gaitezan desesperazinoian. Ib. 15. Baldin zorigaiztuan jausi bazara [...]. Ur MarIl 26. Jausten da eskumikoan. Itz Azald 54. Ibilli adi itxasertzetik urrun, zoritxarrean jausi baga. Echta Jos 61. Lanaritza orretatik erabat botatzen da. Gañera, beste zenbait nekeen erasopera ere jausi leike. EAEg 22-1-1937, 870.
    azpiadiera-1.1.7.1
    Gaur zure errian euskera dago / eriotzara jausia. BEnb NereA 251.
    azpiadiera-1.1.8
    (V-arr ap. Gte Erd 128 ; Añ, Izt 112v).
    Sobrevenir, recaer (una desgracia, castigo...); recaer (la culpa, la razón; la suerte, la fortuna). "Sorprehender, iñoren ganean o ganera jausi; [...] los sorprendió: ganean yausi yaken " Añ. "Sorprender. Yausi zan eurren ganera, los sorprendió" Izt 112v. "[Etsaia] neure ganera jausi jatan (V-arr)" Gte Erd 128.
    Ene kulpea jausiko da alabearen gañean. Acto 426. Alan egin zan ta jausi jakon subertia Akan eritxon soldadu bati. Mg CO 175. Guzti onen ganera jausiko da azkeneko sentenzia. Añ EL1 36. Ze gerragintza andija jausi zan geure gainera Adanen pekatubagaz. fB Ic II 264. Zeure ganian jausi da bestiari ezarri deutsazun birao eta maldizinoia. Astar II 121. Jausiko da euren ganera ondamendija. Ib. 194. Ugazaba yaunari / neuk esango deutsat / igazko errentea / itzi parkatutzat. / Aurten yausi yatana / abustu ostean pagauko deutsadala. (Interpr?). Zav Fab, RIEV 1909, 37. Fortuna jausi jakon lumero biari. AB AmaE 280. Elitzateke nire damu ori iñoren lepora iausiko. A BeinB 65. Negua [...] iausi da [...] Euskalerri guztiaren gaiñean. Ag AL 130. Zeure arimearen gañera jausiko dan kezka eta mina. Itz Azald 163. Bestien gañera jausi bear eban zigorkadeaz aurrez pozturik. Ag Kr 64. [Idiak] proba geiau eñ orduko / gur'ot il ditezen / geiago engaiñurik / jausi ez daitien. EusJok II 118. Emen izentau ein biu juesa, gure auziyau ebatziko dauena, zeintzuen aldera errazoia yausten dan. Kk Ab II 68. Zeure ezetza ostera / mingoits itunez jausi yatan bijotzera. Laux BBa 30. Gizadiaren lepora jausi dan zigorrik astunena. Eguzk GizAuz 88s.
    v. tbn. Zait Sof 178 (y-). Orra Prantzia berriz zure gain jausi. / Naiz il edo bizi, / giputzak! Ez etsi. SMitx Aranz 212. Gure auleria eta eziña ikusiz biotzera jausi oi den kukiltzetik, nork altxa izan dezagun. Vill Jaink 155.
    azpiadiera-1.1.8.1
    Arranondoko abarketariak nai aña diru irabazi eban egun areitan. Baña jausi bieban egurrak. Ag Kr 175.
    azpiadiera-1.1.8.2
    Maiatz-Pazkuako bigarren egunian, zeinetan jausten dan San Fernandoren eguna bere. FrantzesB II 27.
    azpiadiera-1.1.9
    (Añ (V), Izt).
    Decaer (las fuerzas, el ánimo, etc.).
    Zaartu da gaixua. Jausi jakoz gorputzeko indarrak. Mg CO 292. Gurari txarrari gogortuten gatxakozanian, pekatubaren indarrak jausten dira. fB Ic II 272. Baña lokarriz josita [Ama Euzkadi] / itxi eben au jausita / azur gustijak ausita. Enb 38.
    azpiadiera-1.1.10
    Caer (enfermo, herido).
    Jausten jatzu gexorik idi, bei edo zaldi bat. Astar II 49. Iausi ginean / erdiak gaisorik. Azc PB 315. Neure begi baten jaus ziñan zauri. "Y en uno de mis ojos te llagaste" . Onaind ( in Gazt MusIx 209 (Or ib. 201 zauri ziñan erori ) ).
    azpiadiera-1.1.10.1
    Eta iausi zan larri bategaz / eta ezin kendu iakan ezegaz / [...] ain zan astuna / larritasuna. Azc PB 160.
    v. tbn. Kk Ab I 47.
    azpiadiera-1.1.11
    Rebajarse.
    Galdu jakon entzute ona ta jausi zan bere emaztiaren burlagarri izatera. fB Ic III 266.
    azpiadiera-1.1.12
    Entrar (en años, en edad).
    Ya edadian jausita, zaartuta, kansauta. fB Ic I app-, 6. Edadian jausitako aita bat edo ama bat oian edo makal. Ib. app., 9.
    azpiadiera-1.1.13
    Caer (preso).
    Euren artean baita Gustavo preso jausirik. AB AmaE 187.
    azpiadiera-1.1.14
    Caer, ser pillado.
    Laster jausten dirala guzurra ta errena. AB AmaE 307. Eta dagoz lekuko / diruz erosiak / inos iausi ezteitezan / deunga nagosiak. Azc PB 356.
    azpiadiera-1.1.15
    Caer, abalanzarse (sobre).
    Ezautu ebanean bere semea, jausi zan bere ganera. Echta Jos 342.
    azpiadiera-1.1.16
    Gaurko gizonak dirura jausita dagoz. Kk Ab II 108.
    azpiadiera-1.1.17
    Caer (en el sueño eterno).
    Betiko loan jausirik. Azurm HitzB 58.
    azpiadiera-1.2
    2. jausitu.
    "Acobardarse, koldartu, yausitu " Izt 4v.
    O arima gaixuak! Ez bildurtu, ez jausitu; ekin ekin lan santu orri. Mg CO 282.
    azpiadiera-1.2.1
    Desanimarse, decaer.
    Adore barik aurkitzen zan, gustiz yausita, berbia be ost-osta eukala. Kk Ab II 47. An aurkitu eben Jon [...] guztizko atsekabe aundiz jausia. Erkiag Arran 159.
    azpiadiera-1.3
    3. "Empezar a andar" A Apend.
    azpiadiera-1.4
    4. "(V, ms.), sorprender" A.
    azpiadiera-1.5
    5. (Aux. trans.). Echar, derribar.
    Bere auzoko lagun batekin / okasiyuan zan asi / arriyarekin petxuan jota / alare etzuan jausi. Tx B I 189.
    azpiadiera-1.6
    6. Dar (la hora).
    Goizeko amaikak jausi-agiñean erlojuan. Bilbao IpuiB 21.
    azpiadiera-1.7
    7. " Ondo jausi, caer bien, agradar [...]. Ondo jausi jako esan detsazuna, le ha caído bien lo que le he dicho" Etxba Eib (s.v. ondo ). " Zer moduz jausten jatzu gizon ori? " Elexp Berg.
    azpiadiera-1.8
    8. " Ondo jausi [...], sentarle bien la ropa [...]. Jakia ondo jausten jatzu, ez alabe frakak " Etxba Eib.
    sense-2
    II. (Part. en función de adj.).
    azpiadiera-2.1
    (V-gip; Añ), jauzi, jausitu.
    Caído; (ref. a una casa, edificio) caído, arruinado; (aplicado al estado físico o moral de las personas) decaído, abatido, alicaído, desanimado. "Decaído. Atzo ikusi neban zuen zarra eta jausixa eritxi detsat " Etxba Eib. " Bisitatzen izan naiz da oso jausixa topau dot " Elexp Berg. Cf. Lar: "Alicaído, [...] egaljauzia".
    Zure alabaen etse jauxi orri urgazi bear deutsagu, eregi bear dogu. fJZ 98. Azkortu ta bizkortuten gizonen biotz jausitu ta makaldubak. Mg PAb 203. Etxe erdi jausi ta zaar bat. Mg CO 31. Zar jausitu edo adore gitxi daukenak. CrIc 98. Sendotu ta biztu, bada, zeuroen biotz jausiok. Añ LoraS 143. Jabe askok [...] eztauke ardurarik, etxe jausi-banatuak ondu ta zuzenduteko. Ib. 161. Osasun jausija sendotuteko. fB Olg 7. [Dantzia] egiten dan moduban, ta naturaleza jausijak, gizon ta emakume naaste egin leijan moduban, pekatu dala. Ib. 9s. Astarloa bat, Ervas bat [...] jagi ezbalira geure euskeera jausija irakoitera. fB Ic I IX (tbn. en Aran SIgn 203). Etxe zaar, jausi, pobre batera. Ib. 52. Ainbat dago makalago, jausijago ta argalago espirituba zeruko gauzetarako. fB Ic III 275. Pozez len tzana / orain yausia. Zav Fab, RIEV 1907, 98. Adore baga, jausia nago. AB AmaE 167. Naiz sarri jarri, jarkien jarkiz jausituak. Ib. 452. Etxe zar erdi iausiak. Azc PB 248. Gauza yausiarekin gertatzen dena, oroit-ezak estali zitun laister gure ill-obiek. 'Comme en tout ce qui tombe' . Or Mi 138. Oso nekatua dago, ostera; jausia, makal, erkin-itxura gelditu da. Erkiag Arran 81. Gorputza dauka jausia. Ta adorea, galdu. Erkiag BatB 196. Zugaitzen gerriak leen baño apur bat / jausi ta zaarrago / iruditzen jataz. Gand Elorri 193. [Senarra agertzen zan] oso jausixa eta arlotetua. Etxba Ibilt 466. Ezerk ez ebela poztutzen emazte jausixa. Ib. 478. Rodin-en arlan aurrean. I "Pakea": Atsegiñez soiña lasa; / aragi lagia, / katillu jausia, / xurga iturria. NEtx LBB 266. Erabat auldua ta jauzia [...] etorri zan Santxo. "Marchito" . Berron Kijote 193. Zure lagun amuruztu-jauziaren kondaira. "Enamorado y desesperado" . Ib. 150. Kemendu daiala bere arima jausia. Onaind STeresa 28.
    azpiadiera-2.1.1
    (Uso pred.).
    Azkenaldean oso jausi eta beartsu bizi izan ziran luzaro. JMB ELG 63.
    azpiadiera-2.1.2
    (Como primer miembro de compuestos).
    Makal eta jausi-egoeran [dago Nikanor] . Erkiag BatB 198. Ikusi zuanean Don Kijote-k, erabateko jauzi-itxuran. "Muestras de tanta tristeza" . Berron Kijote 202.
    azpiadiera-2.1.3
    Perdido (en el sentido moral).
    Neska zantar jausi ta garbitasuna galdubak. Mg PAb 95. Neskatilla orraztu bageak, ezpain gorri ta kolore zuriak, lotsagalduko talde jausia. Erkiag BatB 135.
    sense-3
    III. (Sust.).
    azpiadiera-3.1
    1. "Réditos de algún censo, etc., [...] (V) jausiak " Añ.
    Ezta pekatu zensuan dirubak infintia ta jausiak urtian bian edo iruban dagozanak artzeia. CrIc 84.
    azpiadiera-3.2
    2. Caída.
    [Don Kijote] lurrera erori zan ura guzia, arrigarrizko jauzian erabat ondatu-ta utzirik. "Que con todo ello con espantosa ruina vino al suelo" . Berron Kijote 112.
    azpiadiera-3.2.1
    (Como segundo miembro de compuestos). " Luryauzíe, el desprendimiento de tierra" Iz Ulz. " Lur-jausixak ixa basarrixa arrapau eban " Elexp Berg. " Elur-jausia (V-gip)" Gte Erd 1.
    Bitan ondoa jan lurjausiak, / bitan jausi ormagintza. SMitx Aranz 97.
    azpisarrera-1
    GOGOAN JAUSI.
    Venir en gana.
    Pensau egizuz [...] gozeetako goguan jausten jatzuzan ontasun guztiak. fB Ic I 41. Goguan jausten ez jakon laguna, badauka etxian, beti dago penaz. fB Ic III 371 (v. tbn. 350). Beste bat bere laguntzat goguan obeto jausten jakola. Ib. 348.
    azpisarrera-2
    JAUSI-AHALAKO .
    (Adnom.). Tanto (...) como pueda caer.
    Jausialako euri errimek. Echta Jos 280.
    azpisarrera-3
    JAUSI-AHALEAN.
    Tanto como pueda caer.
    Euria zan jausialean. Echta Jos 80.
    azpisarrera-4
    JAUSI ERAGIN.
    Hacer caer. v. jausarazi.
    Pekatuan jausi eragiteko. Cb CatV 34 ( CatLlo 33 (y-), Ur MarIl 28 pekatuan jausi eragin, KIkV 23 obenean jausi eragin ). Pekatuban jausieraiteko intenziñoiagaz. Zuzaeta 68. [Arakatu] zek yausi eragin ta zek geiago lotuten zaituzan arako ekanduzko bekatuan. Añ EL2 19. Izanik asko niri jausi eragiteko norbaiten begirakune bakar bat. Ur MarIl 103. Bere eskumikuak jausi eragingo deutsezala nire soldaduai. Itz Azald 46. Euren esku kikilduetatik euren armak jausi eragiteraño. Ib. 46.
    v. tbn. Mg CO 170. CatBus 20.
    azpisarrera-5
    JAUSI ETA JAIKI.
    Cayéndose y levantándose.
    Gauza gatxa zala Jangoikuagana propositu senduagaz biurtutia jausi ta jagi ta bizijo dongeetan sarturik dagozanak. Mg CO 114. Asi zan larri, jausi ta jagi / arrantzaz dei ta dei danai. Enb 167. Kurtze astuna artuta, / jausi ta jagi, badoia aurrera. BEnb NereA 151. Oso gaixorik eldu zan Albara [...]. Urrengo egunetan jausi ta jagi ibilli zan. Onaind STeresa 18.
    azpisarrera-6
    JAUSI-JAUSI EGIN.
    Caerse (la cara).
    Lotsaren andiz nago aurpegia yausi yausi eginda. Añ EL2 130 ( EL1 124 lotsaz jaso ezin dodaz begiak ). [Yesusek] arpegia yausi yausi eginik egon bear izan eban [yuezaren aurrean] . Ib. 218 (v. tbn. 84).

    jausi

    jausi
    << jaurtika 0 / 0 jendalde >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper